"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 23. Hukuk Dairesi
Yukarıda tarih ve numarası yazılı Bölge Adliye Mahkemesince verilen kararın müddeti içinde temyizen tetkiki davacı tarafından istenmesi üzerine bu işle ilgili dosya daireye gönderilmiş olup, dava dosyası için Tetkik Hakimi ... tarafından düzenlenen rapor dinlendikten ve dosya içerisindeki tüm belgeler okunup incelendikten sonra işin gereği görüşülüp düşünüldü:
Temyiz incelemesinin murafaalı yapılmasına işin ivediliği ve niteliği nedeniyle 5311 Sayılı Kanunla değişik İİK'nın 366. maddesi hükmü uygun bulunmadığından bu yöndeki isteğin reddine oy birliği ile karar verildikten sonra işin esası incelendi:
Yasal sürede istinaf süre tutum dilekçesi sunulmasına rağmen, gerekçeli karar tebliğinden itibaren 10 günlük yasal sürede gerekçeli istinaf dilekçesi sunulmadığından, istinaf süre tutum dilekçesinde ileri sürülmeyen hususların, temyiz incelemesinde değerlendirilemeyeceğinin tabii bulunmasına, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararında yazılı gerekçelere göre yerinde bulunmayan temyiz itirazlarının reddiyle usul ve kanuna uygun Bölge Adliye Mahkemesi kararının 5311 Sayılı Kanun ile değişik İİK'nın 364/2. maddesi göndermesiyle uygulanması gereken 6100 Sayılı HMK'nın 370. maddeleri uyarınca ONANMASINA, alınması gereken 427,60 TL temyiz harcından, evvelce alınan harç varsa mahsubu ile eksik harcın temyiz edenden tahsiline, 10.10.2024 tarihinde oy çokluğuyla karar verildi.
HMK'nın 355. maddesinde "İnceleme istinaf dilekçesinde belirtilen sebeplerle sınırlı olarak yapılır. Ancak Bölge Adliye Mahkemesi kamu düzenine aykırı gördüğü takdirde bunu re'sen gözetir." hükmü hukuki sebeplerle ilgili olmayıp maddi vakıalarla ilgilidir. Bu madde ile istinaf isteminde bulunan yeni bir maddi vakıa ileri sürmez ise istinaf (bölge adliye) mahkemesinin istinaf dilekçesinde ileri sürmese bile kamu düzenine ilişkin maddi vakıaları da re'sen gözeteceği açıklanmaktadır.
İstinaf incelemesi hukuki denetim bakımından temyiz aşaması ile eşdeğerdir. Temyizde ileri sürülen sebeplerle sınırlı olmaksızın inceleme yapılması kuralının kaynağı, hakimin hukuku re'sen uygulaması görevi (HMK m. 33) olması ile de uyumludur. Bu kural istinaf ve ilk
derece mahkemesinde de aynen geçerlidir. Ancak istinaf mahkemesinde yapılan vakıa
denetimi, hakimin hukuku re'sen uygulama görevinden ziyade, tarafların vakıa ve delillere ilişkin usul yükleri ile ilgilidir ve bu konulardaki denetim de taraflarca ileri sürüldüğü ölçüde yapılabilir. İstinaf ve temyiz denetimimin sınırları bu şekilde yorumlanarak her iki derece arasındaki uyum da sağlanmaktadır.
Uyuşmazlık ile ilgili incelenebilecek konular üst dereceye çıktıkça azalmalı artmamalıdır. Tüm bu nedenlerle gerek istinaf gerekse temyiz aşamasında hukuka aykırılık kapsamındaki hususların re'sen incelenebilmesi sureti ile çözüme gidilmesinin kanunun anlam ve amacına daha uygun olduğu kanaatindeyim.
Öte yandan istinaf aşamasında ileri sürülen ve Bölge Adliye Mahkemesi tarafından hatalı olarak reddedilen veyahut incelenmeyen istinaf sebeplerinin temyiz aşamasında ve temyiz sebebi teşkil ettiği ölçüde incelenebileceğinden şüphe etmemek gerekir. Kuşkusuz Bölge Adliye Mahkemesi ileri sürülen istinaf sebebini ret etmede hatalı olsa dahi ilgili sebep temyiz incelemesinin usul hukukuna ve maddi hukuka ilişkin kapsamı gözetildiğinde bozma kararı verilebilecek bir husus teşkil etmelidir. Ayrıca istinaf aşamasında açıkça ileri sürülmemiş olsa dahi, o aşamada kendiliğinden incelenmesi gereken hukuka aykırılık denetimi kapsamında kalan hususlarda temyiz inceleme konusu yapılabilir. (... ..., Medeni Usul Hukukunda Temyiz İncelemesinin Kapsam ve Sınırları. Ankara 2022 s. 251 ve devamı). HMK'nın 369/1 fıkrası bu hususu açıkça düzenlemiştir. Bu açıklanan nedenlerle süre tutum şeklinde verilen istinaf dilekçesinde bir sebep gösterilmese bile Bölge Adliye Mahkemesi hukuka aykırılık kapsamında istinaf incelemesi yapmakla görevlidir. Yukarıda açıkladığım nedenlerle istinaf mahkemesinin esastan ret kararına karşı temyiz incelemesi yapılması görüşünde olduğumdan yazılı gerekçe ile inceleme yapılmaksızın temyiz itirazlarının reddi ile Bölge Adliye Mahkemesi kararının onanması yönündeki çoğunluk görüşüne katılamıyorum. 10.10.2024