"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Trabzon Bölge Adliye Mahkemesi 4. Hukuk Dairesi
Yukarıda tarih ve numarası yazılı mahkeme kararının müddeti içinde temyizen tetkikinin şikayetçi hissedarlar tarafından istenmesi üzerine bu işle ilgili dosya mahallinden daireye gönderilmiş olup, dava dosyası için Tetkik Hakimi ... tarafından düzenlenen rapor dinlendikten ve dosya içerisindeki tüm belgeler okunup incelendikten sonra işin gereği görüşülüp düşünüldü:
Şikayetçi hissedarların sulh hukuk mahkemesine başvurusu; 10.4.2023 tarihli icra memur işlemini şikayet olup, ortaklığın giderilmesi suretiyle taşınmazın satılmasına dair ilam uyarınca, ihalesi yapılan taşınmazı satın alan davalı-ihale alıcısı olan hissedara, bakiye ihale bedelini yatırmak üzere ek süre verilmesi ve İİK’nın 133. maddesi gereğince ihale kaldırılarak 2. en yüksek pey süren şikayetçi hissedara ihale bedelini ödemek üzere muhtıra çıkarılması talebinin reddine dair 10.04.2023 tarihli müdürlük kararının kaldırılması istemine ilişkindir. Yerel mahkemece şikayetin reddine dair kararın şikayetçi/hissedarlar tarafından istinaf yoluna başvurulması üzerine Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verildiği, kararın şikayetçi-hissedarlar vekili tarafından temyiz edildiği görülmüştür.
İhalenin yapıldığı 16.08.2021 tarihi itibariyle yürürlükte olan İİK'nın 124/3. fıkrasına göre; “Şartnameye, artırmaya iştirak edeceklerin taşınmazın tahmin edilen kıymetinin yüzde yirmisi nispetinde pey akçesi veya milli bir bankanın teminat mektubunu tevdi etmeleri, elektronik ortamda teklif vererek artırmaya katılacakların teminat göstermeleri gerektiği ve elektronik ortamda teklif vermeye ilişkin hususlar yazılır .” şeklindedir.
İİK'nın 124. maddesinin 4. fıkrasında yer alan düzenlemeye göre satışa çıkarılan taşınmaz ya da taşınmazlar üzerinde ... olan kişinin alacağı 3. fıkradaki oranı karşılaması halinde bu kişinin ihaleye katılabilmesi ve pey sürmesi için teminat yatırması gerekmez.
Şikayete konu ihalenin yapıldığı tarih itibariyle uygulanması gereken İİK'nın 130. maddesi uyarınca, satış bedeli peşin ödenir. Ancak, icra memuru alıcıya on günü geçmemek üzere bir mühlet verebilir.
İİK'nın 134/5. maddesinde; "Taşınmazı satın alanlar, ihaleye alacağa mahsuben iştirak etmemiş olmak kaydıyla, ihalenin feshi talep edilmiş olsa bile, satış bedelini derhal veya 130. maddeye göre verilen süre içinde nakden ödemek zorundadırlar" hükmüne yer verilmiştir.
İİK'nın 133/1. maddesinde ise “Taşınmaz kendisine ihale olunan kimse derhal veya verilen mühlet içerisinde parayı vermezse, ihale kararı icra müdürü tarafından kaldırılarak teminat akçesi alıcının ikinci fıkra gereğince mesul bulunduğu meblağa mahsup edilmek üzere alıkonulur. Kendisinden evvel en yüksek teklifte bulunan kimsenin ileri sürdüğü pey, 129 uncu maddenin aradığı şartlara uygun bulunması ve bu kimsenin adresinin de malum olması halinde bir muhtıra tebliğ edilerek arz ettiği bedelle taşınmaz kendisine teklif edilir ve üç gün zarfında almaya razı olursa ona ihale olunur. Razı olmaz veya cevapsız bırakılırsa veya bulunmazsa taşınmaz icra dairesince hemen artırmaya çıkarılır. Bu artırma ilgililere tebliğ edilmeyip yalnızca satıştan en az yedi gün önce yapılacak ilanla yetinilir. Bu artırmada, teklifin, 129 uncu maddedeki hükümlere uyması şartıyla taşınmaz en çok artırana ihale olunur." şeklinde düzenlenmiştir.
