"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Ankara Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2022/2471 E., 2024/652 K.
KARAR : Esastan red
İLK DERECE MAHKEMESİ : Ankara Batı 4. İş Mahkemesi
SAYISI : 2019/572 E., 2022/263 K.
Taraflar arasındaki hizmet tespiti davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince, hükümde belirtilen gerekçelerle davanın reddine karar verilmiştir.
Kararın davacı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince, istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı, davacı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda; temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi ... tarafından hazırlanan rapor dinlenildikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I.DAVA
Davacı asil dava dilekçesinde özetle; davalı ... işyerinde 2 yıl çalıştığını, SGK'sının yatırılmadığını, mağdur olduğunu ileri sürerek, Kuruma bildirilmeyen hizmetlerinin tespitine karar verilmesini istemiştir.
II.CEVAP
Davalı vekili cevap dilekçesinde özetle; Apartman Yönetiminin 25.10.2011 tarihli kararla davacının ikamet ettiği zemin katta bulunan evin 01.01.2018 tarihli kira sözleşmesi ile davacıya kiraya verildiğini, davacı ve eşi tarafından kira bedellerinin gelir makbuzu karşılığında yönetime ödendiğini, davacının davalı binanın kiracısı olduğunu, bahsedildiği şekilde kapıcılık faaliyetinin gerçekleştirildiği iddialarının gerçeği yansıtmadığını, davacının dava açmadan önce sigortasız işçi çalıştırıldığı hususunda SGK'ya şikayette bulunduğunu, SGK tarafından hazırlanan raporda davacının davalı binada kapıcılık faaliyetini yürüttüğüne ilişkin herhangi bir delil bulunmadığı, davacının SGK tarafından kendisine bildirilen dava açma yönündeki öneriye dayanarak huzurdaki davayı açtığını, ancak davacının elinde açtığı davayı ispatlayacak herhangi bir delil bulunmadığını, apartmanda halihazırda çalışan kapıcıyı işe alırken bu hususta karar alındığını ve SGK bildirimlerinin de yapıldığını, davacının çalıştığını iddia ettiği tarihlerde kapıcıya ihtiyaç duyulmadığını, binada oturanların kendi çöplerini kendilerinin attığını, bina temizliğinin ise herkesin kendi katını süpürerek yaptığını, ısınma doğalgaz ile olduğundan kapıcıya gerek duyulmadığını belirterek, davanın reddini istemiştir.
Fer'i müdahil SGK Başkanlığı vekili davaya cevap vermemiş, aşamalardaki beyanında davanın reddini istemiştir.
III.İLK DERECE MAHKEME KARARI
Yapılan yargılama, toplanan deliller, celp ve ibraz olunan bilgi ve belgeler, tanık beyanları, bilirkişi raporu ve tüm dosya kapsamı birlikte değerlendirildiğinde, davacının eşi ile birlikte davalı Apartmanın kapıcı dairesinde 2018 yılından itibaren ikamet etmeye başladığı, ancak davalı Apartmanın kapıcı dairesinin 25.10.2021 tarihinden itibaren kiraya verilmesi konusunda Apartman Yönetiminin karar aldığı, davacının oturduğu dairenin kira bedellerinin davacı ve eşi tarafından gelir makbuzları karşılığı Apartman Yönetimine ödendiği, davacının davalı ... Yönetimine bağlı olarak apartman görevlisi olarak çalıştığını, her türlü şüpheden uzak somut bir şekilde ortaya koyamadığı anlaşıldığından ispatlanamayan davanın reddine karar verilmiştir.
IV.İSTİNAF
A.İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili tarafından istinaf yoluna başvurulmuştur.
B.İstinaf Sebepleri:
Davacı Vekilinin İstinaf Sebepleri
Davacı vekili istinaf dilekçesinde; Mahkemece eksik inceleme ve hatalı değerlendirme ile karar verildiğini, bilirkişi raporunda, davalı ... tarafından 2018 ve 2019 yıllarına ait gider defterlerinin dosyaya sunulduğunu, 2018 ve 2019 yıllarına ait gelir defterleri bulunmadığını, bu yıllarda gider kayıtlarında davacıya yapılan herhangi bir ödeme kaydının yer almadığını, davacı tarafından davalı Apartmana yapılan aidat ödemesine ilişkin de herhangi bir kayıt ve belgeye rastlanmadığının belirtildiğini, davacının çalıştığı dönem boyunca her gün 19:00-20:00 saatleri arasında kat maliklerinin çöplerini topladığını, her pazar binayı süpürdüğünü, her pazartesi de binanın ortak yerlerini yıkayıp sildiğini belirterek, usul ve kanuna aykırı verilen kararın kaldırılmasını istemiştir.
