"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Bursa Bölge Adliye Mahkemesi 11. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2023/142 E., 2024/992 K.
İLK DERECE MAHKEMESİ : Orhangazi 1. Asliye Hukuk (İş) Mahkemesi
SAYISI : 2020/3 E., 2022/468 K.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalı ve fer'i müdahil SGK Başkanlığı vekilleri tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda; temyiz dilekçelerinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi ... tarafından hazırlanan rapor dinlenildikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I.DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde özetle; davacının, 1997 yılının 3. ayından, 2014 yılının Kasım ayına kadar davalıya ait iş yerinde kesintisiz olarak çalıştığının tespitine karar verilmesini talep etmiştir.
II.CEVAP
1.Davalı vekili cevap dilekçesinde özetle; davacının, 05.07.2010-01.12.2011 tarihleri arasında sezonluk olarak çalıştığını ve primlerinin eksiksiz bir şekilde ödendiğini, davalı şirketin 19.02.2007 tarihinde kurulduğunu, kabul anlamına gelmemekle birlikte bu tarihten öncesine ait çalışmalardan dolayı davalı şirkete husumet yöneltilmesinin de mümkün bulunmadığını savunarak davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
2.Fer'i müdahil Kurum vekili cevap dilekçesinde özetle; davanın reddini talep etmiştir.
III.İLK DERECE MAHKEME KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davanın kısmen kabulü ile davacının 06.11.2008-31.03.2014 tarihleri arasında davalı ... Zirai İşl. Tarım Nakl. Gıda Tic. Ltd. Şti. adına kayıtlı iş yerinde SGK'ya bildirilen günler dışında sürekli ve kesintisiz işçi olarak çalıştığının ve sigortasız hizmetlerinin tespitine, fazlaya ilişkin talebin hak düşürücü süre nedeniyle reddine karar verilmiştir.
IV.İSTİNAF
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı ve fer'i müdahil SGK Başkanlığı vekilleri tarafından istinaf başvurusunda bulunulması üzerine Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile istinaf başvurularının esastan reddine karar verilmiştir.
V.TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı ve fer'i müdahil SGK Başkanlığı vekilleri temyiz isteminde bulunmuşlardır.
B. Temyiz Sebepleri
1.Davalı vekili temyiz dilekçesinde özetle; davacının, davalı şirket nezdinde 15.07.2010-01.12.2011 tarihleri arasında, dayıbaşı sıfatıyla ve sezonluk olarak çalıştığını, bu tarih öncesinde çalışması bulunmadığını, yargılama sürecinde dinlenen tanıkların hemen hemen tamamının da, davacı ile birlikte çalıştıklarını ve bu çalışmalarının mevsimlik olduğunu beyan ettiklerini, davacı tarafından davalı şirket aleyhine açılan Orhangazi 1. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2016/6 E. sayılı işçilik alacaklarına ilişkin davada dinlenen tanıklarında; davacı ile birlikte çalıştıklarını, yaptıkları çalışmanın mevsimlik olduğunu beyan ettiklerini, davanın reddi gerektiğini ileri sürmüştür.
2.Fer'i müdahil Kurum vekili temyiz dilekçesinde özetle; hizmet cetvelinden, davacının kesintisiz çalıştığını iddia ettiği dönemlerin önemli bir kısmında farklı farklı işverenlerde sigortalı olarak çalıştığının anlaşıldığını, İzzet Aydın nezdinde çalışmasının bulunmadığını, davanın reddi gerektiğini ileri sürmüştür.
B. Değerlendirme ve Sonuç
Uyuşmazlık, hizmet tespitine ilişkindir.
1.Bölge Adliye Mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun'un 371. maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2.Hizmet tespitine ilişkin talebin yasal dayanağı 01.10.2008 tarihinde yürürlüğe giren 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun geçiş hükümlerini içeren Geçici 7. maddesi gereğince 506 sayılı Kanun'un 79/10. ve 5510 sayılı Kanun'un 86/9. maddeleri olup Anayasal haklar arasında yer alan sosyal güvenliğin yaşama geçirilmesindeki etkisi gözetildiğinde, sigortalı konumunda geçen çalışma sürelerinin saptanmasına ilişkin bu tür davalar kamu düzeni ile ilgili olduğundan özel bir duyarlılıkla ve özenle yürütülmeleri zorunludur. Bu bağlamda, hak kayıplarının ve gerçeğe aykırı sigortalılık süresi edinme durumlarının önlenmesi, temel insan haklarından olan sosyal güvenlik hakkının korunabilmesi için, tarafların gösterdiği kanıtlarla yetinilmeyip gerek görüldüğünde kendiliğinden araştırma yapılarak delil toplanabileceği açıktır.
