"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Erzurum Bölge Adliye Mahkemesi 6. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2022/2390 E., 2024/327 K.
KARAR : Kısmen kabul
İLK DERECE MAHKEMESİ : Saray (Van) Asliye Hukuk (İş) Mahkemesi
SAYISI : 2016/58 E., 2016/185 K.
Taraflar arasında görülen hizmet tespiti davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne dair verilen karara karşı davalı ... ve fer’i müdahil Kurum vekilleri tarafından istinaf yoluna başvurulması üzerine, Erzurum Bölge Adliye Mahkemesi 6. Hukuk Dairesince İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasına, davanın reddine karar verilmiştir.
(Kapatılan) 21. Hukuk Dairesinin bozma kararı sonrası, Erzurum Bölge Adliye Mahkemesi 6. Hukuk Dairesince bozmaya uyularak davanın kabulüne karar verildiği, kararın davalı ... ve fer’i müdahil Kurum vekilleri tarafından temyiz edilmesi üzerine, kararın Dairemizce bozulduğu, bozma üzerine Erzurum Bölge Adliye Mahkemesi 6. Hukuk Dairesince önceki kararında direnilerek davanın kabulüne karar verilmiştir.
Yargıtay Hukuk Genel Kurulunca Özel Daire denetiminden geçmemiş yeni ve değişik gerekçe ile yeni bir karar verildiği belirtilerek dosyanın Dairemize gönderilmesi ve davalı ... ve fer’i müdahil Kurum vekilleri tarafından temyiz edilmesi üzerine , Dairece mahkeme kararının bozulmasına karar verilmiştir. Bölge Adliye Mahkemesince bozmaya uyularak yeniden yapılan yargılama sonucunda; davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Mahkeme kararı taraf vekilleri tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçelerinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi ... tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; davacının ücretli öğretmen olarak tam gün esası ile çalıştığını ancak çalıştığı dönem içerisinde çalışmalarının Kuruma eksik olarak bildirildiğini ileri sürerek Kuruma bildirilmeyen eksik günlerinin tespitini talep etmiştir.
II. CEVAP
1. Davalı ... vekili cevap dilekçesinde; davacının 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'nun 89 uncu maddesi kapsamında ücreti karşılığında görev verilen öğretmen olarak çalıştığını, 5510 sayılı Kanun'un 80/1-h maddesi uyarınca davacının ek ders saati toplamının 7.5 saate bölünmesi suretiyle bulunması gerektiğini ve sigorta priminin de buna göre yatırıldığını, ücretli öğretmenle kadrolu öğretmenin aynı durumda değerlendirilemeyeceğini, hak düşürücü sürenin de dolduğunu belirterek davanın reddini istemiştir.
2. Fer’i müdahil Kurum vekili cevap dilekçesinde; 5 yıllık hak düşürücü sürenin dolduğunu, davanın haksız olduğunu, davacının çalışmalarının hizmet cetveline eklenmiş olduğunu, çalışmanın hiçbir duraksamaya neden olmayacak şekilde tespit edilmesi gerektiğini belirterek davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
Mahkemenin 23.12.2016 tarihli ve 2016/58 Esas, 2016/185 Karar sayılı kararı ile davanın kabulü ile, davacının, davalı ... bünyesinde 2011 yılı Ekim ayı 26 gün, Kasım 24 gün; 2012 yılı Ekim ayı 11gün; 2013 yılı ocak ayı 12 gün, Haziran ayı 14 gün; 2014 yılı Ocak ayı 4 gün, Şubat ayı 4 gün; 2015 yılı Mayıs ayı 2 gün, Ekim ayı 3 gün, Aralık ayı 1 gün; 2016 yılı Mart ayı 2 gün olmak üzere toplamda 103 gün sigorta priminin eksik yatırıldığının tespitine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı Bakanlık vekili ile fer’i müdahil Kurum vekili istinaf başvurusunda bulunmuşlardır.
B. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin 17.05.2017 tarihli ve 2017/461 Esas, 2017/557 Karar sayılı kararıyla; yargılamada eksiklik bulunmamakla birlikte Kanun'un olaya uygulanmasında hata edildiği ve bu durumun yeniden yargılamayı gerektirmediği anlaşılmakla İlk Derece Mahkemesi kararının ortadan kaldırılmasına, davanın reddine karar verilmiştir.
V. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. İlk Bozma Kararı
1. Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Yargıtay 21. Hukuk Dairesinin (kapatılan) 04.02.2019 tarih ve 2018/698 Esas, 2019/556 Karar sayılı kararında; "...Dosyadaki kayıt ve belgelerden, davacının 2011/9. ay ila 2015/3. aylar arasında geçen bir kısım çalışmasının davalıya ait 1003267 sicil sayılı işyerinden 30 günün altında Kuruma bildirildiği, puantaj kayıtlarının gönderildiği, yine ek ders ücret bordrolarının 2011/9. ay ve sonrasına ilişkin olduğu anlaşılmaktadır.
Somut olayda, İlk Derece Mahkemesince yapılan araştırma, ekdeki bilgi ve belgeler hüküm kurmaya elverişli olmadığı gibi, Bölge Adliye Mahkemesince davacının prim ödeme gün sayıları belirlenirken toplam aylık çalışma saatlerinin 1 gün= 7,5 saate esasına göre belirlenmesi gerektiği belirtilmiş ise de, puantaj kayıtları ve ücret ödeme belgelerinin tamamı getirtilmeden bu hesaba göre de davacının çalışmasının eksik bildirilip bildirilmediği ortaya konulmadan yazılı şekilde karar verilmiştir.
Yapılacak iş, ilgili İlçe Milli Eğitim Müdürlüğünden ihtilaflı dönemin tamamını kapsayan davacı ile imzalanan tüm sözleşmeleri, ek ders ücret bordrolarını, atama kararlarını, davacının günlük ve haftalık girdiği ders saatlerini gösteren tüm puantaj kayıtlarını getirtmek, davacının ücretinin aylık olarak her ay aynı ücret şeklinde mi aldığı, yoksa her ay girdiği ders saatine göre değişen bir ücret mi aldığını sormak, davacının hangi sıfatla istihdam edildiğini sormak, davacının vekil öğretmen olarak mı ücretle öğretmen olarak mı çalıştığını netleştirmek, ...'ndan davacı ile aynı konumda olan kadrolu sınıf/branş öğretmeninin bir günde ve haftada kaç saat derse girmesi gerektiğini sormak, davacının günlük girdiği ders saatini belirleyerek bununla karşılaştırmak, ...'ndan ihtilaflı dönemde çalışmanın geçtiği okulda kadrolu olarak çalışan öğretmen, müdür, müdür yardımcılarının listesini istemek ve bunların arasından re'sen seçilecek tanıkların beyanlarına başvurmak, davacının ücretinin girdiği ders saatine göre belirlenmesi halinde uyuşmazlığın 506 sayılı Yasa dönemine isabet eden kısmı bakımından 1 gün=7,5 saat çalışma esasından hareketle eksik prim gün sayısını belirlemek, 5510 sayılı Yasa'nın yürürlükte olduğu dönem bakımından ise 5510 sayılı Yasa'nın 80/j hükmüne göre değerlendirme yaparak sonucuna göre karar vermekten ibarettir..." gerekçesiyle söz konusu karar bozulmuştur.
B. Bölge Adliye Mahkemesince Bozmaya Uyularak Verilen İkinci Karar
Bölge Adliye Mahkemesinin 07.10.2020 tarihli ve 2019/1884 Esas, 2020/1294 Karar sayılı kararı ile davanın kabulü ile davacının 29.09.2011 - 14.02.2012, 05.11.2012 - 14.06.2013, 02.10.2013 - 13.06.2014, 17.10.2014 - 12.06.2015 ve 19.10.2015 - 08.04.2016 tarihleri arasında ayda 30 gün üzerinden tam gün esası ile Saray İlçe Milli Eğitim Müdürlüğü adına kayıtlı işyerinde çalıştığının tespitine karar verilmiştir.
C. 2 nci Bozma Kararı
1. Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde fer’i müdahil Kurum vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Dairenin 25.02.2021 tarih ve 2020/10815 Esas, 2021/22299 Karar sayılı kararında; "...Bölge Adliye Mahkemesi’nce bozma ilamına uyulmasına karşın, yukarıda açıklanan ve bir önceki bozma kararında belirtilen esaslara uyulmadığı ve davacının tam süreli iş sözleşmesine göre çalıştığı varsayılarak hüküm kurulduğu görülmektedir. Mahkemece kayıtlardaki çelişkiler giderilerek, tespite konu dönemde hangi aylar kaç saat çalıştığı tespit edilmeli ve yukarıda ayrıntılı olarak açıklandığı üzere, ücretli öğretmen statüsünde ki davacının prim ödeme gün sayıları hesaplanırken, 5510 sayılı Kanun'un 80/j maddesinin uygulama alanının bulunmadığı göz önüne alınmalı ve toplam aylık çalışma saatleri, 1 gün = 7,5 saat esası üzerinden aylık çalışma gün sayısına dönüştürülerek, varılacak sonuca göre hüküm kurulmalıdır..." gerekçesi ile Bölge Adliye Mahkemesince verilen karar bozulmuştur.
