"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Gaziantep Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2024/256 E., 2024/349 K.
İLK DERECE MAHKEMESİ : Ergani 1. Asliye Hukuk (İş) Mahkemesi
SAYISI : 2021/550 E., 2023/353 K.
Taraflar arasındaki (1) gün süre ile sigortalı çalıştığının ve sigorta başlangıcının tespiti davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davalı Kurum vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalı Kurum vekili tarafından temyiz edilmekle;kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi ... tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde, davacının, ... İnşaat ... Şti. yanında 05.10.1990 tarihinde iki ay süre ile işçi olarak çalıştığını, iki ay sonra iş akdinin feshedildiğini, davalı tarafından işe giriş bildirgesi düzenlendiğini ve SGK'ya verildiğini, işe giriş bildirgesindeki imzanın kendisine ait olmadığını, işe giriş bildirgesi düzenlenip Kuruma verildiği halde emekliliğe ilişkin sigorta primlerinin yatırılmadığını, bu nedenle sigortalılık ve emeklilik başlangıcının bu tarihten başlatılmadığını belirterek, ... İnşaat ... Şti.'de 25.12.1990 tarihinde bir gün süre ile çalıştığının tespitine ve sigortalılık ile emeklilik başlangıcının bu tarihten başlatılmasına karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı SGK vekili cevap dilekçesinde, Kurumun davada taraf sıfatı bulunmadığını, müvekkili Kurum yönünden davanın reddine karar verilmesini, Kurum kayıtları ile çelişen davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davanın kabulü ile davacının davacının davalı ... İnşaat Prefabrik ve Metal Sanayi Ticaret Ltd. Şti. işverenliğinde 25.12.1990 tarihinde 1 gün süreyle çalıştığının tespitine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı Kurum vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davalı SGK vekili istinaf dilekçesinde, Mahkemece verilen kararın eksik inceleme ve araştırma neticesinde usul ve yasaya aykırı olarak verildiğini, müvekkili Kurumun davada taraf sıfatının bulunmadığını ve buna rağmen Kurum aleyhine vekalet ücreti ve yargılama giderlerine hükmedildiğini, davaya hak düşürücü süre yönünden itiraz ettiklerini, tanık beyanlarının çelişkili beyanda bulunduklarını, bilirkişi raporu aldırılmadan doğrudan tanık beyanlarına dayanak karar verildiğini, sayılan tüm nedenlerle verilen kararın kaldırılmasını, davanın reddine karar verilmesini, yargılama giderleri ve vekalet ücretinin davacı tarafa yükletilmesini beyan ederek istinaf yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile "... davacının talebe konu tarihe ait bordro listesinin talep edildiği, gelen yazı cevabında bordro tanıklarının bulunmadığının tespit edildiği, bunun üzerinde komşu iş yeri tanıklarının tespiti amacı ile kolluk araştırması yapıldığı, komşu iş yeri tanığı olarak ... ... Zaimoğlu'nun tespit edildiği, talimat yolu ile ilgili tanığın dinlendiği, davacının 1989 -1990 yıllarında davalı iş yerinde kaynakçı olarak çalıştığı, tanığın da kendilerine iş yaptırdığı, işin yaklaşık olarak 4 ay sürdüğü, davacının davalının çalışanı olarak çalıştığı hususlarının anlaşıldığı, aradan geçen süre dikkate alındığında komşu iş yeri tanığının net bir tarih beyan etmesinin kendisinde beklenemeyeceği, yine istinaf kaldırma kararı öncesi dinlenen tanık beyanları dikkate alındığında davacının davalı ... İnşaat Prefabrik ve Metal San. Ticaret Ltd. Şti. işverenliğinde 25.12.1990 tarihinde 1 gün süreyle çalıştığı yönünde Mahkemece kanaate varılarak aşağıdaki şekilde hüküm tesis edilmiştir.'' gerekçesiyle davanın kabulüne dair verilen hükmün yasal düzenlemelere uygun olduğu anlaşılmıştır...." gerekçesiyle istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı Kurum vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalı Kurum vekili, davanın reddine karar verilmesi gerektiğini belirterek kararın temyizen bozulmasını talep etmişlerdir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık (1) gün süre ile sigortalı çalıştığının ve sigorta başlangıcının tespiti istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1.6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 369. maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371. maddeleri.
2. 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu'nun 2., 6., 9., 79., 108. hükümleridir.
Bir kimsenin sigortalı sayılabilmesi için sigortalı işe giriş bildirgesinin varlığı yeterli olmayıp, aynı zamanda o kimsenin Kanun'un belirlediği biçimde (506 sayılı Kanun'un 2. maddesi ve 5510 sayılı Kanun'un 4/a maddesi) eylemli olarak çalışması da koşuldur. Bu yön 506 sayılı Kanun'un 6. maddesi ile 5510 sayılı Kanun'un 7/a maddesinde ve Yargıtay Hukuk Genel Kurulunun 1999/21-549-555, 2005/21-437-448 ve 2007/21-306-320 sayılı kararlarında da vurgulanmıştır. Bu bakımdan davacının iş yerinde eylemli olarak çalışıp çalışmadığının yöntemince araştırılması gerektiği ortadadır.
