"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Diyarbakır Bölge Adliye Mahkemesi 5. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2021/1304 E., 2022/686 K.
HÜKÜM/KARAR : Kısmen Kabul Kısmen Ret / Kabul
İLK DERECE MAHKEMESİ : ... 1. Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2020/285 E., 2021/434 K.
Taraflar arasındaki tescil davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davacı vekili ve davalı ... vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince davalı ... başvurusunun esastan reddine, davacı vekilininin istinaf başvurusunun kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalı ... vekili ve davalı Hazine vekili tarafından temyiz edilmekle;kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı; ... Mahallesinde kain 420 ada 57 parsel ile Malatya çayı arasında kalan 27.017,08 metrekare miktarında susuz tarla niteliğinde bulunan yerin 1990 lı yıllarda yapılan kadastro çalışmaları neticesinde ölçüm ve tespit dışı bırakıldığını, dava konusu taşınmaz üzerinde yaklaşık 25-30 yıldan beri süre gelen fasılasız ve nizasız zilyetliğin ekleme yoluyla devam ettiğini, dava konusu taşınmazın komşu taşınmazının birinci dereceden tarım arazisi olup özel mülkiyete konu teşkil eden taşınmazlardan olduğunu ileri sürerek 420 ada 57 numaralı parsel ile Malatya çayı arasında kalan 27.017,08 metrekere miktarında susuz tarla niteliğindeki taşınmazın adına tapuya kayıt ve tesciline karar verilmesini istemiş; 26.04.2021 tarihli dilekçe ile dava konusu edilen taşınmaz üzerinde (B) harfi ile gösterilen alanın adına kayıt ve tesciline, (A) harfi ile gösterilen alanın ise atiye bırakılarak ilgili alan hakkında karar verilmesine yer olmadığına dair karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı ...; imar ihya koşullarının oluşup oluşmadığının değerlendirilmesi gerektiğini, çekişmeli taşınmazın Türk Medeni Kanunu'nun 713/6 ncı maddesi gereği Hazine adına tesciline karar verilmesini istemiştir.
Davalı ... Belediye Başkanlığı; davanın husumet yönünden reddine karar verilmesi gerektiğini, taşınmazın 6360 sayılı Yasa ile Büyükşehir Belediyesi sınırları içersinde kaldığını, 1/5000 ölçekli nazım imar planı sınırı dışında olduğunun tespit edildiğini, 5393 sayılı Belediye Kanunu'nun 79 uncu maddesi hükmü dikkate alınarak davaya konu taşınmazın bu hükümde geçen taşınmazlardan olması durumunda davanın reddi ile taşınmazın Belediye adına tesciline karar verilmesini istemiştir.
Davalı ... Belediyesi Başkanlığı; öncelikle husumet, dersetlik, zamanaşımı, hak düşürücü süre, görev ve yetki itirazları bulunduğunu, davacı yararına kazanma koşullarının oluşmadığını, 5393 sayılı Belediye Kanunu'nun 79 uncu maddesi hükmü dikkate alınarak davaya konu taşınmazın bu hükümde geçen taşınmazlardan olması durumunda davanın reddi ile taşınmazın Belediye adına tesciline karar verilmesini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin 28.04.2021 tarihli ve 2020/285 Esas , 2021/434 Karar sayılı kararıyla; bilirkişi raporlarında (B) harfi ile belirtilen taşınmaz yönünden tescil dışı bırakılma tarihinden dava tarihine kadar 30 yıllık sürenin geçtiği, davacının babası ile birlikte imar ve ihya işlemlerini dava tarihinden 25 yıl kadar önce yani son olarak 1995-1996 yılında tamamlayıp malik sıfatıyla davasız ve aralıksız olarak taşınmazı zilyetliğinde bulundurduğu, bilirkişi raporlarında "A" harfi ile belirtilen taşınmaz için davacı tarafın bilirkişi raporları alındıktan sonra belirlenen harcı yatırmadığı ve bu taşınmaz yönünden karar verilmesine yer olmadığına karar verilmesini talep ettiği, aynı yer ile ilgili davalılardan Maliye Hazinesinin tescil talebi bulunduğundan