"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Ankara Bölge Adliye Mahkemesi 19. Hukuk Dairesi
Yukarıda tarih ve numarası yazılı Bölge Adliye Mahkemesince verilen kararın müddeti içinde temyizen tetkiki ihale alıcısı tarafından istenmesi üzerine bu işle ilgili dosya daireye gönderilmiş olup, dava dosyası için Tetkik Hakimi ... tarafından düzenlenen rapor dinlendikten ve dosya içerisindeki tüm belgeler okunup incelendikten sonra işin gereği görüşülüp düşünüldü :
Şikayetçi ihale alıcısının, icra mahkemesine başvurusunda, ihaleye konu taşınırın esaslı vasıflarında yanıltıldığını ileri sürerek ihalenin feshi talebinde bulunduğu, İlk Derece Mahkemesince, şikayetçinin verilen kesin süre içerisinde nispi harç ve teminat bedelini yatırmadığı gerekçesi ile, şikayetin usulden reddine hükmedildiği, şikayetçinin istinaf yoluna başvurması üzerine Bölge Adliye Mahkemesince; istinaf başvurusunun esastan reddine karar verildiği, kararın şikayetçi tarafından temyiz edildiği görülmektedir.
Dosyada sorun "İİK'nın 7343 sayılı Kanun ile değişik 134. maddesindeki istisna taraflar dışında yatırılması gereken nispi harç ve teminatın niteliği ve buna bağlı olarak HMK'nın 114. maddesinde belirtilen dava şartı olup, olmadığı ve nispi harç ile teminatın tamamlatılma usulüdür."
İcra takibi sırasında, 2004 sayılı İİK'na göre yapılan ihalenin feshine ilişkin hususlar Kanunun 134 vd. maddelerinde düzenlenmiştir.
İhalenin feshi davaları daha önce başvuranın kim olduğuna bakılmaksızın maktu harca tabi iken 2004 sayılı İİK'nın 134. maddesinde değişiklik yapan ve 30.11.2022 tarihinde yürürlüğe giren 7343 sayılı kanunun 27/4. maddesi ile davayı “Satış isteyen alacaklı, borçlu, resmî sicilde kayıtlı ilgililer ile sınırlı ayni hak sahipleri dışında kalan kişilerin" açması halinde ihale bedeli üzerinden nispi harca tabi kılınmıştır.
Ayrıca ihalenin feshi talebinde 7343 sayılı kanunun 27/5. maddesi ile davayı “Satış isteyen alacaklı, borçlu, resmî sicilde kayıtlı ilgililer ile sınırlı ayni hak sahipleri dışında kalan kişiler" teminat yatırmakla yükümlü kılınmıştır.
Harçlar, 492 sayılı Harçlar Kanunun'da düzenlenmiş olup, dava açarken harç yatırılması şartı, HMK'nın 114. maddesinde belirtilen dava şartlarından değildir.
Dava harçları özel kanun ile düzenlenmiştir.
Kanun'un "Noksan tesbit edilen değer üzerinden harcın ödenmesi" başlıklı 30. Maddesi "Muhakeme sırasında tesbit olunan değerin, dava dilekçesinde bildirilen değerden fazla olduğu anlaşılırsa, yalnız o celse için muhakemeye devam olunur, takip eden celseye kadar noksan değer üzerinden peşin karar ve ilam harcı tamamlanmadıkça davaya devam olunmaz. Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu'nun 409 uncu (HMK md.150) maddesinde ESAS NO : 2024/2888
gösterilen süre içinde dosyanın muameleye konulması, noksan olan harcın ödenmesine bağlıdır." hükmünü içermektedir.
HMK'ya göre bir şartın tamamlatılması, Mahkeme tarafından ilgilisine usulüne uygun şekilde süre verilmesi halinde mümkündür.
Verilecek süre yasal düzenlemeye uygun değil ise hukuki sonuç doğurmaz.
İİK'nın 7343 sayılı Kanun'un 27. maddesi ile değişik 134. maddesi bu yasal düzenlemelere göre değerlendirildiğinde;
İhalenin feshi talebinin 30.11.2021 tarihinden sonra yapılması halinde kanunda belirtilen istisnai taraflar dışında kalan gerçek yada tüzel kişiler tarafından yapılması halinde ihale bedeli üzerinden nispi harca tabi olduğu ve nispi harcın yarısının peşin yatırılacağı tartışmasızdır.