C.Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile dosya kapsamı, davacıya ait hizmet cetveli, mevcut delil durumu ve ileri sürülen istinaf sebepleri dikkate alındığında, Mahkemenin vakıa ve hukuki değerlendirmesinde usul ve esas yönünden kanuna aykırılık bulunmadığı anlaşıldığından, istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V.TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davacı Vekilinin Temyiz Sebepleri
Davacı vekili; istinaf sebepleri doğrultusunda hükmün temyiz incelemesi sonucu bozulmasını istemiştir.
C.Gerekçe
1.Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, hizmet tespitine ilişkindir.
2.İlgili Hukuk
1.6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri,
2.Davanın yasal dayanağı 5510 sayılı Kanun'un 86/9 uncu maddesi olup Anayasal haklar arasında yer alan sosyal güvenliğin yaşama geçirilmesindeki etkisi gözetildiğinde, sigortalı konumunda geçen çalışma sürelerinin saptanmasına ilişkin bu tür davalar kamu düzeni ile ilgili olduğundan özel bir duyarlılıkla ve özenle yürütülmeleri zorunludur. Bu bağlamda, hak kayıplarının ve gerçeğe aykırı sigortalılık süresi edinme durumlarının önlenmesi, temel insan haklarından olan sosyal güvenlik hakkının korunabilmesi için tarafların gösterdiği kanıtlarla yetinilmeyip gerek görüldüğünde kendiliğinden araştırma yapılarak delil toplanabileceği açıktır.
3.6100 sayılı HMK m. 119/1-e gereğince davacının, iddiasının dayanağı olan bütün vakıaların sıra numarası altında açık özetlerini bildirmek, madde 194 gereğince de taraflar, dayandıkları vakıaları, ispata elverişli şekilde somutlaştırma yükümlülüğü vardır. Tarafların, dayandıkları delilleri ve hangi delilin hangi vakıanın ispatı için gösterildiğini açıkça belirtmeleri zorunludur.
Bir davada haklı çıkabilmek için soyut veya genel hatlarıyla bir iddiayı ortaya koymak yeterli değildir. Aynı zamanda bu iddiaların, ispata elverişli ... getirilerek zaman, mekân ve içerik olarak somutlaştırılması gerekir. En azından iddianın araştırılabilmesine yönelik somut bilgi ve açıklamaların sunulması gerekir. İddia somutlaştırıldıktan sonra hâkim ve karşı taraf, bunun üzerinden savunma ve yargılama yapabilecektir. Soyut iddialar ve vakıalar üzerinden değerlendirme yapılması mümkün değildir.
Somutlaştırma yükü, genel anlamda tarafların açıklama ödevinin bir parçası ve layihalar teatisi aşamasındaki tezahür şeklidir. Somutlaştırma yükü, basit yargılama ve kendiliğinden araştırma ilkesinin uygulandığı davalarda da geçerlidir.
HMK m. 31 gereğince, Hâkim, uyuşmazlığın aydınlatılmasının zorunlu kıldığı durumlarda, maddi veya hukuki açıdan belirsiz yahut çelişkili gördüğü hususlar hakkında, taraflara açıklama yaptırabilir; soru sorabilir; delil gösterilmesini isteyebilir. Davaya konu talebin somutlaştırılmaması halinde önce hâkim, madde 31 ve 119/1-e gereğince davayı aydınlatma ödevi ve ön incelemedeki görevi gereği, somut olmayan hususların belirlenmesini davacıdan istemeli, gerekirse tarafa açıklattırma yaptırmalı, bu eksiklik giderildikten sonra yargılamaya devam etmelidir.
4.Hizmet tespiti davalarının amacı hizmetlerin karşılığı olan sosyal güvenlik haklarının korunmasıdır. Hizmet akdine dayalı çalışma olgusunun ispatında delil sınırlandırması yoksa da davacının Kurum sicil dosyası, işyeri özlük dosyası temin edilip işyerinin Kanunun kapsamında veya kapsama alınacak nitelikte bulunup bulunmadığı eksiksiz bir şekilde belirlendikten sonra iddia edilen çalışmanın başlangıç ve bitiş tarihleri, hangi işyerinde ne iş yapıldığı, işyerinin kapsam, kapasite ve niteliği, prime esas kazanca tabi ücretin ne olduğu, çalışmanın sürekli, kesintili, mevsimlik olup olmadığı eksiksiz bir şekilde açıklığa kavuşturulmalıdır.