bu taşınmaz ile ilgili olumlu olumsuz bir hüküm kurulması gerektiği, davacının karar verilmesine yer olmadığına karar verilmesi talebi reddedilerek davalı ... Hazinesinin tescil talebi yönünden taşınmazın tescil şartları değerlendirildiğinde ise (A) harfi ile gösterilen taşınmazın dere yatağı etkisi içerisinde kaldığı belirlenerek davacının davasının kısmen kabul, kısmen reddi ile ... Mahallesi sınırları içerisinde bulunan kuzeyi tapulama harici, batısı 420 ada 57 parsel, güneyi tapulama harici ve doğusu pamuk çayı yatağı ile çevrili 26.01.2021 tarihli fen bilirkişi raporu ve ekli koordinatlı krokisinde (B) harfi ile gösterilen 6.902,57 m² lik taşınmazın birliğin son parsel numarası verilerek davacı ... adına tapuya kayıt ve tesciline,davacı tarafın ... Mahallesi sınırları içerisinde bulunan kuzeyi tapulama harici, batısı 420 ada 57 parsel, güneyi tapulama harici ve doğusu pamuk çayı yatağı ile çevrili 26.01.2021 tarihli fen bilirkişi raporu ve ekli koordinatlı krokisinde (A) harfi ile gösterilen 20.572,91 m² lik taşınmazın atiye bırakılması ve karar verilmesine yer olmadığına ilişkin talebi ile ilgili davalı Hazine vekilinin Hazine adına tescil talebi bulunduğundan davacının karar verilmesine yer olmadığı talebinin reddine, davalı Hazine vekilinin talebinin reddi ile ... ilçesi, Esentepe Mahallesi sınırları içerisinde bulunan kuzeyi tapulama harici, batısı 420 ada 57 parsel, güneyi tapulama harici ve doğusu pamuk çayı yatağı ile çevrili 26.01.2021 tarihli fen raporu ve ekli koordinatlı krokisinde (A) harfi ile gösterilen 20.572,91 m² lik taşınmazın Hazine adına tapuya kayıt ve tescili talebinin reddine karar vermiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı davacı vekili ve davalı ... vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Nedenleri
Davacı vekili istinaf başvuru dilekçesinde; taşınmazın (A) harfi ile gösterilen bölümü hakkında karar verilmesine yer olmadığına karar verilmesine dair taleplerinin reddine karar verilmiş olmasının hatalı olduğunu belirterek İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasını istemiştir.
Davalı ... istinaf başvuru dilekçesinde; 5393 sayılı Belediye Kanunu'nun 79 uncu maddesi hükmü dikkate alınarak davaya konu taşınmazın bu hükümde geçen taşınmazlardan olması durumunda davanın reddi ile taşınmazın müvekkil Belediye adına tesciline karar verilmesini talep ettiklerini, ayrıca dava konusu tescil dışı olan taşınmazın Yasa gereği Belediye adına terkin ya da tescili gereken yerlerden ise Belediye adına tespit ve tesciline karar verilmesi gerektiğini, aksi takdirde idarece davaya sebebiyet verilmediğinden İdare aleyhine yargılama giderlerine de hükmedilmemesi gerektiğini, 25.07.2020 tarihinde hazırlanmış olan Jeoloji bilirkişi raporunda Dicle Nehrinin taşınmazlar ile arasında kot farkının yaklaşık olarak 5 metre olduğu, taşınmazların aktif nehir yatağı alanı ve yatağın taşkın sahası etki alanı içerisinde kalmadığının gözlemlendiğine dair bilirkişi raporu düzenlendiğini, söz konusu tespitin tamamen yanlış olduğunu, hali hazır harita olmadan söz konusu tespitin yasal dayanağının olmadığı, soyut bir tespit yapıldığını, söz konusu tespitin doğruluğunun sağlanması için DSİ 10 uncu Bölge Müdürlüğünden Dicle Nehrinin o bölgedeki 50 yıllık su debisi miktarının en az ve en çok mevsimsel olarak tespitinin istenilmesinin gerekli olduğunu, Jeoloji raporunun dava konusu alanın Dicle Nehrinin su seviyesi yükseldiği yıllarda tarımsal faaliyeti imkansız hale getirmesi durumlarında davaya esas teşkil eden zilyetliğin kesintiye uğradığını belirterek İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasını istemiştir.
B. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin 20.04.2022 tarihli ve 2021/1304 Esas, 2022/686 Karar sayılı kararıyla; 26.01.2021 tarihli fen bilirkişisi raporu ve ekli koordinatlı krokisinde (B) harfi ile gösterilen 6.902,57 m² yüz ölçümündeki taşınmazın niteliği itibariyle kazanmaya engel durumun bulunmadığı ve davacı tarafından imar ihya edilerek ekonomik amaca uygun şekilde dava tarihine kadar 20 yıldan uzun süreyle kullanıldığı, bu itibarla (B) harfi ile gösterilen taşınmaz hakkında davacı yararına kazanma koşullarının oluştuğu, Mahkemenin bu bölüm hakkındaki vakıa ve hukuki değerlendirmesinde usul ve esas yönünden hukuka aykırılık bulunmadığı gerekçesiyle davalı ... Belediyesi vekilinin bu bölüme yönelik istinaf isteminin esastan reddine karar verilmiş; 26.01.2021 tarihli fen bilirkişisi raporu ve ekli koordinatlı krokisinde (A) harfi ile gösterilen taşınmaz bölümü hakkında davacı vekilinin istinaf inceleme isteğinde ise uzman bilirkişi eliyle incelenen hava fotoğraflarına ve jeoloji bilirkişi raporuna göre (A) harfi ile gösterilen taşınmaz bölümünün çayın etki alanı içinde kaldığının sabit olduğu, Mahkemenin taşınmazın kazandırıcı zamanaşımı yoluyla iktisap edilebilecek nitelikte olmadığı, bu sebeple tescile tabi yerlerden olmadığına dair kabulüyle taşınmaz bölümü hakkında tescil hükmü kurulmamasında bir isabetsizlik bulunmadığı, Harçlar Kanunu'nun 30 uncu maddesinde; "... muhakeme sırasında tespit olunan değerin dava dilekçesinde bildirilen değerden fazla olduğu anlaşılırsa yalnız o celse için muhakemeye devam olunur; takip eden celseye kadar noksan değer üzerinden peşin karar ve ilam harcı tamamlanmadıkça davaya devam olunmaz." düzenlemesine yer verildiği, davacı tarafa (A) ve (B) harfleri ile gösterilen taşınmazların değerleri ayrı ayrı belirtilmek suretiyle eksik harcın tamamlanması için usulünce süre verildiği, davacı vekili tarafından (A) harfi ile gösterilen taşınmaz bölümü hakkındaki davayı atiye bıraktıklarını beyanla bu bölüme ilişkin tamamlama harcı ikmal edilmediği, (A) harfi ile gösterilen taşınmaz bölümü hakkındaki davaya devam edilemeyeceği ve diğer tescil taleplerinin bu aşamada değerlendirilemeyeceği, (A) harfi ile gösterilen taşınmaz bölümü hakkındaki davanın açılmamış sayılmasına karar verilmesi gerekirken talebin reddine karar verilmiş olmasında isabet bulunmadığı, yargılama harçları kamu düzenine ilişkin olmakla hükmün yargılama harcına yönelik bölümünün re'sen düzeltildiği belirlenerek; davalı ... Belediyesi vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine, davacı ... vekilinin istinaf isteminin kabulü ile yeniden hüküm kurulmasına, 26.01.2021 tarihli fen bilirkişi raporu ve ekli koordinatlı krokisinde (B) harfi ile gösterilen taşınmaz bölümü hakkındaki davanın kabulü ile ... ilçesi, Esentepe Mahallesi sınırları içerisinde bulunan kuzeyi tapulama harici, batısı 420 ada 57 parsel, güneyi tapulama harici ve doğusu Pamuk Çayı yatağı ile çevrili 26.01.2021 tarihli fen bilirkişi raporu ve ekli koordinatlı krokisinde (B) harfi ile gösterilen 6.902,57 m² yüz ölçümündeki taşınmazın birliğin son parsel numarası verilerek davacı adına tarla vasfıyla tapuya kayıt ve tesciline,davacı tarafın ... ilçesi, Esentepe Mahallesi sınırları içerisinde bulunan kuzeyi tapulama harici, batısı 420 ada 57 parsel, güneyi tapulama harici ve doğusu pamuk çayı yatağı ile çevrili 26.01.2021 tarihli fen bilirkişi raporu ve ekli koordinatlı krokisinde (A) harfi ile gösterilen 20.572,91 m² lik taşınmaz hakkındaki davanın açılmamış sayılmasına karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalılar Hazine vekili ve ... vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalı ... vekili temyiz başvuru dilekçesinde; istinaf dilekçesini tekrar ederek kararın bozulmasını istemiştir.
