"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Antalya Bölge Adliye Mahkemesi 12. Hukuk Dairesi
Yukarıda tarih ve numarası yazılı Bölge Adliye Mahkemesince verilen kararın müddeti içinde temyizen tetkiki şikayetçi borçlu tarafından istenmesi üzerine bu işle ilgili dosya daireye gönderilmiş olup, dava dosyası için Tetkik Hakimi ... tarafından düzenlenen rapor dinlendikten ve dosya içerisindeki tüm belgeler okunup incelendikten sonra işin gereği görüşülüp düşünüldü:
İlamlı takipte, borçlunun haczedilmezlik şikayetinde bulunarak Belediye Kanunu'nun 15/son maddesi uyarınca haczin kaldırılmasına karar verilmesini talep ettiği, İlk Derece Mahkemesince, şikayetin reddine karar verildiği, borçlu tarafından istinaf yoluna başvurulması üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince istinaf başvurusunun esastan reddine karar verildiği, kararın borçlu tarafından temyiz edildiği anlaşılmıştır.
5393 sayılı Belediye Kanunu'nun 15/son (haciz tarihi itibariyle yürürlükte olan) maddesinde; "Belediyenin proje karşılığı borçlanma yoluyla elde ettiği gelirleri, şartlı bağışlar ve kamu hizmetlerinde fiilen kullanılan mallar ile belediye tarafından tahsil edilen vergi, resim ve harç gelirleri haczedilemez." düzenlemesine yer verilmiştir.
Borçlunun haczedilmezlik şikayetinde bulunulabilmesi için, şikayet tarihi itibariyle hukuken geçerli bir haczin varlığı şarttır. Bu nedenle borçlunun haczedilmezlik şikayetinde bulunması üzerine, öncelikle İİK'nın 106. ve 110. maddeleri uyarınca haczin düşmüş olup olmadığının belirlenmesi gerekir. Şikayet tarihinden önce yukarıda belirtilen maddeler uyarınca haczin düşmüş olduğunun belirlenmesi halinde, şikayetin konusu olmayacağından, başvurunun fuzuli yapıldığı kabul edilmelidir. Bununla birlikte, şikayet tarihi itibariyle satış isteme sürelerinin henüz dolmadığı hallerde ise şikayetin incelenmesi sırasında haczin ayakta olup olmadığının mahkemece değerlendirilmesi ve haczin düştüğünün tespiti halinde, şikayetin konusuz kaldığının kabulü gerekeceğinden, şikayetin esası hakkında karar verilmesine yer olmadığına hükmedilmesi gerekecektir.
Öte yandan, taşınmazın usulüne uygun olarak haczedildiğinin kabulü için icra müdürlüğünce haciz kararı verilmesi yeterli olup, haczin geçerliliği ve tamamlanmış sayılması için ayrıca tapu siciline şerh verilmesi zorunlu değildir. İİK’nın 106 ve 110. maddeleri uyarınca haczin düşmüş olup olmadığı belirlenirken sürenin başlama tarihi olarak icra müdürlüğünce haciz kararının verilme tarihi esas alınmalıdır.
Somut olayda, dava konusu taşınmaz üzerine 03.04.2023, 03.08.2022 tarihlerinde haciz konulduğu, haciz tarihi itibariyle İİK'nın 106. maddesinin yürürlükte olan hükmü uyarınca satış isteme süresinin 1 yıl olduğu, şikayet tarihi olan 02.08.2023 tarihi itibari ile haciz ayakta ve geçerli ise de; Bölge Adliye Mahkemesi karar tarihi 05.09.2024 itibari ile alacaklının, bir yıllık sürede dava konusu taşınmaza ilişkin satış talep etmediği görülmekle yargılama esnasında düşmüştür.