D. Bölge Adliye Mahkemesince Bozmaya Uyulmayarak Verilen Direnme Kararı
Bölge Adliye Mahkemesinin 09.06.2021 tarihli ve 2021/626 Esas, 2021/1172 Karar sayılı kararı ile 07.10.2020 tarih ve 2019/1884 Esas 2020/1294 Karar sayılı kararda direnilmesine, davanın kabulü ile davacının 29.09.2011 - 14.02.2012, 05.11.2012 - 14.06.2013, 02.10.2013 - 13.06.2014, 17.10.2014 - 12.06.2015 ve 19.10.2015 - 08.04.2016 tarihleri arasında ayda 30 gün üzerinden tam gün esası ile Saray İlçe Milli Eğitim Müdürlüğü adına kayıtlı işyerinde çalıştığının tespitine karar verilmiştir.
E. Yargıtay Hukuk Genel Kurul Kararı
1. Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen direnme kararına karşı süresi içinde davalı Bakanlık ve fer’i müdahil Kurum vekilleri temyiz isteminde bulunmuşlardır.
2. Dairemiz 30.09.2021 tarihli 2021/9110 Esas, 2021/11333 Karar sayılı kararı ile direnme Dairemizce yerinde görülmediğinden ve bu durumda kararın inceleme yeri Yargıtay Hukuk Genel Kurulu olduğundan dava dosyasının Yargıtay Hukuk Genel Kuruluna sunulmak üzere Yargıtay Birinci Başkanlığına gönderilmesine karar verilmiştir.
3. Yargıtay Hukuk Genel Kurulunun 02.06.2022 tarihli, 2021/10-790 Esas, 2022/818 Karar sayılı kararı ile Bölge Adliye Mahkemesi bozmadan esinlenerek gerekçesini kısmen değiştirip daha önce üzerinde durmadığı bir hususu bozmada işaret olunan şekilde değerlendirerek Özel Daire denetiminden geçmemiş yeni ve değişik gerekçe ile yeni bir karar verildiği, bu durumda ortada Hukuk Genel Kurulu tarafından incelenmesi gereken direnme kararı değil yeni hüküm bulunduğu gerekçeleriyle yeni hükme yönelik temyiz itirazlarının incelenmesi için dosyanın Dairemize gönderilmesine karar verilmiştir.
F. Yargıtay Hukuk Genel Kurul Kararı Sonrası 3'üncü Bozma Kararı
Dairenin 03.10.2022 tarih ve 2022/10175 Esas, 2022/11589 Karar sayılı kararında; "...Bölge Adliye Mahkemesi gerekçesinde, davacı ile ... arasında yazılı kısmî süreli hizmet akdi düzenlenmediği, yazılı akit olmadığından eylemli olarak saat ücreti karşılığının ödenmiş olmasının saat ücreti ile çalışıldığını kanıtlamayacağı, günde 6 saat çalışan davacının ek ders ücreti ile çalışmadığının ortada olduğu belirtilerek davacının tam süreli iş sözleşmesine göre çalıştığı varsayılarak hüküm kurulduğu görülmektedir. Mahkemece, dosyada eksik olan sözleşmeler, ek ders ücret bordroları, davacının günlük ve haftalık girdiği ders saatlerini gösteren puantaj kayıtları celp edilerek ve kayıtlardaki çelişkiler giderilerek, tespite konu dönemde hangi aylar kaç saat çalıştığı tespit edilmeli ve yukarıda ayrıntılı olarak açıklandığı üzere, ücretli öğretmen statüsünde ki davacının prim ödeme gün sayıları hesaplanırken, toplam aylık çalışma saatleri, 1 gün = 7,5 saat esası üzerinden aylık çalışma gün sayısına dönüştürülerek, varılacak sonuca göre hüküm kurulmalıdır..." gerekçesi ile Mahkemece verilen karar bozulmuştur.
