"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ :Ticaret Mahkemesi
SAYISI :2022/12 Esas, 2023/310 Karar
HÜKÜM :Ret
Taraflar arasındaki çek istirdatı davasının bozma ilamına uyularak yapılan yargılaması sonucunda Mahkemece davanın reddine karar verilmiştir.
Mahkeme kararı, davacı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; müvekkilinin işyeri kasasından çalınan 10 adet çekten davaya konu Finansbank A.Ş. .... Şubesine ait 24.03.2014 tarih ve 15.000,00 TL bedelli, Denizbank .... Şubesine ait 16.02.2014 tarih ve 4.000,00 TL bedelli, Vakıfbank A.Ş. .... Şubesine ait 30.12.2013 tarih ve 2.000,00 TL bedelli, Garanti Bankası A.Ş.... Şubesine ait 28.02.2014 tarih ve 12.000,00 TL bedelli 4 adet çeki davalının elinde bulundurduğunu, çeklerdeki ciro, kaşe ve imzanın müvekkiline ait olmadığını ileri sürerek çeklerin istirdatına, çekler için ödeme yapılması halinde yapılan ödemelerin müvekkiline ödenmesine karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili cevap dilekçesinde; müvekkili ile ... Tekstil Aksesuar Kimya San. ve Dış Tic. Ltd. Şti. arasında genel faktoring sözleşmesi imzalandığı, bu sözleşmeye istinaden müşteri ... Tekstil Aksesuar Kimya San. ve Dış Tic. Ltd. Şti.'nin bazı çekleri müvekkiline tevdi ettiği ve faktoring işleminin gerçekleştiğini, davaya konu çeklerin müşteri tarafından müvekkili şirkete faktoring işlemi ile devredildiğini, müvekkilinin çek bedellerini müşteriye ödediğini, müvekkilinin iyiniyetli üçüncü kişi olduğunu savunarak davanın reddini istemiştir.
III. MAHKEME KARARLARI, BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Mahkemece Verilen İlk Karar
Mahkemece 14.03.2016 tarih, 2014/546 E., 2016/178 K. sayılı karar ile davalı ... şirketlerinin fatura tevsiki ile birlikte çeki ciro yolu ile temlik alabilecekleri, faturadaki malların teslim edilip edilmediği, malların bedellerinin ödenip ödenmediği veya çekin teminat amaçlı verilmiş olup olmadığı gibi iddiaların faktoring şirketine karşı ileri sürülemeyeceği, davacı, davalının çeklerin çalıntı olduğunu bilerek devir aldığını ve kötüniyetli olduğunu ispatlayamadığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiş, karar davacı vekilince temyiz edilmiştir.
B. Birinci Bozma Kararı
Dairemizin 07.05.2018 tarih, 2016/11167 E., 2018/3278 K. sayılı kararıyla davalı ... şirketinin, müşterisi olan dava dışı ... Tekstil Aksesuar Kimya San. ve Dış. Tic. Ltd. Şti.’den bir kısım faturalar ve bu faturalara istinaden bir kısım çekler aldığı ve bu şirkete ödemeler yaptığı, davacı tarafın ise çeklerin yetkili hamili olduğunu, çeklerin çalınarak rıza dışı elinden çıktığını, davalının, çeklere istinaden almış olduğu faturaların sahte olduğunu ve faturaların tanziminden kısa bir sonra dava dışı ... Tekstil Aksesuar Kimya San. ve Dış. Tic. Ltd. Şti.’nin sicilden terkin edildiğini ileri sürdüğü, bu durumda Mahkemece yasal mevzuat hükümleri gereğince davalı ... şirketinin müşterisi olan dava dışı ... Tekstil Aksesuar Kimya San. ve Dış. Tic. Ltd. Şti.’ne faturaları ve çekleri alırken gerekli istihbarat çalışmasını yapıp yapmadığı, bu şirketin mali durumlarına ilişkin değerlendirme yapıp yapmadığı hususlarında araştırma yapıldıktan sonra davacının ileri sürdüğü iddialar da değerlendirilerek sonucunda davalı ... şirketinin çeklerin iktisabında ağır kusurlu veya kötüniyetli olup olmadığı, çekin istirdadına karar verilip verilmeyeceği değerlendirilerek sonucuna göre karar verilmesi gereğine işaret edilerek karar bozulmuştur.
