"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Bursa Bölge Adliye Mahkemesi 11. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2023/869 E., 2024/1045 K.
İLK DERECE MAHKEMESİ : Kütahya 1. İş Mahkemesi
SAYISI : 2019/291 E., 2022/222 K.
Taraflar arasındaki sigorta başlangıcının tespiti davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın reddine karar verilmiştir.
Kararın davacı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı vekili tarafından temyiz edilmekle;kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi ... tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde, davacının dava dışı ...'a ait iş yerinde 01.09.1986 tarihinde çalışmaya başladığını ancak bu çalışmasının Kurumca nazara alınmadığını ileri sürerek davacının sigortalılık başlangıç tarihinin 01.09.1986 olduğunun tespitine karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı ... Başkanlığı vekili, davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile dosya kapsamına göre "...davacının dava dışı iş verenlik bünyesinde 01.09.1986 tarihinde işe giriş bildirgesinin SGK'ya verildiği, yapılan imza incelemesinde imzanın davacıya ait olduğu yönünde rapor tanzim edildiği, davacıya ait sigorta sicil numarasının SGK'dan gelen hizmet döküm cetvelindeki sigorta sicil numarasıyla aynı olduğu anlaşılsa da dönem bordro tanığı ... 'un işe giriş tarihinin 01.10.1986 tarihi olduğu, diğer dönem bordro tanıklarının işe giriş tarihinin 01.09.1986 tarihi olduğu, talebin 01.09.1986 tarihinin tespiti olmakla tanık ... 'un işe giriş tarihinin 01.10.1986 tarihi olduğu gözetilerek davacının 01.09.1986 tarihinde iş yerinde çalışmaya başladığına yönelik doğrudan bilgi ve görgü sahibi olamayacağı, diğer dönem bordro tanıklarının alınan ifadelerinde davacıyı tanımadıklarının, dava dışı iş yerinde çalışıp çalışmadığı yönünde bilgi sahibi olmadıklarının ifade edildiği, bu haliyle davacının dava dışı iş verenlik bünyesinde işe giriş bildirgesi verilmesine rağmen dönem bordrosunda gösterilmediği ve yine iş verenlik bünyesinde fiili çalışmasının bulunup bulunmadığı hususunda mevcut delililer ve alınan ifadeler karşısında fiili çalışmanın ispat görmediği..." gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davacı vekili, davacının, dava dışı işveren ...'a ait iş yerinde 01.09.1986 tarihinde çalışmaya başladığını, davacı ile ... isimli şahsın Tavşanlı ilçesinden olduklarını ve usta çırak ilişkisi içinde sıva işinde çalıştıklarını, Tavşanlı dışından gelenlerin ise elektrik işinde çalıştıklarını, tanıkların tamamının dinlenmediğini, eksik inceleme sonucu davanın reddine karar verilmesinin yerinde olmadığını istinaf başvuru sebep ve gerekçeleri olarak ileri sürmüştür.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davacı vekili istinaf dilekçe içeriğini tekrarla kararı temyiz etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık 01.09.1986 tarihinin sigorta başlangıcı olduğunun tespiti istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1.6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 369. maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371. maddeleri.
2.506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu'nun 2., 6., 9.,79., 108. maddesi hükümleridir.
Bir kimsenin sigortalı sayılabilmesi için sigortalı işe giriş bildirgesinin varlığı yeterli olmayıp, aynı zamanda o kimsenin Kanun'un belirlediği biçimde (506 sayılı Kanun'un 2. maddesi ve 5510 sayılı Kanun'un 4/a maddesi) eylemli olarak çalışması da koşuldur. Bu yön 506 sayılı Kanun'un 6. maddesi ile 5510 sayılı Kanun'un 7/a maddesinde ve Yargıtay Hukuk Genel Kurulunun 1999/21-549-555, 2005/21-437-448 ve 2007/21-306-320 sayılı kararlarında da vurgulanmıştır. Bu bakımdan davacının işyerinde eylemli olarak çalışıp çalışmadığının yöntemince araştırılması gerektiği ortadadır.
