"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Gaziantep Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2024/175 E., 2024/414 K.
KARAR : Esastan ret
İLK DERECE MAHKEMESİ : Bozova 2. Asliye Hukuk (İş) Mahkemesi
SAYISI : 2023/237 E., 2023/48 K.
Taraflar arasındaki (1) gün süre ile sigortalılığının tespiti davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın ... yönünden usulden reddine davalı Kurum yönünden davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davalı Kurum vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalı Kurum vekili tarafından temyiz edilmekle;kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi ... tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
1.Davacı vekili dava dilekçesinde davacının, davalı şirket işyerinde Şanlıurfa-Adıyaman arasındaki ... Nehri üzerindeki köprünün yapımında çalıştırılmak üzere 06.11.1989 tarihinde işe alındığını, işe alındıktan sonra sigortalı ilk işe giriş belgesinin davalı tarafından düzenlendiğini, söz konusu bildirgenin 27.11.1989 tarih 63589 sayılı yazı ile SGK kayıtlarına işlendiğini belirterek davacının davalı şirket nezdinde 1 gün süre ile asgari ücretle çalıştığının tespitine karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı Kurum vekili, davacının hizmet tespiti taleplerinin hak düşürücü süre zamanaşımına uğradığını, davacının iddialarının delil oluşturacak kanıtlardan yoksun olduğunu, davanın sadece tanık beyanları ile ispatının mümkün olmadığını belirterek davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davanın davalı ... yönünden taraf ehliyeti yokluğu nedeniyle usulden reddine, davanın davalı SGK yönünden kabulü ile davacının 06.11.1989 tarihinde ... sicil numaralı ... İnş. San. ve Tic. Ltd. Şti. ünvanlı işyerinde hizmet akdine dayalı olarak sigorta primine esas kazancın alt sınırdan 1 gün süre ile çalıştığının tespitine, karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı Kurum vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davalı Kurum vekili, işe giriş bildirgesinin fiili çalışmanın ispatı için yeterli olmadığını, fiili çalışmanın ispat edilemediğini, eksik inceleme ve araştırma sonucu verilen mahkeme kararının usul ve yasaya aykırı olduğunu kararının kaldırılması gerektiğini istinaf başvuru sebepleri olarak ileri sürmüştür.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davalı işyeri bordro tanığı olarak dinlenen ...'ın;10.03.1988 işe başlama tarihli işe giriş bildirgesinin celp edildiği, davacı adına verilen işe giriş bildirgesinde olduğu gibi 7233.60.04 sicil nolu işyerinden işe giriş bildirgesinin verilmiş olduğu, davacı adına verilen işe giriş bildirgesinde işveren olarak ... olarak belirtilmiş olmasına rağmen, bodro tanığı ... adına verilen işe giriş bildirgesinde işveren olarak ... İnş. San. ve Tic. Ltd. Şti. nin belirtildiği, ... İnş. San. ve Tic. Ltd. Şti. nin alt işverenlerinin bulunmadığına dair SGK tarafından mahkemeye bilgi verildiği,bodro tanık beyanlarına dayalı olarak davanın kabulüne karar verildiği gerekçesiyle, istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı Kurum vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalı Kurum vekili istinaf dilekçe içeriğini tekrarla kararın temyizen bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık 06.11.1989 tarihinde (1) gün süre ile sigortalı çalıştığının tespiti istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1.6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunun 2 inci, 6 ncı, 9 uncu, 79 uncu, 108 inci maddesi hükümleridir.
Bir kimsenin sigortalı sayılabilmesi için sigortalı işe giriş bildirgesinin varlığı yeterli olmayıp, aynı zamanda o kimsenin Kanun'un belirlediği biçimde (506 sayılı Kanun'un 2 nci maddesi ve 5510 sayılı Kanun'un 4/a maddesi) eylemli olarak çalışması da koşuldur. Bu yön 506 sayılı Kanun'un 6 ncı maddesi ile 5510 sayılı Kanun'un 7/a maddesinde ve Yargıtay Hukuk Genel Kurulu'nun 1999/21-549-555, 2005/21-437-448 ve 2007/21-306-320 sayılı kararlarında da vurgulanmıştır. Bu bakımdan davacının işyerinde eylemli olarak çalışıp çalışmadığının yöntemince araştırılması gerektiği ortadadır.
Hizmet tespitinin bir türü olan sigortalılık başlangıç tespiti davasında, dava konusu dönem yönünden hem çalışmaların geçtiği işyerinin varlığı hem de sigortalının çalışmalarının gerçek ve sigortalı çalışma olduğunun hiçbir teredüte yol açmayacak şekilde ispatlanması gerekmektedir.
Bu tür davalar yalnızca bir günlük çalışmanın tespitinden ibaret olarak görülmemeli, bir günlük çalışmanın kabulü ile saptanacak sigortalılık başlangıcının sigortalıya sağlayacağı sigortalılık süresi ile birlikte kazandıracağı haklar dikkate alınmalı ve giriş bildirgesi ile birlikte eylemli çalışmanın bulunup bulunmadığı özellikle belirlenmelidir.
Bu da dava konusu çalışmaların sigortalı çalışma niteliğinde olup olmadığı, sigortalı çalışma niteliğinde ise çalışmanın varlığı yönünden dönemde bordrolu olan tanık, yoksa komşu işyeri tanığı araştırarak ifadelerinin alınması, varsa bu döneme ilişkin makbuz, fatura, defter gibi tüm kayıt ve belgelerin incelenmesi, 506 ve 5510 sayılı Kanunlar ile Yargıtay’ın yerleşik içtihatları gereğidir.