C. Mahkemece Bozmaya Uyularak Verilen Karar
Mahkemece 09.04.2019 tarih, 2018/825 E., 2019/398 K. sayılı karar ile davaya konu çekler üzerindeki ciro silsilesinin düzgün olduğu, davalının çekleri fatura karşılığında aldığı, kötüniyetle iktisabın ispatlanamadığı, ayrıca davacı şirketin davalıya ödeme durumunda olmadığı anlaşılan çeklerin istirdatını iyiniyetli 3. şahıs durumunda olan davalıdan talep edemeyeceği, davalının özen yükümlülüğünün alacağın gerçek bir ticari ilişkiden kaynaklandığını tevsike elverişli fatura veya benzeri belgelerin varlığını denetlemekle ve açık kaynaklara dayalı istihbari bilgilerle sınırlı olduğu gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiş, karar davacı vekili tarafından temyiz edilmiştir.
D. İkinci Bozma Kararı
Dairemizin 26.02.2020 tarih, 2019/3695 E., 2020/2110 K. sayılı kararıyla Mahkemece davalı ... şirketinin istihbarat yükümlülüğünün açık kaynaklarla sınırlı olduğu yönündeki gerekçesi yerinde ise de, faktoring işlemi yapılırken faturaların sahihliği yönünde bir araştırma yapıp yapmadığının araştırılıp karar yerinde tartışılması gerekirken, uyulmasına da karar verilen bozma ilamı gereği yerine getirilmeksizin yazılı gerekçe ile karar verilmesinin doğru görülmediği gerekçesiyle karar bozulmuştur.
F. Mahkemece Bozmaya Uyularak Verilen Karar
Mahkemenin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile gerek bozma ilamı öncesi alınan bilirkişi raporu gerekse de sonra alınan bilirkişi raporlarında "Sadece açık kaynaklardan ve banka sistemi üzerinden istihbarat imkanına sahip olan, Merkezi Fatura Kaydı Sisteminin henüz kurulmadığı bir dönemde faturanın sahihliğinin araştırılması yönünde davalı ...Ş.'ne kusur ve sorumluluk izafe edilemeyeceği, bir önceki cirantalarla hukuki ilişkilerin faturalarla tevsik edilmesine göre yetkili hamil olan davalı Şirket’in işbu 4 adet çeki kötü niyetle iktisap etmiş olduğunun da kanıtlanamadığı" yönünde görüş ve kanaat bildirildiği, davalı şirketin 4 adet çeki kötüniyetle iktisap etmiş olduğunun da ispatlanamadığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
IV. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Mahkemenin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davacı vekili temyiz dilekçesinde özetle; davalı faktöring şirketinin istihbarat çalışması yapmadan ve faturaların sahihliği konusunda basiretli tacirin yapabileceği basit teyitleri dahi sağlamadan çekin tahsili yoluna giriştiğini, dolayısıyla iktisapta kötü niyetli veya ağır kusurlu olduğunu belirterek kararın bozulmasını istemiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, çek istirdatı istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
6100 sayılı Kanun'un 115 inci maddesinin ikinci fıkrası, 297 nci maddesi, 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri, 6361 sayılı Finansal Kiralama, Faktoring ve Finansman Şirketleri Kanunu’nun 9/2 inci maddesi, 29257 sayılı Faktoring İşlemlerinde Uygulanacak Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik 5/1 inci maddesi.
3. Değerlendirme
Dosyadaki yazılara, mahkemece uyulan bozma kararı gereğince hüküm verilmiş olmasına ve delillerin takdirinde bir isabetsizlik bulunmamasına göre, davacı vekilinin bütün temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
V. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Davacı vekilinin yerinde görülmeyen tüm temyiz itirazlarının reddi ile usul ve kanuna uygun olan kararın ONANMASINA,
Aşağıda yazılı temyiz giderinin temyiz edene yükletilmesine,
Dosyanın Mahkemesine gönderilmesine,
21.05.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.