"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Bursa Bölge Adliye Mahkemesi 6. Hukuk Dairesi
Yukarıda tarih ve numarası yazılı Bölge Adliye Mahkemesince verilen kararın müddeti içinde temyizen tetkiki davalı/borçlu tarafından istenmesi üzerine bu işle ilgili dosya daireye gönderilmiş olup, dava dosyası için Tetkik Hakimi ... tarafından düzenlenen rapor dinlendikten ve dosya içerisindeki tüm belgeler okunup incelendikten sonra işin gereği görüşülüp düşünüldü :
Alacaklının icra mahkemesine başvurusunda; ... IMO numaralı ... gemisinin kiracısı olduğunu, borçlu tarafla imzalanan 25.04.2018 tarihli navlun sözleşmesinin bütün şartlarının kendileri tarafından yerine getirildiğini, navlun bedelinin ve demurajın ödenmemesi nedeni ile 56.812,50 USD alacağın meydana geldiğini, bu alacağın borçlu tarafından ödenmediğini, bu nedenle TTK 1201. maddesi uyarınca donatanı üçüncü kişi olan ... IMO numaralı ... gemisinde bulunan borçluya ait farklı bir yük üzerinde hapis hakkının kullanılması ve defter tutulması için icra müdürlüğüne başvurulduğunu, icra müdürlüğünce taleplerinin reddedildiğini belirterek kararın iptalini talep ettiği, İlk Derece Mahkemesince, alacaklı tarafça rehnin paraya çevrilmesine yönelik takibe geçildikten ve bu konuda kendisine ödeme veya icra emri gönderildikten sonra borçlunun hapis hakkına yönelik şikayet veya itirazlarını takibin şekline göre icra dairesine veya icra mahkemesine yapması gerektiği ve icra müdürlüğünün hapis hakkının şartlarının oluşup oluşmadığı hususunda değerlendirme yetkisinin olmadığı gerekçesi ile şikayetin kabulü ile icra müdürlüğünün 26.01.2023 tarihli kararının iptaline karar verildiği, borçlu tarafından istinaf yoluna başvurulması üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince, aynı gerekçe ile istinaf başvurusunun esastan reddedildiği görülmüştür.
6102 sayılı TTK’nun 1201. maddesinde “Taşıyan, navlun sözleşmesinden ... bütün alacakları için Türk Medenî Kanununun 950 ilâ 953 üncü maddeleri uyarınca eşya üzerinde hapis hakkına sahiptir. Hapis hakkı, eşya, taşıyanın zilyetliğinde bulunduğu sürece devam eder; teslimden sonra dahi, otuz gün içinde mahkemeye müracaat edilmek ve eşya henüz gönderilenin zilyetliğinde bulunmak şartıyla, hapis hakkından ... yetkilerin kullanılması mümkündür.” hükmüne yer verilmiştir.
TMK’nun 950. maddesinin birinci fıkrasında hapis hakkının doğumu ve kullanılabilmesi için alacaklının yük üzerinde zilyetliği gerekli görülmüştür. TMK’nun teslime bağlı taşınır rehnine ilişkin hükümleri (m. 939-949), yapıları aykırı düşmedikçe, hapis hakkı ve alacak rehni gibi diğer taşınır rehni türlerini de uygulanır. Bu husus açıkça TMK’nun 953/1. hükmünde görülmektedir. Buna göre hapis hakkının sona ermesi açısından TMK’nun 943 maddesi uyarınca alacaklının zilyet olmaktan çıkması ve onu zilyet olan üçüncü kişiden geri alamaz hâle gelmesiyle hapis hakkı son bulur. (Doç. Dr. Ecehan Yeşilova Aras, TTK’nun 1202’nci Maddesinin Amacından Sapan Uygulaması: Taşıyanın Yükü Alıkoyması Karşısında Konişmeto Hamilinin Tedbir Kararı ile Yükü Teslim Alması, Piri Resi Üniversitesi Deniz Hukuk Dergisi, Sayı 1, Cilt 2, Haziran 2023, s. 107-136)
Somut olayda, alacaklının yükü taşıdığı ... gemisi olup, navlun sözleşmesine konu yüke ilişkin zilyetliğinin elinde olduğuna dair herhangi bir belge ibraz etmediği, başka bir taşıyan tarafından taşınan (... gemisinde) farklı bir yük üzerinde hapis hakkının tesis edilmesinin ve defter tutulmasının talep edildiği, ancak yukarıdaki açıklamalar dikkate alındığında zilyetliği dolaylı yoldan bile elinde bulunmayan bir yük üzerinde alacaklının hapis hakkının bulunmadığı, bu nedenle de icra müdürlüğünce hapis hakkının tesis edilmesi ve defter tutulmasının mümkün olmadığı anlaşılmıştır. Ayrıca, icra müdürlüğü kanuni düzenlemelere uymakla yükümlü olup hapis hakkının devam edip etmediğini resen inceleyebileceği gibi bu hususu yasaklayan herhangi bir düzenleme de Hukumuzda bulunmamaktadır.
O halde, İlk Derece Mahkemesince, yukarıda bahsedilen gerekçe ile şikayetin reddine karar verilmesi gerekirken yazılı şekilde hüküm tesisi isabetsiz olup bozmayı gerektirmiştir.
SONUÇ :
Borçlunun temyiz isteminin kabulü ile yukarıda yazılı nedenlerle 5311 sayılı Kanun ile değişik İİK'nun 364/2. maddesinin göndermesiyle uygulanması gereken 6100 sayılı HMK'nun 373/1. maddesi uyarınca, Bursa Bölge Adliye Mahkemesi 6. Hukuk Dairesi'nin 11.07.2024 tarih ve 2023/2032 E. - 2024/1888 K. sayılı kararının (KALDIRILMASINA),
Bandırma İcra Hukuk Mahkemesi'nin 17.03.2023 tarih ve 2023/38 E. - 2023/127 K. sayılı kararının (BOZULMASINA), peşin alınan temyiz harcının istek halinde ilgiliye iadesine, dosyanın İlk Derece Mahkemesi'ne, kararın bir örneğininde Bölge Adliye Mahkemesi'ne gönderilmesine, 13.02.2025 gününde oy birliğiyle karar verildi.