Hizmet tespitinin bir türü olan sigortalılık başlangıç tespiti davasında, dava konusu dönem yönünden hem çalışmaların geçtiği iş yerinin varlığı hem de sigortalının çalışmalarının gerçek ve sigortalı çalışma olduğunun hiçbir teredüte yol açmayacak şekilde ispatlanması gerekmektedir.
Bu tür davalar yalnızca bir günlük çalışmanın tespitinden ibaret olarak görülmemeli, bir günlük çalışmanın kabulü ile saptanacak sigortalılık başlangıcının sigortalıya sağlayacağı sigortalılık süresi ile birlikte kazandıracağı haklar dikkate alınmalı ve giriş bildirgesi ile birlikte eylemli çalışmanın bulunup bulunmadığı özellikle belirlenmelidir.
Bu da dava konusu çalışmaların sigortalı çalışma niteliğinde olup olmadığı, sigortalı çalışma niteliğinde ise çalışmanın varlığı yönünden dönemde bordrolu olan tanık, yoksa komşu iş yeri tanığı araştırarak ifadelerinin alınması, varsa bu döneme ilişkin makbuz, fatura, defter gibi tüm kayıt ve belgelerin incelenmesi, 506 ve 5510 sayılı Kanun'lar ile Yargıtay’ın yerleşik içtihatları gereğidir.
3. Değerlendirme
1.Sigortalılığın kabulü ve hüküm altına alınabilmesi için mutlak koşul niteliğindeki hizmet akdinin ve eylemli çalışmanın varlığı ortaya konulmalıdır. Buna göre eldeki davada, Mahkemenin verdiği hüküm eksik inceleme ve araştırmaya dayalıdır.
2. Mahkemenin yazılı hükmü, eksik inceleme ve değerlendirmeye dayalıdır. Yukarıda anılan yasal düzenleme ve açıklamalara göre inceleme konusu dava değerlendirildiğinde, davacı adına davalı ... İnş. Met. San. Ltd. Şti. ünvanlı işverenin 1980 sicil no.lu iş yerinden 25.12.1990 tarihli işe giriş bildirgesi verilmiş olduğu,iş yerinin iş yeri tescil bilgilerinin dosya içine alınmadığı, dolayısıyla iş yeri kanun kapsam dönemi ve mahiyetinin belirlenmediği, iş yerinden 1990 yılında bordro verilmediğinin bildirildiği, öte yandan davacının beyanında davalı şirketin işçisi olarak Kıraç köyü-eski shell petrol -Elazığ adresindeki ... ... 'na ait petrol istasyonunun iş yerinin kaynak işlerini yaptığını beyan ettiği, sadece jandarma vasıtasıyla komşu iş yeri araştırması yapıldığı, davacı tanığı olarak ... ... , davacının birlikte çalıştıklarını beyan eden kardeşi ... ile yine birlikte çalıştıklarını beyan eden ...'in dinlendiği ancak bu kişiler adına iş yerinden verilmiş işe giriş bildirgeleri ile hizmet cetvelleri celbedilmediğinden beyanlarının denetlenemediği böylelikle eksik araştırma ve incelemeye dayalı şekilde hüküm kurulduğu anlaşılmıştır.
3.Buna göre, Mahkemece, iş yerinin mahiyet, kanun kapsamını içerir şekilde iş yeri tescil bilgileri celbedilmeli, bozma öncesi dinlenen davacı tanıkları ... ile ...'in hizmet döküm cetvelleri ile iş yerinden verilmiş işe giriş bildirgeleri olup olmadığı araştırılarak beyanları denetlenmeli, öte yandan diğer tanık ... ... 'nun dava konusu tarihte anılan adreste bir petrol istasyonu olup olmadığı vergi kayıtları, Kurum kayıtlarından araştırılarak beyanı denetlenmeli, davalı işverenin dava konusu dönemde iş yerine komşu iş yerleri ve sigortalı çalışanları SGK, vergi dairesi, belediye nezdinde de araştırılarak belirlenmeli, belirlenen bu kişilerin sigortalılık ve vergi kayıtları da getirtilmek suretiyle beyanlarına başvurulmalı, komşu iş yerinin tespit edilememesi halinde davacının çalışmasını bilebilecek olan kişilerin kimler olabileceği taraflardan sorularak bu kişiler de sigortalılık kayıtları getirtilerek dinlenmeli, böylelikle toplanan ve toplanacak tüm deliller birlikte değerlendirilmek suretiyle, davacının iş yerinde çalışıp çalışmadığı hususu hiçbir kuşku ve duraksamaya yer bırakmayacak şekilde belirlenmelidir.
4.Kabule göre de dava ile sigorta başlangıcının tespiti de talep edilmiş olduğundan (1) gün süre ile sigortalı çalışmanın yanında aynı tarihin sigorta başlangıcı olduğuna hükmedilmemiş olması isabetsiz bulunmuştur.
5.Bu maddi ve hukuki olgular göz önünde bulundurulmaksızın, yazılı şekilde karar tesisi, usul ve yasaya aykırı olup bozma nedenidir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeple,
1. Temyiz olunan, İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının ORTADAN KALDIRILMASINA,
2. İlk Derece Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, bozma kararının bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
23.10.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.