O halde, Bölge Adliye Mahkemesince haciz düşmekle konusu kalmayan şikayet hakkında karar verilmesine yer olmadığına ve 6100 sayılı HMK'nın 331. maddesinin 1. fıkrası uyarınca şikayetin yapıldığı tarihteki tarafların haklılık durumuna göre yargılama giderleri ve vekalet ücretine hükmedilmesi gerekirken şikayetin esası incelenerek yazılı şekilde hüküm tesisi isabetsizdir.
SONUÇ :
Şikayetçi-borçlunun temyiz itirazlarının re'sen görülen nedenlerle kısmen kabulü ile ile Antalya Bölge Adliye Mahkemesi 12. Hukuk Dairesinin 05.09.2024 tarih ve 2023/2506 E., 2024/1864 K. sayılı kararının yukarıda yazılı nedenlerle, 5311 sayılı Kanun ile değişik İİK'nın 364/2. maddesi göndermesiyle uygulanması gereken 6100 sayılı HMK'nın 373/2. maddeleri uyarınca (BOZULMASINA), peşin alınan temyiz harcının istek halinde ilgiliye iadesine, dosyanın kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine, 10.02.2025 tarihinde oy çokluğuyla karar verildi.
Karşı Oy Yazısı;
Yargıtay yaptığı temyiz incelemesi sonucunda alt derece mahkeme kararını usul ya da esas yönünden hukuka uygun bulmaz ise somut olaya göre kararın kısmen ya da tamamen bozulmasına karar verir.
Bölge Adliye Mahkemesi İlk Derece Mahkemesi kararının usul ve esas yönünden hukuka uygun olduğu kanısına ulaşır ise, istinaf başvurusunun esastan reddine karar verir. (HMK m. 353/1-b.1)
Yargıtay ilgili hukuk Dairesinin tamamen veya kısmen bozma kararı istinaf başvurusunun Bölge Adliye Mahkemesi tarafından esastan reddini öngören karara ilişkin ise, Bölge Adliye Mahkeme kararı kaldırılır ve dosya istinafa konu kılınmış olan kararı veren İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğini de istinaf incelemesini gerçekleştirmiş olan Bölge Adliye Mahkemesine gönderir(HMK m 373/1).
Buna karşılık istinaf incelemesini gerçekleştiren Bölge Adliye Mahkemesinin düzelterek veya yeniden esas hakkında verdiği kararlar Yargıtay’ca kısmen veya tamamen bozulmuş ise, dosya kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine veya uygun görülen diğer Bölge Adliye Mahkemesine gönderir.
Bölge Adliye Mahkemesinin düzelterek veya yeniden esas hakkında hangi hallerde karar vereceği HMK’nın m. 353/1-b.2 ve 3. bentlerinde göstermiştir. Belirtilen bu durumlarda Bölge Adliye Mahkemesi İlk Derece Mahkeme kararını kaldırdıktan sonra onun yerine geçip alınması gereken hükmü bizzat kendisi almaktadır.
HMK’nın 373/2. bendi hükmüne göre, Bölge Adliye Mahkemesinin düzelterek veya yeniden esas hakkında verdiği kararı Yargıtayca tamamen veya kısmen bozulduğu taktirde dosya kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine veya uygun görülen diğer bir Bölge Adliye Mahkemesine gönderilir.
Bölge Adliye Mahkemesinin esastan red kararı, İlk Derece Mahkemesi kararının usul ve yasaya uygun olduğunu onaylayan bir karar olup, Yargıtay’ın ilgili dairesinin tamamen veya kısmen bozma kararı istinaf başvurusunun Bölge Adliye Mahkemesi tarafından esastan reddi kararına ilişkin ise HMK'nın m. 373/1 maddesi hükmü uyarınca Bölge Adliye Mahkemesi kararının kaldırılarak İlk Derece Mahkeme kararının bozulmasını öngördüğünden dosya bozmaya uyma veya direnme kararı verme yetkisi bulunan İlk Derece Mahkemesine gönderilir.