Hizmet tespitinin bir türü olan sigortalılık başlangıç tespiti davasında, dava konusu dönem yönünden hem çalışmaların geçtiği işyerinin varlığı hem de sigortalının çalışmalarının gerçek ve sigortalı çalışma olduğunun hiçbir teredüte yol açmayacak şekilde ispatlanması gerekmektedir.
Bu tür davalar yalnızca bir günlük çalışmanın tespitinden ibaret olarak görülmemeli, bir günlük çalışmanın kabulü ile saptanacak sigortalılık başlangıcının sigortalıya sağlayacağı sigortalılık süresi ile birlikte kazandıracağı haklar dikkate alınmalı ve giriş bildirgesi ile birlikte eylemli çalışmanın bulunup bulunmadığı özellikle belirlenmelidir.
Bu da dava konusu çalışmaların sigortalı çalışma niteliğinde olup olmadığı, sigortalı çalışma niteliğinde ise çalışmanın varlığı yönünden dönemde bordrolu olan tanık, yoksa komşu iş yeri tanığı araştırarak ifadelerinin alınması, varsa bu döneme ilişkin makbuz, fatura, defter gibi tüm kayıt ve belgelerin incelenmesi, 506 ve 5510 sayılı Kanunlar ile Yargıtayın yerleşik içtihatları gereğidir.
3. Değerlendirme
1.Sigortalılığın kabulü ve hüküm altına alınabilmesi için mutlak koşul niteliğindeki hizmet akdinin ve eylemli çalışmanın varlığı ortaya konulmalıdır. Buna göre eldeki davada, Mahkemenin verdiği hüküm eksik inceleme ve araştırmaya dayalıdır.
2.Mahkemenin yazılı hükmü, eksik inceleme ve değerlendirmeye dayalıdır. Yukarıda anılan yasal düzenleme ve açıklamalara göre inceleme konusu dava değerlendirildiğinde, davacının, ... unvanlı iş verenin 27523 sicil no.lu işyerinden davacı adına 01.09.1986 tarihinde işe giriş bildirgesinin verilmiş olduğu, elektrik nakil hattı mahiyetli işyerinin 15.01.1986-18.05.1989 tarihleri arası Kanun kapsamında olduğu, işyerinin 1986/3. dönem bordrosunda adı geçen 14 çalışandan 12 sinin dinlendiği bunlardan sadece ... adlı sigortalının davacı ile birlikte çalıştıklarını doğruladığı Mahkemece, dinlenen diğer tanıkların davacıyı tanımadıkları yönündeki beyanları doğrultusunda davanın reddine karar verildiği anlaşılmıştır.
3.Dava konusu çalışmanın geçtiği işyerinin esasen enerji nakil hattı tesisine yönelik olduğu,nitekim dinlenen bordrolu çalışanların -... dışındakilerin- çalıştığı öte yandan ... 'un bu iş kapsamında davacı ile birlikte trafo binası yapımında sıvacı olarak çalıştıklarını beyan ettiği,işin niteliği itibariyle iş yerinde sıvacı olarak çalışan davacının enerji tesisi işinde çalışan diğer işyeri çalışanları tarafından tanınmıyor olması, işin niteliği itibariyle mümkün olduğundan davanın kabulü yerine reddi yönünde hüküm kurulmuş olması usul ve yasaya aykırı olup bozma nedenidir.
4.Bu maddi ve hukuki olgular göz önünde bulundurulmaksızın, yazılı şekilde karar tesisi, usul ve yasaya aykırı olup bozma nedenidir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeple
1.Temyiz olunan, İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının ORTADAN KALDIRILMASINA,
2.İlk Derece Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Peşin alınan temyiz harcının istek halinde ilgilisine iadesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, bozma kararının bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
23.10.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.