"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Ankara Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2024/721 E., 2024/921 K.
KARAR : Esastan Ret
İLK DERECE MAHKEMESİ : Ankara 17. İş Mahkemesi
SAYISI : 2019/88 E., 2023/3 K.
Taraflar arasındaki sigorta başlangıcının tespiti davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davalı Kurum vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalı Kurum vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi ... tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde, davacının davalı kooperatif bünyesinde 01.08.1988 tarihinde çalışmaya başladığını, bu çalışmasına ilişkin işe giriş bildirgesinin Kuruma verildiğini, ancak dönem bordrolarında davacı adına hizmet bildirilmediğinden ve prim ödenmediğinden Kurumca davacının çalışmasının sigortalı hizmet olarak tespit edilmediğini belirterek, davacının sigorta başlangıç tarihinin 01.08.1988 olduğunun tespitine karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
1.Davalı SGK vekili cevap dilekçesinde, davanın niteliği gereği varsa çalışma olgusunun her türlü şüpheden uzak kesin delillerle ispatlanması gerektiğini, Kurum işlemlerinin yerinde ve yasal mevzuata uygun olduğunu belirterek, davanın reddini istemiştir.
2.Davalı Kooperatif, davaya cevap vermemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davalı Kuruma karşı açılan davanın kabulüne, davacının ... sicil numaralı ... ünvanlı iş yerinde 01.08.1988 tarihinde bir gün asgari ücret ile çalıştığının, sigortalı hizmet başlangıcının aynı tarih olduğunun tespitine, davalı kooperatife karşı açılan davanın takipsiz bırakılması nedeniyle açılmamış sayılmasına karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı Kurum vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davalı Kurum vekili, davacının çalıştığını iddia ettiği dönemde bordro tanığı, kamu tanığı tespit edilemediğini, eksik inceleme ve araştırma sonucu hüküm kurulduğunu, davanın ispatlanamadığını ve reddi gerektiğini, kararın usul ve yasa hükümlerine aykırı olduğunu belirterek kaldırılmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile somut olayda, ilk işe giriş bildirgesi, sigorta sicil numarası seri yılı ve ünite bilgileri ile fiili çalışmayı doğrulayan tanıkların beyanları dikkate alınarak Mahkemece verilen kararın yerinde olduğu, davacı vekilinin 03.07.2019 tarihli duruşmada davanın açılmamış sayılmasına karar verilen davalı şirket yönünden davanın takip edilmeme iradesinin ortaya konulduğu, bu nedenlerle dosya kapsamı, mevcut delil durumu ve ileri sürülen istinaf sebepleri dikkate alındığında Mahkemenin vakıa ve hukuki değerlendirmesinde usul ve esas yönünden yasaya aykırılık bulunmadığı gerekçesiyle, istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı Kurum vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalı Kurum vekili istinaf dilekçe içeriğini tekrarla kararın temyizen bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık 01.02.1984 tarihinde (1) gün süre ile sigortalı çalıştığının ve bu tarihin sigorta başlangıç tarihi olduğunun tespiti istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1.6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanun'un 2 nci, 6 ncı, 9 uncu, 79 uncu, 108 inci maddesi hükümleridir.
Bir kimsenin sigortalı sayılabilmesi için sigortalı işe giriş bildirgesinin varlığı yeterli olmayıp, aynı zamanda o kimsenin Yasanın belirlediği biçimde (506 sayılı Kanun'un 2 nci maddesi ve 5510 sayılı Kanun'un 4/a maddesi) eylemli olarak çalışması da koşuldur. Bu yön 506 sayılı Kanun'un 6 ncı maddesi ile 5510 sayılı Kanun'un 7/a maddesinde ve Yargıtay Hukuk Genel Kurulunun 1999/21-549-555, 2005/21-437-448 ve 2007/21-306-320 sayılı kararlarında da vurgulanmıştır. Bu bakımdan davacının iş yerinde eylemli olarak çalışıp çalışmadığının yöntemince araştırılması gerektiği ortadadır.
Hizmet tespitinin bir türü olan sigortalılık başlangıç tespiti davasında, dava konusu dönem yönünden hem çalışmaların geçtiği iş yerinin varlığı hem de sigortalının çalışmalarının gerçek ve sigortalı çalışma olduğunun hiçbir teredüte yol açmayacak şekilde ispatlanması gerekmektedir.