Rize 1. Sulh Hukuk Mahkemesinin 26.06.2013 tarih ve 2011/1124 Esas 2013/723 Karar sayılı oraklığın giderilmesi davasında;
“1-Davanın KABULÜ ile; Rize İli Merkez İlçesi Veliköy Köyü 811 parsel sayılı taşınmazın umum arasında yapılacak açık artırma ile satılarak bu taşınmaz üzerindeki ORTAKLIĞIN GİDERİLMESİNE,
2-Dava konusu taşınmazın satış bedelinin tapu kaydındaki payları ile dosya içerisinde mevcut gerekçeli kararda belirtilecek veraset ilamlarındaki payları oranında taraflara dağıtılmasına, (Muris malik ... ...'ya ait Rize 2. Noterliğinin 18/10/2011 tarih ve 8925 yevmiye numaralı veraset ilamı, ... ...' ya ait mahkememizin 2011/1546 Esas 2011/1421 Karar sayılı veraset ilamı, ... oğlu ...' ya ait Mahkememizin 2004/236 Esas 2004/240 Karar sayılı veraset ilamı )
3-Rize 2. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2011/586 Esas-2011/898 Karar sayılı kararı ile dava konusu Rize ili Merkez ilçesi Veliköy Köyü 811 Parsel sayılı taşınmaz üzerinde bulunan ve A harfi ile gösterilen iki katlı ahşap kargir karışımı binanın ( kısmi bodrum, bir zemin ve bir çatı katından ibaret yığma kargir evin) ... oğlu ... ... tarafından yaptırıldığının tespitine karar verildiğinden bu muhtesatın parsel üzerindeki değerinin toplam değere olan %18,33 oranına tekabül eden bedelin ... oğlu ... ...'ya verilmesine (dağıtılmasına), arza düşen bedelin tapu kaydındaki payları ile dosya içinde mevcut veraset ilamlarındaki payları oranında taraflara dağıtılmasına” karar verilmiştir. Davacı ... vekilinin istinaf isteminin Bölge Adliye Mahkemesince esastan reddedildiği, davalı ... ... vekili tarafından kararın temyizi üzerine Yargıtay 14. Hukuk Dairesinin 16.06.2014 T. ve 2014/6925 Esas, 2014/7988 Karar sayılı ilamı ile hükmün onanmasına karar verildiği, davalının karar düzeltme yoluna gitmesi üzerine Yargıtay 14. Hukuk Dairesinin 27.02.2015 T. ve 2015/1199 E., 2015/2222 K. sayılı ilamı ile hüküm sonucunun 2. bendinin çıkarılarak yerine "2-dava konusu taşınmazın satış bedelinin paydaşlar arasında dosya içerisindeki 08.03.2013 tarihli bilirkişi raporu ile belirlenen oranlara göre dağıtılmasına" cümlesinin yazılması suretiyle düzeltilerek onanmasına karar verildiği ve hükmün 27.02.2015 tarihinde kesinleştiği görülmüştür.
Somut olayda, satış suretiyle ortaklığın giderilmesi ilamına dayalı olarak yapılan 16.08.2021 tarihli ihalede en çok pey süren hissedar ...'ya 1.400.000,00 TL bedelle Rize İli, Merkez İlçesi, Yeniköy Köyü, 811 Parsel (143 Ada, 23 Parsel) sayılı taşınmazın ihale edilmesine ve ihale bedelini ödemek üzere 10 gün mehil verilmesine karar verilmiş ve ihale tutanağının altı davalı ihale alıcısı vekili Av. ... tarafından imzalanmıştır. İhale alıcısı aynı zamanda hissedar olduğundan ortaklığın giderilmesi davasında kendi hissesine düşen miktarı ödemekten kaçınma imkanı mevcuttur.
Tapu kaydında davalı ihale alıcısının 3/8 hissesi olup, dosya arasında mevcut veraset ilamına göre annesi ...'den (Hasibenin payı tapuda 8/32) intikal eden hisse eklendiğinde 13/32 hissesi olmaktadır. Ortaklığın giderilmesi kararında “A harfi ile gösterilen iki katlı ahşap kargir karışımı binanın ( kısmi bodrum, bir zemin ve bir çatı katından ibaret yığma kargir evin) ... oğlu ... ... tarafından yaptırıldığının tespitine karar verildiğinden bu muhtesatın parsel üzerindeki değerinin toplam değere olan %18,33 oranına tekabül eden bedelin ... oğlu ... ...' ya verilmesine (dağıtılmasına), arza düşen bedelin tapu kaydındaki payları ile dosya içinde mevcut veraset ilamlarındaki payları oranında taraflara dağıtılmasına.” karar verildiğinden, toplam taşınmaz değeri %100 olarak kabul edilip, A harfi ile gösterilen bina değeri (%18,33) çıkartıldığında 1.400.000,00 TL ihale bedelinin %81,67’si=1.143.380,00 TL olur, bu bedel üzerinden hisselerin paylaştırılacağı belirtilmekle davalı ihale alıcısının hisse değeri=1.143.380,00 TLx13/32=464.498,125 TL olmaktadır.
İhale alıcısı olan hissedarın kendi hissesine düşen miktar düşüldükten sonra ödemesi gereken bakiye ihale bedeli yukarıda belirtildiği üzere 935.501,875 TL(1.400.000,00 TL ihale bedelinden davalı ihale alıcısının hisse değeri olan 464.498,125 TL'nin mahsubu halinde) olup, bu miktarı 10 gün içinde yatırmadığı görülmekle, İİK'nın 130. maddesi gereğince ihalenin düşürülmesine ve İİK'nın 133. maddesi gereği 2. en yüksek pey sürene taşınmazın teklifi gerekirdi(İİK'nın 133. maddesi 24/11/2021 tarih 7343 sayılı yasanın 32. maddesi ile mülga edilmişse de ihale tarihi itibariyle ayaktadır.). İcra müdürünün 10.04.2023 tarihli 540.000,00 TL ödenmesine dair kararı uyarınca bedelin yatırılmış olması düşmüş olan ihalenin sonucunu etkileyebilecek nitelikte değildir.
O halde, İlk Derece Mahkemesince şikayetin kabulüne karar verilmesi gerekirken yazılı şekilde karar verilmesi isabetsiz olup kararın bozulması gerekmiştir.
SONUÇ:
Şikayet eden/hissedarların temyiz itirazlarının kabulü ile yukarıda yazılı nedenlerle Trabzon Bölge Adliye Mahkemesi 4. Hukuk Dairesinin 28.05.2024 tarih ve 2024/735 E., 2024/1024 K. sayılı kararının, 5311 sayılı Kanun ile değişik İİK'nın 364/2. maddesi göndermesiyle uygulanması gereken 6100 sayılı HMK'nın 373/1. maddesi uyarınca KALDIRILMASINA ve Rize 1. Sulh Hukuk Mahkemesinin16.01.2024 tarih ve 2023/2629 E., 2024/113 K. sayılı kararının BOZULMASINA, peşin alınan temyiz harcının istek halinde ilgiliye iadesine, dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin de Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine, 09.12.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.