"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Diyarbakır Bölge Adliye Mahkemesi 5. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2022/57 E., 2024/501 K.
HÜKÜM/KARAR : Kabul - Ret / Esastan Ret
İLK DERECE MAHKEMESİ : Karlıova Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2019/112 E., 2021/60 K.
Taraflar arasındaki tapu iptali ve tescil davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davacıların davasının kabulüne, müdahil davacının davasının ise reddine karar verilmiştir.
Kararın davalı ... temsilcisi ile yargılama sırasında vefat eden müdahil davacı ...’in mirasçıları vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince istinaf başvurularının ayrı ayrı esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı yasal süresi içerisinde davalı ... vekili ile yargılama sırasında vefat eden müdahil davacı ...’in mirasçıları vekili tarafından temyiz edilmiş olmakla; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçelerinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
1. Davacılar ... ve ... müşterek dava dilekçelerinde; kadastro çalışmaları sonucunda dava konusu 105 ada 109 parsel sayılı taşınmazın davalı ... adına tespit ve tescil edildiğini, oysa taşınmazın adlarına kayıtlı 105 ada 53 parsel sayılı taşınmazın devamı niteliğinde olduğunu ve 20 yılı aşkın zamandır çayır olarak nizasız ve fasılasız şekilde zilyet ettiklerini ileri sürerek taşınmazın tapu kaydının iptali ile adlarına tesciline karar verilmesini istemişlerdir.
Davacıların kardeşleri, Mahkemeye sundukları ayrı ayrı muhtelif tarihli dilekçeleri ile dava konusu taşınmazın davacı kardeşlerine ait olduğunu ve davaya muvafakat ettiklerini belirtmişlerdir.
2. ... vekili müdahale dilekçesinde; dava konusu taşınmazın 1/2 payında müvekkilinin hak sahibi olduğunu ileri sürerek davacı taraf yanında davaya katılmalarına karar verilmesini istemiştir.
... vekili 12.11.2020 tarihli dilekçesiyle; dava konusu taşınmazın müvekkilinin murisi ...’dan geldiğini, murisin 3 çocuğu olduğunu, bunlardan birinin müvekkili, birinin davacıların murisi ve diğerinin de dava dışı ... olduğunu belirterek taşınmazın muris ... adına tesciline karar verilmesini, bunun mümkün olmaması halinde ise taşınmazın 1/3 payının müvekkili adına tescil edilmesini istemiştir.
II. CEVAP
Davalı ... temsilcisi cevap dilekçesinde; dava konusu taşınmazın zilyetlikle iktisap edilemeyeceğini, davacı tarafça tapu kaydı veya vergi kaydına da dayanılmadığını belirterek davanın reddine karar verilmesini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
Mahkemenin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; mahallinde yapılan keşifte dinlenen yerel bilirkişiler, davacı tanıkları ve tespit bilirkişilerinin beyanları, bilirkişi raporları ve tüm dosya kapsamına göre dava konusu taşınmazda tespit tarihine kadar davacı taraf lehine zilyetlikle iktisap şartlarının oluştuğu, asli müdahil lehine ise oluşmadığı gerekçesiyle davacıların davasının kabulüne, asli müdahilin davasının ise reddine, dava konusu 105 ada 109 parsel sayılı taşınmazın tapu kaydının iptali ile davacılar ... ile ... adlarına eşit paylarla tapuya kayıt ve tesciline karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içerisinde davalı ... temsilcisi ile yargılama sırasında vefat eden müdahil davacı ...’in mirasçıları vekili tarafından istinaf başvurusunda bulunulmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
1. Davalı ... temsilcisi istinaf dilekçesinde; Mahkemece yapılan yargılama sonunda verilen kararın usul ve yasaya aykırı olduğunu, taşınmaz Devletin hüküm ve tasarrufu altında bulunan yerlerden olup zilyetlikle iktisap şartlarının davacı taraf lehine oluşmadığını, Mahkemece taşınmazın imar...ihya edilip edilmediğinin net şekilde belirlenmediğini ileri sürerek istinaf taleplerinin kabulü ile İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılarak davanın reddine karar verilmesini istemiştir.