3. Değerlendirme
1.Sigortalılığın kabulü ve hüküm altına alınabilmesi için mutlak koşul niteliğindeki hizmet akdinin ve eylemli çalışmanın varlığı ortaya konulmalıdır. Buna göre eldeki davada, mahkemenin verdiği hüküm eksik inceleme ve araştırmaya dayalıdır.
2. Mahkemenin yazılı hükmü, eksik inceleme ve değerlendirmeye dayalıdır.Yukarıda anılan yasal düzenleme ve açıklamalara göre inceleme konusu dava değerlendirildiğinde, davacının, ... Atattürk Barajı Bozova/Şanlıurfa ünvanlı işverenin 72336 sicil no.lu işyerinden davacı adına 06.11.1989 tarihinde işe giriş bildirgesinin verilmiş olduğu, 72336 sicil no.lu işverene ait Kurumdan gelen işyeri tescil bilgilerinde ise işveren ünvanının ... İnş. San. Tic. Ltd. Şti. olarak belirtildiği mahiyetinin baraj inşaatı olduğu, Atatürk Barajı Bozova adresli olduğu ve kanun kapsamının 01.11.1983-31.05.2000 tarihleri arasında olduğunun bildirildiği, davacının ... nehri üzerine kurulan Karababa köprüsü işinin yapımında çalıştığı yönündeki beyanı üzerine anılan işin kimin tarafından üstlenildiği, hangi tarih aralığında yapıldığını tespit etmek üzere Gap 15.Bölge Müdürlüğünden araştırma yapıldığı, anılan kuruluşun verdiği cevabında bu köprü yapım işinin yetki alanlarında olmadığının bildirildiği,mahkemece jandarma aracılığıyla yapılan araştırma sonucunda düzenlenen tutanakta,"..." ünvanlı işyeri ile ilgili yapılan araştırmada, Atatürk Barajı, DSİ, EÜAŞ işletmelerinde bu işyerine rastlanmadığının bildirildiği,öte yandan mahkemece Atatürk Barajı yapımında "..." ünvanlı bir taşeronun çalışıp çalışmadığının mahkemece Şanlıurfa Bozova Mal Müdürlüğünden yapılan araştırmada bu ünvanlı işverenin vergi mükellefiyet kaydına rastlanmadığının bildirildiği, ticaret sicil kaydına rastlanmadığının bildirildiği, 72336 sicil sayılı işyerinin 1989 yılı dönem bordrolarının dosyaya gelmediği, dinlenen davacı tanıklarının galeri taşeron isimli işyerinde davacı ile birlikte çalıştıkları yönünde beyanda bulundukları, ancak davacı tanığı olarak 72336 sicil sayılı işyerinden bildirimi yapılan ...'ın beyanında davacının bakım atölyesinde lastikçi olarak çalıştığı yönünde beyanda bulunduğu,diğer davacı tanığı ... Yıldırım'ın hizmet dökümüne göre dava konusu 1989 yılında hiç sigortalılığının olmadığı, ...'ın ise hizmet dökümünün de olmadığı,bu nedenle beyanların da denetlenmediği,öte yandan tanıkların köprü inşaatında çalıştıklarını beyan etmelerine karşın tanık ...'in davacının bakım atölyesinde lastikçi olarak çalıştığı yönündeki beyanlarının uyumlu olmadığı, ... isimli işyeri ile hakkında hüküm kurulan ... İnş. San. Tic. Ltd. Şti. arasındaki ilişkinin ne olduğu hususu da tam olarak belirlenmeden eksik araştırma ve incelemeye dayalı şekilde hüküm kurulduğu anlaşılmıştır.
3.Buna göre, Mahkemece,öncelikle işe giriş bildirgesinde işveren olarak belirtilen ... ile işyeri tescil bilgilerinde işveren olarak bildirilen ... İnş. San. Tic. Ltd. Şti. arasındaki ilişkinin ne olduğu hususu yapılan işe ilişkin ihale evrakı, sözleşme vs de araştırılmak suretiyle işverenin kim olduğu ve yapılan işin ne olduğu hususu tam olarak belirlenmek suretiyle ortaya konulmalı,davacı asilin dava konusu işe giriş bildirgesinin verildiği işverenin kim olduğu, işyerinde ne iş yapıldığı, kendisinin bu işyerinin hangi kısmında ne iş yaptığı, kimlerle birlikte çalıştığı, amir, usta vs. lerinin kimler olduğu husuuslarında ayrıntılı şekilde beyanı alınmalı, işe giriş bildirgesinde belirtilen 72336 sicil sayılı işyerinin 1989 yılı dönem bordroları celbedilmeli, dava konusu dönemde yeteri kadar bordro tanığının beyanı alınmalı,davacının da birlikte çalıştığını bildirdiği kişiler de sigortalılık kayıtları getirtilerek dinlenmeli,öte yandan davacı tanığı ... tekrar dinlenerek davacının köprü yapım işinde bakım atölyesinde lastikçi olarak çalıştığı şekilindeki beyanı nedeniyle bu çalışmanın nasıl, işyerinin hangi kısmında gerçekleştiği, köprü yapım işi ile bu çalışmanın ilgisi hususunda tekrar ayrıntılı şekilde beyanı alınmalı, böylelikle toplanan ve toplanacak tüm deliller birlikte değerlendirilmek suretiyle, sonucuna göre bir karar verilmelidir.
4.Kabule göre de, (1) gün çalışmanın yanısıra davacının sigortalılığının başlangıcına hükmedilmemiş olması isabetsiz bulunmuştur.
5.Bu maddi ve hukuki olgular göz önünde bulundurulmaksızın, yazılı şekilde karar tesisi, usul ve yasaya aykırı olup bozma nedenidir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle,
1. Temyiz olunan, İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının ORTADAN KALDIRILMASINA,
2. İlk Derece Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine, bozma kararının bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
09.10.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.