Bu tür davalar yalnızca bir günlük çalışmanın tespitinden ibaret olarak görülmemeli, bir günlük çalışmanın kabulü ile saptanacak sigortalılık başlangıcının sigortalıya sağlayacağı sigortalılık süresi ile birlikte kazandıracağı haklar dikkate alınmalı ve giriş bildirgesi ile birlikte eylemli çalışmanın bulunup bulunmadığı özellikle belirlenmelidir.
Bu da dava konusu çalışmaların sigortalı çalışma niteliğinde olup olmadığı, sigortalı çalışma niteliğinde ise çalışmanın varlığı yönünden dönemde bordrolu olan tanık, yoksa komşu iş yeri tanığı araştırarak ifadelerinin alınması, varsa bu döneme ilişkin makbuz, fatura, defter gibi tüm kayıt ve belgelerin incelenmesi, 506 ve 5510 sayılı Kanunlar ile Yargıtayın yerleşik içtihatları gereğidir.
3. Değerlendirme
1.Sigortalılığın kabulü ve hüküm altına alınabilmesi için mutlak koşul niteliğindeki hizmet akdinin ve eylemli çalışmanın varlığı ortaya konulmalıdır. Buna göre eldeki davada, Mahkemenin verdiği hüküm eksik inceleme ve araştırmaya dayalıdır.
2. Mahkemenin yazılı hükmü, eksik inceleme ve değerlendirmeye dayalıdır. Yukarıda anılan yasal düzenleme ve açıklamalara göre inceleme konusu dava değerlendirildiğinde, davacının, S.S. ... Mensupları Çatı Yapı Koop. ünvanlı işverenin ... sicil no.lu iş yerinden davacı adına 01.08.1988 tarihinde işe giriş bildirgesinin verilmiş olduğu, iş yeri tescil bilgilerinin gelmediği, ancak Kurum tarafından iş yerinin 01.10.1987-23.11.1989 tarihleri arasında kanun kapsamında olduğunun ve iş yerinden 1988 yılında dönem bordrosu verilmediğinin bildirildiği, Mahkemece komşu iş yeri araştırmasının sadece emniyet aracılığıyla yapıldığı ve emniyet tarafından herhangi bir komşu iş yeri tespit edilemediği, davacı tanığı olarak sadece davacı gibi iş yerinden 01.08.1988 tarihli işe giriş bildirgesi olup da iş yerinden sigortalılığı bulunmayan ve inşaat işinde davacı ile birlikte çalıştıklarını beyan eden ...'ın dinlendiği, böylelikle eksik araştırma ve incelemeye dayalı şekilde hüküm kurulduğu anlaşılmıştır.
3.Buna göre, Mahkemece, Kurumdan iş yerinin mahiyetini gösterir şekilde tescil bilgileri celbedilmeli, davacı tanığının beyan ettiği gibi iş yerinin inşaat konulu olması nedeniyle, söz konusu inşaatın ruhsatı ve yapı kullanım izni bilgileri, su, elektrik abonelik bilgileri ilgili Belediye Başkanlığından sorularak araştırılmalı, SGK, vergi dairesi ve belediye aracılığıyla da dava konusu dönemde iş yerine komşu iş yeri ve kayda geçen sigortalıları tespit edilerek sigortalılık ve çalışma kayıtları getirtilerek beyanları alınmalı, davacının da beyanı alınarak iş yerinde ne iş yaptığı, kimlerle birlikte çalıştığı, usta, amir vs.lerinin kimler olduğu sorularak belirlenen kişiler ile taraflardan çalışma olgusunu bilebilecek olan kişilerin kimler olabileceği sorularak tespit edilen kişilerin sigortalılık ve çalışma kayıtları getirtilerek dinlenmeli, böylelikle toplanan ve toplanacak tüm deliller birlikte değerlendirilmek suretiyle, sonucuna göre bir karar verilmelidir.
4.Bu maddi ve hukuki olgular göz önünde bulundurulmaksızın, yazılı şekilde karar tesisi, usul ve yasaya aykırı olup bozma nedenidir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle,
1. Temyiz olunan, İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının ORTADAN KALDIRILMASINA,
2. İlk Derece Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, bozma kararının bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
09.10.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.