Taraf tanıklarının sözleri değerlendirilirken bunların inandırıcılığı üzerinde durulmalı, verdikleri bilgilere nasıl vakıf oldukları, işveren ve işçiyle, işyeriyle ilişkileri, bazen uzun yılları kapsayan bilgilerin insan hafızasında yıllarca eksiksiz nasıl taşınabileceği düşünülmeli ve tanıklar buna göre dinlenilmeli, re’sen araştırma kapsamında sadece taraf tanıkları ile yetinilmeyip mümkün oldukça işyerinin müdür, amir, şef, ustabaşı ve postabaşı gibi görevlileri ve o işyerinde çalışan öteki kişiler ile o işyerine komşu ve yakın işyerlerinde bu yeri bilen ve tanıyanlar dahi dinlenerek tanık beyanlarının sağlığı denetlenmeli ve çalışma olgusu böylece hiç bir kuşku ve duraksamaya yer bırakmayacak biçimde belirlenmelidir.
3.Değerlendirme
1.İnceleme konusu eldeki davada, davacı, davalı ... Yöneticiliği işyerinde 2 yıl Kuruma bildirilmeyen sürelerde çalıştığının tespitini istemiş, Mahkemece yapılan yargılama sonucunda, hükümde yazılı gerekçelerle ispatlanamayan davanın reddine karar verilmiş ise de, bu sonuca eksik inceleme ve araştırma ile gidilmiştir.
2.Somut olayda, 01.01.2018 başlangıç tarihli, 1 yıl müddetli, davacının eşi ... ile davalı ... arasında 19 nolu dairenin kiralanması hususunda sözleşme yapıldığı, ödemenin elden yapılacağının, 20.02.2018 tarih ve 37 sayılı makbuz ile 2 aylık kira karşılığı olarak 600,00 TL, 20.04.2018 tarih ve 73 sayılı makbuz ile 2 aylık kira karşılığı olarak 600,00 TL alındığının belirtildiği, Apartman Yönetimince 02.11.2018 tarihinde alınan karar'la 19 no.lu dairenin kiracısının yakıt parasının 100,00 TL'ye kadar olan kısmının bina sakinleri tarafından ödeneceğinin ve 19 no.lu daireden yakıt parası olarak 100,00 TL alınmayacağının kayıtlandığı, keza 23.06.2019 tarihinde alınan karar'la da 19 no.lu dairedeki eski kiracı çıktığından bu dairenin aynı şartlar dahilinde kiraya verilmesinin uygun olacağın, yeni kiracının eşi ...'nın günlük 1 saat olmak kaydıyla temizlik karşılığında sigortasının yapılacağına ilişkin hususlar birlikte değerlendirildiğinde, çalışma olgusunun ispatlanamadığı yönündeki Mahkeme gerekçesi yerinde değildir.
3.Bu itibarla yapılacak iş; öncelikle somutlaştırma yükümlülüğü kapsamında davacıya talebi açıklattırılmalı, hangi tarihler arasında davalı ... nezdinde çalıştığı sorulmalı, kapıcı dairesinin kiraya verilmesi konusunda kat malikleri kurulu kararı olup olmadığı araştırılmalı, 25.08.2021 tarihli kolluk araştırması ile tespit edilen ve Mahkemece dinlenen tanıkların ifadeleri yetersiz olduğundan, re’sen araştırma ilkesi doğrultusunda uyuşmazlık konusu dönemde davacı ile aynı işi yapan komşu apartman görevlileri, bakkal, market, fırın ve benzeri işyerlerinin sahipleri veya bu işyerlerinin kayıtlara geçmiş çalışanları ile davalı Apartmanda ikamet eden daire sakinleri tespit edilerek, davacının çalışmasının niteliği ve süresi yönünden yöntemince beyanları alınmalı, böylelikle çalışmanın varlığı tereddütsüz belirlenmeli, davanın nitelikçe kamu düzenini ilgilendirdiği nazara alınıp araştırma genişletilerek, toplanan deliller bir arada değerlendirilip takdir edilerek, oluşacak sonuca göre karar verilmelidir.
VI. KARAR
1. Temyiz olunan, İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının ORTADAN KALDIRILMASINA,
2. İlk Derece Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, bozma kararının bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
03.12.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.