Davalı Hazine vekili temyiz başvuru dilekçesinde; davacının yaşı itibariyle taşınmaza tasarruf edebileceği yaşta olup olmadığının araştırılmadığını, dava konusu taşınmazın tescil harici bırakılma sebebine göre imar ve ihya işleminin eksiksiz olarak araştırılması gerektiğini, imar ve ihyanın sürdürülüş şekli, başlama ve tamamlanma tarihleri yeterince araştırılmadığını, hava fotoğrafları ile komşu parsellere ait kayıt ve belgelerin daha önce götürülmeyen iki jeodezi ve fotogrametri uzmanı mühendis ile teknik bilirkişiden kurulu heyet aracılığıyla yapılacak keşifte uygulanması, hava fotoğraflarının çekildikleri tarihlere göre tesciline karar verilen taşınmazların imar ve ihya edilip edilmedikleri, kültür arazisi haline getirilip getirilmedikleri veya hangi konumda bulundukları hususunda bilirkişi kurulundan rapor aldırılması gerektiğini, Ziraat fakültesi toprak bölümünde uzman üç akademisyen bilirkişi kurulu aracılığıyla taşınmaz ve çevresinin toprak yapısı incelenerek taşınmazların imar ve ihyasının hangi tarihte tamamlandığı konularında komşu taşınmazlarla karşılaştırılmalı rapor alınması gerektiğini,senetsiz araştırılması yapılmadığını, kıyı kenar çizgisi uygulaması yapılmadığını belirterek kararın bozulmasını istemiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Dava ,tescil istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
3402 sayılı Kadastro Kanunu'nun 14 üncü maddesi.
4721 sayılı Türk Medeni Kanunu'nun 713/1 nci maddesi.
3. Değerlendirme
1. Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukuki nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre davalı Hazine vekilinin ve davalı ... ... vekilinin aşağıdaki paragrafların kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir
2.Dava konusu taşınmazın 1994 tarihinde kesinleşen kadastro sırasında çay yatağı olarak tescil harici bırakıldığı ve davanın kazanmayı sağlayan zilyetlik, imar ve ihya hukuki sebeplerine dayalı olarak tapusuz taşınmazın tescili istemi ile açıldığı, ne var ki; davaya konu taşınmazın yargılama sırasında 100.095,71 m2 yüz ölçümü ve ham toprak niteliği ile davalı Hazine adına tapuya tescil edildiği ve bu haliyle davanın tapu iptal ve tescil davasına dönüştüğü anlaşılmıştır.
Davacı lehine zilyetlikle kazanım koşullarının oluştuğu kabul edilerek davanın kabulüne karar verilmiş olması kural olarak doğrudur. Davalı vekilin işin esasına yönelik temyiz itirazlarının reddine. Ancak davaya konu taşınmazın 991 ada 1 parsel numarasını aldığı anlaşıldığından mahkemece HMK. 297. maddesine uygun infazı kabil bir karar verilmemiş olması doğru olmamıştır.
Hal böyle olunca; fen bilirkişisinden dava konusu taşınmazın 991 ada 1 parselin hangi kısmında kaldığı hususunda rapor alınarak infazı kabil bir karar verilmesi için kararın bozulması gerekir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Davalılar vekillerinin temyiz itirazlarının değinilen yönden kabulü ile temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Hazine harçtan muaf bulunduğundan bu konuda karar verilmesine yer olmadığına,
Peşin alınan temyiz karar harcının istek hâlinde ... Belediye Başkanlığına iadesine,
Dosyanın kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
12.02.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.