Aynı şekilde ihale bedelinin %5' i oranında teminat yatırılması da şarttır.
Mahkemece nispi harcın yatırılmasına yönelik olarak 20.11.2023 tarihli tensibin 1. maddesi ile "Şikayetçi-ihale alıcısına İİK 134/3 maddesince 1.600.000,00 TL ihale bedeli üzerinden hesaplanan bakiye 27.144,10 TL nispi harcı tamamlamak üzere 2 HAFTALIK KESİN SÜRE verilmesine," şeklinde,
Teminata ilişkin de 2. madde ile "Şikayetçi-ihale alıcısına 1.600.000,00 TL ihale bedeli üzerinden %5 oranında hesaplanan 80.000,00 TL teminatı yatırmak üzere 2 HAFTALIK KESİN SÜRE verilmesine," şeklinde ara kararları oluşturulmuş ve tensip zaptı şikayetçi vekiline 25.11.2023 tarihinde tebliğ edilmiş,İlk Derece Mahkemesince nispi harç ve teminatın iki haftalık süre içerisinde yatırılmadığı gerekçesi ile davanın usulden reddine karar verilmiştir.
Noksan harcın nasıl tamamlanacağına ilişkin Harçlar Kanunu'nun 30. maddesindeki özel düzenleme karşısında harcın tamamlanmasına ilişkin verilecek süre "...takip eden celseye kadar.." dır.
Harçlar Kanunu'nun 30. maddesindeki düzenleme karşısında tensibin 9. maddesinde verilen 2 haftalık süre yasal olmayıp, yasaya uymayan bu süre hukuki sonuç doğurmaz.
Yukarıda belirtildiği üzere harca tabi bir davanın yürütülmesi kanunda belirtilen harcın yatırılmasına bağlıdır. Harçlar Kanunu'nun 30. maddesine göre harç yatırılmadıkça müteakip işlemler yapılamaz.
Bu düzenlemenin sonucu olarak "davayı yürütmeye yönelik hiç bir işlem yapılamaz, diğer dava şartları incelenemez. "
Dava harcı diğer dava şartlarından önce gelir.
Dava harcının yatırılması sağlanmadığından teminatın yatırılıp, yatırılmamasının hukuki sonucu da yoktur.
Mahkemece 20.11.2023 tarihli celsede şikayetçiye Harçlar Kanunu'nun 30. maddesi uyarınca harçları tamamlaması için bir sonraki celseye kadar süre verilmesi gerekirken tensiben verilen iki haftaya itibar edilerek sonuca gidilmesi ve Bölge Adliye Mahkemesince bu hususlar gözden kaçırılarak şikayetçinin istinaf talebinin esastan reddi hatalı olup, bu husus Bölge Adliye Mahkemesi kararının kaldırılması ile İlk Derece Mahkemesi kararının bozulmasını gerektirmiştir.
İlk Derece Mahkemesince yapılacak iş öncelikle şikayetçiye nispi harca yönelik olarak Harçlar Kanunu' nun 30. maddesine uygun şekilde süre verip, harç yatırılırsa teminat şartına ilişkin işlemleri yeniden yaparak sonuca gitmektir.
SONUÇ:
Yukarıda yazılı nedenlerle, Ankara Bölge Adliye Mahkemesi 19. Hukuk Dairesinin 29/02/2024 tarih ve 2024/180 E. 2024/254 K. sayılı kararının 5311 sayılı Kanun ile değişik İİK'nun 364/2. maddesi göndermesiyle uygulanması gereken 6100 sayılı HMK'nın 373/1. ESAS NO : 2024/2888
maddeleri uyarınca KALDIRILMASINA, Ankara 15. İcra Hukuk Mahkemesinin 14.12.2023 tarih ve 2023/1550 E. 2023/2147 K. sayılı kararının re'sen BOZULMASINA, peşin alınan harcın istek halinde iadesine, dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin de Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine, 14.05.2024 gününde oy birliğiyle karar verildi.