3.Hizmet tespiti davalarının amacı hizmetlerin karşılığı olan sosyal güvenlik haklarının korunmasıdır. Hizmet akdine dayalı çalışma olgusunun ispatında delil sınırlandırması yoksa da davacının Kurum sicil dosyası, iş yeri özlük dosyası temin edilip iş yerinin Kanunun kapsamında veya kapsama alınacak nitelikte bulunup bulunmadığı eksiksiz bir şekilde belirlendikten sonra iddia edilen çalışmanın başlangıç ve bitiş tarihleri, hangi iş yerinde ne iş yapıldığı, iş yerinin kapsam, kapasite ve niteliği, prime esas kazanca tabi ücretin ne olduğu, çalışmanın sürekli, kesintili, mevsimlik olup olmadığı eksiksiz bir şekilde açıklığa kavuşturulmalıdır.
Taraf tanıklarının sözleri değerlendirilirken bunların inandırıcılığı üzerinde durulmalı, verdikleri bilgilere nasıl vakıf oldukları, işveren ve işçiyle, iş yeriyle ilişkileri, bazen uzun yılları kapsayan bilgilerin insan hafızasında yıllarca eksiksiz nasıl taşınabileceği düşünülmeli ve tanıklar buna göre dinlenilmeli, re’sen araştırma kapsamında sadece taraf tanıkları ile yetinilmeyip mümkün oldukça iş yerinin müdür, amir, şef, ustabaşı ve postabaşı gibi görevlileri ve o iş yerinde çalışan öteki kişiler ile o iş yerine komşu ve yakın işyerlerinde bu yeri bilen ve tanıyanlar dahi dinlenerek tanık beyanlarının sağlığı denetlenmeli ve çalışma olgusu böylece hiç bir kuşku ve duraksamaya yer bırakmayacak biçimde belirlenmelidir.
4.Dosyanın incelenmesinde, davacının talebine konu dönemde, sigorta kayıtlarında ilk olarak dava dışı ... Gıda San. ve Tic. A.Ş. iş yerinden 14.08.2003-13.12.2003 tarihleri arasında çalışmasının bildirildiği, 23.10.2008 tarihinde dava dışı İlbe Temizlik Ltd. Şti. iş yerinden girişinin yapıldığı, bu iş yerinden 23.10.2008-05.11.2008 tarihleri arası için ücretsiz izin kodu ile adına bildirilen çalışma olmadığı,15.07.2010 tarihinde davalı .... Şti. iş yerinden girişinin yapıldığı, 15.07.2010-05.08.2010 tarihleri arsında çalışmalarının tam, 13.11.2010-01.12.2011 tarihleri arasında ise çalışmalarının kısmi olarak SGK'ya bildirildiği anlaşılmakla, davacının 1997/03-2014/11 tarihleri arasında davalıya ait iş yerinden aralıksız çalışmalarının tespitini talep ettiği eldeki davada, davacının, tanık anlatımlarına göre, hak düşürücü süre içinde kalan ve dava dışı İlbe Temizlik Ltd.Şti iş yerinden çıkışının yapıldığı 05.11.2008 tarihini takip eden 06.11.2008 tarihinde 31.03.2014 tarihine kadar davalı iş yerinde kesintisiz ve sürekli çalıştığı kabul edilmişse de verilen karar eksik inceleme ve araştırmaya dayalıdır.
Davacının 15.07.2010 tarihinde davalı iş yerinden ilk sigortalı bildiriminin yapıldığı, bu tarihten önce çalıştığına dair yetersiz tanık beyanlarına itibarla hüküm kurulduğu anlaşılmakla, davacının bildirim öncesi hizmet tespitine konu ettiği dönem yönünden bordro tanıklarının davacının hangi tarihte işe başladığı konusunda ayrıntılı beyanları alınmalı, işe girişinden sonraki çalışmaları yönünden ise ara verip vermediği sorulmalı, çalışmalarının mevsimlik mahiyette olup olmadığı hususuna açıklık getirtilmeli, dinlenen tanık beyanları arasında çelişki olması halinde giderilmeli, böylelikle çalışmanın başlangıcı ve süresi tereddütsüz belirlenmeli, toplanan deliller bir arada değerlendirilip takdir edilerek, oluşacak sonuca göre karar verilmelidir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle,
1. Temyiz olunan, İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurularının esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının ORTADAN KALDIRILMASINA,
2. İlk Derece Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
3. Peşin alınan temyiz harcının istek halinde temyiz eden ilgiliye iadesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, bozma kararının bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
18.12.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.