2. Yargılama sırasında vefat eden müdahil davacı ...’in mirasçıları vekili istinaf dilekçesinde; kök muris ...’dan gelen dava konusu taşınmazın mirasçıları tarafından şifahen taksim edildiğini, davacıların taşınmazın tamamında haklarının bulunmadığını, muris ...’nin taşınmazda 1/3 payının bulunduğunu, muris ... yurtdışında yaşadığı için taşınmazı kullanamadığını ileri sürerek istinaf taleplerinin kabulü ile İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılarak davanın kabulüne karar verilmesini istemiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; dosya kapsamına göre dava konusu taşınmazın mülkiyetinin davacılara ait olduğu yönündeki mahkeme kararının usul ve yasaya uygun olduğu anlaşıldığından davalı ... temsilcisi ile asli müdahiller vekilinin yerinde olmayan istinaf başvurularının reddine karar vermek gerektiği gerekçesiyle davalı ... temsilcisi ile asli müdahiller vekilinin istinaf başvurularının HMK'nın 353/1...b...1 maddesi gereğince ayrı ayrı esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içerisinde davalı ... vekili ile yargılama sırasında vefat eden müdahil davacı ...’in mirasçıları vekili tarafından temyiz başvurusunda bulunulmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
1. Davalı ... vekili temyiz dilekçesinde; İlk Derece Mahkemesi ile Bölge Adliye Mahkemesi kararlarının usul ve yasaya aykırı olduğunu, ham toprağın sürülmesi ya da taşlarının toplanmasının imar...ihya faaliyetinden sayılamayacağını ileri sürerek istinaf dilekçesini tekrarla kararın bozulmasını istemiştir.
2. Yargılama sırasında vefat eden müdahil davacı ...’in mirasçıları vekili temyiz dilekçesinde; İlk Derece Mahkemesi ile Bölge Adliye Mahkemesi kararlarının usul ve yasaya aykırı olduğunu belirterek istinaf dilekçesini tekrarla kararın bozulmasını istemiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Dava; kadastro öncesi nedene dayalı tapu iptali ve tescil istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
3402 sayılı Kadastro Kanunu’nun 14 ve 17. maddeleri
3. Değerlendirme
1. Kadastro çalışmaları sonucunda Bingöl ili, Karlıova ilçesi, Ilıpınar köyü çalışma alanında bulunan 105 ada 109 parsel sayılı 15.860,27 metrekare yüzölçümündeki taşınmaz, Devletin hüküm ve tasarrufu altında bulunan ve tarım alanına dönüştürülmesi mümkün olan yerlerden olduğu gerekçesiyle ham toprak vasfı ile Hazine adına tespit ve tescil edilmiştir.
2. Mahkemece dava konusu taşınmazda tespit tarihine kadar davacı taraf lehine zilyetlikle iktisap koşullarının oluştuğu, asli müdahil lehine ise oluşmadığı kabul edilerek yazılı olduğu şekilde hüküm kurulmuş ise de yapılan araştırma, inceleme ve uygulama hüküm kurmak için yeterli bulunmamaktadır. Mahalinde yapılan keşif sonrası jeodezi ve fotogrametri mühendisi bilirkişiden aldırılan raporda 1984 yılına ilişkin hava fotoğraflarında dava konusu taşınmazın tarımsal faaliyete konu olmadığı, 1994 yılına ilişkin hava fotoğraflarında taşınmazın içerisinden kısmen dere geçtiği, taşınmazdaki su varlığı dışındaki alanların tarımsal faaliyete konu olabileceği, 2008 yılına ilişkin hava fotoğraflarında ise taşınmazda dere kısımlarının gözlemlenmediği, üzerinde kısmen ağaçların bulunduğu ve tarımsal faaliyete konu olabileceği belirtilmiş ancak Mahkemece teknik bilirkişiden 1994 yılında taşınmazın içinden dere geçen ve su varlığı olduğu belirtilen bölümlerin kroki üzerinde işaretlenmesi istenilmemiş, taşınmazın bulunduğu yere ilişkin 1984 ila 1994 yılları arasındaki dönemde çekilmiş hava fotoğrafları bulunup bulunmadığı araştırılmamış, jeolog bilirkişiden bitişiğinde dere bulunan taşınmazın toprak yapısı ve niteliği itibariyle zilyetlikle iktisaba elverişli yerlerden olup olmadığı yönünde ayrıntılı rapor alınmamış, davacı taraf yönünden yöntemince belgesiz araştırması da yapılmamıştır. Bu şekilde eksik araştırma ve inceleme ile hüküm kurulamaz.
Hal böyle olunca; doğru sonuca ulaşılabilmesi için Mahkemece öncelikle, Harita Genel Müdürlüğünden dava konusu taşınmazın bulunduğu yere ilişkin 1984 ila 1994 yılları arasında çekilmiş hava fotoğrafı bulunup bulunmadığı sorularak bulunduğunun anlaşılması halinde tarihleri açıkça yazılmak suretiyle istenilmeli, yöreye ait en eski tarihli memleket haritaları ilgili yerden getirtilip dosyaya konulmalı, dosya bu şekilde ikmal edildikten sonra mahallinde yaşlı, tarafsız, yöreyi iyi bilen, davada yararı bulunmayan şahıslar arasından seçilecek üç kişilik yerel bilirkişi kurulu, taraf tanıkları, 3 kişilik ziraat mühendisi bilirkişi kurulu, 3 kişilik jeolog bilirkişi kurulu, jeodezi ve fotogrametri mühendisi bilirkişi ile teknik bilirkişi huzuruyla yeniden keşif yapılmalıdır.