G. Bölge Adliye Mahkemesince Bozmaya Uyularak Verilen Dördüncü Karar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davanın kısmen kabulü ile davacının Saray İlçe Milli Eğitim Müdürlüğü adına kayıtlı 1003267 sicil numaralı işyerinde,
2011 yılı Eylül ayında 12 gün
2011 yılı Ekim ayında 5 gün
2011 yılı Kasım ayında 8 gün
2012 yılı Ekim ayında 5 gün
2013 yılı Ocak ayında 9 gün
2014 yılı Ocak ayında 7 gün
2014 yılı Şubat ayında 8 gün
2014 yılı Haziran ayında 5 gün
2015 yılı Ocak ayında 1 gün
2015 yılı Şubat ayında 2 gün
2015 yılı Mayıs ayında 2 gün
2015 yılı Haziran ayında 1 gün
2015 yılı Ekim ayında 3 gün sigortalı hizmetin Kuruma eksik bildirildiğinin tespiti ile bu sürelerin Kuruma bildirilen süreye eklenmesine, bilirkişinin 04.01.2024 tarihli raporunun kararın eki sayılmasına
karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Mahkemenin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri temyiz isteminde bulunmuşlardır.
B. Temyiz Sebepleri
1. Davacı vekili; Bölge Adliye Mahkemesince davanın kısmen kabulüne karar verilerek karşı vekalet ücretine ve yargılama giderlerinin ise kısmen iadesine karar verilmiş olmasının hatalı olduğunu, davanın kısmen kabul kısmen red olabilmesi için dava dilekçesinde dava değerini belirtmediklerini, buna rağmen davanın kısmen kabulüne karar verilerek, hüküm kısmında 4, 5 ve 6 numaralı kararların hukuka aykırı olduğunu ileri sürerek kararın bozulmasını talep etmiştir.
2. Davalı Bakanlık vekili; ücretli öğretmen statüsündeki davacının prim ödeme gün sayıları hesaplanırken 5510 sayılı yasanın 80/h maddesi uyarınca toplam aylık çalışma saatleri 1 gün= 7,5 saat esası üzerinden aylık çalışma gün sayısına dönüştürülerek hesaplanması gerektiğini beyanla Mahkeme kararının bozulmasını talep etmiştir.
3. Fer’i müdahil Kurum vekili; davacının çalışmaları bakımından hak düşürücü sürenin gerçekleştiğini, davanın yasal dayanaktan yoksun olduğunu, davalı idare tarafından dosyaya sunulan belgelerde davacının davalı nezdinde sadece Kuruma bildirilen tarihler arasında çalışmasının bulunduğunu, Kuruma bildirilen tarihler dışında hizmet akdine tabi bir çalışmasının bulunmadığını beyanla kararın bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, davacının ücretli öğretmen olarak tam gün esası ile çalışmasına rağmen Kuruma bildirilmeyen eksik günlerinin tespiti istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri, 506 sayılı Kanun’un 79 uncu maddesi ile 5510 sayılı Kanun'un 4/2-f, 80/1-h, 86/9 uncu maddeleri ile 4857 sayılı İş Kanunu'nun ilgili maddeleri.
3. Değerlendirme
1. Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukuki nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre davacı vekilinin tüm, davalı Bakanlık ve fer’i müdahil Kurum vekillerinin sair temyiz itirazlarının reddi gerekir.
2. Eldeki davada, Dairemizin 25.02.2021 tarihli ilamı ile tespite konu dönemde hangi aylar kaç saat çalıştığı tespit edilerek, açıklanan ilkelere göre ücretli öğretmen statüsündeki davacının prim ödeme gün sayıları hesaplanırken, 5510 sayılı Kanun'un 80/j maddesinin uygulama alanının bulunmadığı göz önüne alınması ve toplam aylık çalışma saatleri, 1 gün = 7,5 saat esası üzerinden aylık çalışma gün sayısına dönüştürülerek, varılacak sonuca göre hüküm kurulması gerektiğinin belirtildiği, Bölge Adliye Mahkemesince bozma ilamına uyulmasına karşın, bir önceki bozma kararında belirtilen esaslara uyulmadığı ve davacının 5510 sayılı Kanun'un 80/j maddesi kapsamında çalıştığı varsayılarak hüküm kurulduğu görülmektedir.
Bu kapsamda Bölge Adliye Mahkemesince kayıtlardaki çelişkiler giderilerek, ücretli öğretmen statüsündeki davacının tespite konu dönemde hangi aylar kaç saat çalıştığı tespit edilmeli, prim ödeme gün sayıları hesaplanırken toplam aylık çalışma saatleri, 1 gün = 7,5 saat esası üzerinden aylık çalışma gün sayısına dönüştürülerek, varılacak sonuca göre hüküm kurulmalıdır.
Belirtilen açıklamalar ışığında dosya kapsamı incelendiğinde, bir önceki ilamın gözetilmemesi usul ve yasaya aykırı olup bozma nedenidir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle,
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Dosyanın Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
23.10.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.