Somut olayda meskeniyet iddiasına dayalı haczedilmezlik şikayetinde dosya istinaf aşamasında iken satışı isteme süresi içinde satış istenmediği için haczin düştüğü anlaşıldığından Bölge Adliye Mahkemesince bu husus kendiliğinden gözetilerek konusu kalmayan şikayetçi hakkında karar verilmesine yer olmadığına karar verilmesi gerekirken İlk Derece Mahkemesinin şikayetin reddine ilişkin kararın borçlu tarafça istinaf edilmesi üzerine başvurusunun esastan reddine karar verildiği bu kararın borçlu vekilince temyiz istemine konu yapıldığı görülmektedir.
Şu hale göre Bölge Adliye Mahkemesi, İlk Derece Mahkeme kararını kaldırarak konusu kalmayan şikayet hakkında karar verilmesine yer olmadığına karar vermesi yerine, İlk Derece Mahkeme kararına esastan reddine karar vermesi usul ve yasaya aykırı ise de bu halde HMK 373/2. maddesinde Bölge Adliye Mahkeme kararının bozulması usulü öngörülmediğinden esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkeme karanının kaldırılarak İlk Derece Mahkeme kararının bozulması ve dosyanın bozmaya uyma veya dairece kararı verme yetkisi bulunan İlk Derece Mahkemesine gönderilmesi görüşündeyim.
Yukarıda belirtilen nedenlerle Dairemiz çoğunluğunun Bölge Adliye Mahkemesinin istinaf isteminin esastan ret kararının bozulması ve dosyanın Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesi yönündeki bozma kararına katılamıyorum.10.02.2025
Karşı Oy Yazısı;
HMK 373/1. maddesinde; “Yargıtay ilgili dairesinin tamamen veya kısmen bozma kararı, başvurunun Bölge Adliye Mahkemesi tarafından esastan reddi kararına ilişkin ise Bölge Adliye Mahkemesi kararı kaldırılarak dosya, kararı veren İlk Derece Mahkemesine veya uygun görülecek diğer bir İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneği de Bölge Adliye Mahkemesine gönderilir.” şeklinde düzenlenmiştir.
Dosya yanılgı sonucu Bölge Adliye Mahkemesine gönderilse dahi Bölge Adliye Mahkemesinin bozma kararı hakkında uyma yahut direnme kararı vermesi yerinde olmadığından usule ilişkin bu yanlışlık doğrudan bozma nedeni olacak ve temyiz itirazlarının esası incelenmeyecektir. (Zira Yargıtay HGK’nın 04.10.2023 tarih, 2023/5-445 E. ve 2023/895 K. sayılı kararı benzer niteliktedir).
Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiş ise bu halde dosyanın İlk Derece Mahkemesine gönderilmesi gerektiğinden DİRENME veya BOZMAYA UYARAK yeniden karar verme yetkisi de dosyanın gönderilmesi gereken bu mahkemeye aittir. Yanlışlıkla Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesi halinde bu kez yukarıda anlatılanların tersi geçerli olacak ve dosyanın yanlışlıkla gönderildiği Bölge Adliye Mahkemesinin direnme veya uyarak yeniden karar vermesi yerinde olmadığından bu husus doğrudan bozma nedeni olacak ve temyiz itirazları incelenmeyecektir. (Z. Gözütok-A. Albayrak Alfabetik Medeni Usul El Kitabı 2. Bası s. 1136-1139, Zira Yargıtay HGK’nın 11.10.2023 tarih, 2022/11-659 E. ve 2023/937 K. sayılı kararı da benzer niteliktedir).
Somut olayda; temyize konu Bölge Adliye Mahkemesi kararında davacının istinaf başvurusunun HMK’nın 353/1-b-1. maddesi gereğince esastan reddine karar verildiği görülmüştür.
Yukarıda açıklanan nedenlerle bozma sonrası dosyanın İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine karar verilmesi gerekirken “...Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine” şeklindeki ibare yönünden Dairemizin sayın çoğunluğunun görüşüne katılamıyorum.10.02.2025