Yapılacak keşifte yerel bilirkişi ve tanıklardan dava konusu taşınmazın geçmişte ne durumda bulunduğu, ilk olarak ne zaman ve nasıl kullanılmaya başlandığı, kime ait olduğu, kim tarafından ne sıfatla ve ne şekilde kullanıldığı, kimden kime ne şekilde intikal ettiği, imar...ihyaya konu edilip edilmediği, imarihyaya konu edilmiş ise imar...ihyanın ne zaman başlayıp bitirildiği, dere veya dere yatağı niteliğinde olup olmadığı, evvelinde taşınmazın içinden dere geçip geçmediği, içinde su olan yerler bulunup bulunmadığı hususları etraflıca sorulup maddi olaylara dayalı olarak açıklattırılmalı; beyanlar arasında oluşabilecek çelişkiler gerektiğinde yüzleştirme yapılmak suretiyle giderilmeye çalışılmalı; Mahkeme hakiminin taşınmazın niteliğine ve fiziksel özelliklerine ilişkin ayrıntılı gözlemi tutanağa geçirilmeli; teknik bilirkişi ile jeodezi ve fotogrametri mühendisi bilirkişiden dosya arasında bulunan ve aldırılan hava fotoğrafları üzerinde stereoskop aletiyle inceleme yaptırılarak dava konusu taşınmazın önceki ve şimdiki niteliğini, içerisinden sınırdaki derenin veya kollarının geçip geçmediğini, üzerinde sürdürülen zilyetliğin başlangıcını, şeklini ve süresini, imar...ihyaya konu edilmişse ihyanın tamamlandığı tarihi açıklayan, keşif ve uygulamayı denetlemeye elverişli, hava fotoğraflarında işaret edilen hususların kroki üzerinde gösterildiği müşterek rapor aldırılmalı; ziraat mühendisi bilirkişi kurulundan komşu taşınmazlarla karşılaştırmalı olacak şekilde dava konusu taşınmazın niteliği, toprak yapısı, eğimi, bitki deseni ve kullanım durumunun ne olduğunu belirten, taşınmazın değişik yönlerden çekilmiş fotoğrafları ile desteklenmiş somut verilere ve bilimsel esaslara dayanan ayrıntılı ve gerekçeli rapor alınmalı; jeolog bilirkişi kurulundan taşınmazın önceki ve şimdiki niteliğini, evveliyatının çay veya dere yatağı niteliğinde olup olmadığını, dere yatağından kazanılıp kazanılmadığını, halen aktif dere yatağında kalıp kalmadığını, aktif dere yatağında kalmıyor ise derenin etkisi altında kalan yerlerden olup olmadığını açıklayan bilimsel esaslara ve somut verilere dayalı, ayrıntılı ve gerekçeli rapor alınmalı; ayrıca davacı taraf yönünden 3402 sayılı Kadastro Kanunu’nun 14. maddesi gereğince Tapu Müdürlüğü, Kadastro Müdürlüğü ve Hukuk Mahkemeleri Yazı İşleri Müdürlüğünden belgesiz araştırması yapılmalı, komşu taşınmazların Kadastro Mahkemesinin 2009/105 Esas sayılı dosyasında davalı olduğu gözetilerek söz konusu davanın akıbeti, eldeki dava yönünden etkisinin bulunup bulunmadığı hususu araştırılmalı, müdahil davacının davası yönüyle ise dava konusu taşınmazın kadastro tespitinin kesinleştiği tarihten müdahale tarihine kadar 3402 sayılı Kadastro Kanunu'nun 12/3. maddesinde yazılı 10 yıllık hak düşürücü sürenin geçip geçmediği de değerlendirilmeli, bundan sonra toplanan ve toplanacak tüm deliller birlikte değerlendirilerek sonucuna göre bir karar verilmelidir. Mahkemece açıklanan hususlar gözetilmeksizin eksik inceleme ile yazılı olduğu şekilde hüküm kurulması isabetsiz olduğu gibi, dava konusu taşınmazın hangi vasıfla davacılar adına tesciline karar verildiğinin hüküm yerinde gösterilmemiş olması da isabetsiz olup kararın açıklanan sebeplerle bozulmasına karar vermek gerekmiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1. Davalı ... vekili ile yargılama sırasında vefat eden müdahil davacı ...’in mirasçıları vekilinin yerinde görülen temyiz itirazlarının kabulü ile temyiz olunan, İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının ORTADAN KALDIRILMASINA,
2. İlk Derece Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Davalı ... harçtan muaf olduğundan bu hususta karar verilmesine yer olmadığına,
Peşin alınan harcın istek halinde yargılama sırasında vefat eden müdahil davacı ...’in mirasçılarına iadesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
1086 sayılı HUMK'un 440/III...1 inci maddesi uyarınca karar düzeltme yolu kapalı olmak üzere,
19.12.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.