"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ :Ağır Ceza Mahkemesi
SAYISI : 2022/2697 değişik iş
İNCELEME KONUSU KARAR : İtirazın reddine
KANUN YARARINA BOZMA YOLUNA BAŞVURAN : Adalet Bakanlığının istemi üzerine Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı
TEBLİĞNAME GÖRÜŞÜ : İlgili kararın kanun yararına bozulması
Silahlı terör örgütüne üye olma suçundan Ankara 25. Ağır Ceza Mahkemesinin 06.05.2019 tarihli ve 2017/89 Esas, 2019/178 Karar sayılı kararı ile 7 yıl 6 ay hapis cezasına hükümlü ...'in, bu cezasının infazı sırasında, 01.01.2022-14.04.2022 tarihleri arası belirlenen dönem puanının 55,50 olduğuna, iyi halli olduğuna, programlara katılımının ve gösterdiği gelişimin gözlemlenmesine dair Sincan T Tipi Kapalı Ceza İnfaz Kurumu Müdürlüğü İdare ve Gözlem Kurulu Başkanlığının 12.04.2022 tarihli ve 2022/1409 sayılı kararına karşı puanların objektif kriterlere dayanmadığı ve eksik puan verildiğinden bahisle yapılan şikayetin, hükümlü hakkında dönem değerlendirme raporu hazırlanırken alt ve üst sınırlar arasında verilen puanlar kırılırken veya alt sınırdan verilirken hükümlünün hangi olumsuz davranışlarına binaen verildiğinin belirtilmediğinden bahisle kabulüne, anılan kararın iptaline ve belirlenen kriterler dikkate alınarak yeniden karar alınmasına ilişkin Ankara Batı 2. İnfaz Hakimliğinin 26.04.2022 tarihli ve 2022/2729 Esas, 2022/2671 Karar sayılı kararına yönelik itirazın reddine dair mercii Ankara Batı 1. Ağır Ceza Mahkemesinin 27.05.2022 tarihli ve 2022/2697 değişik iş sayılı kararı ile ilgili olarak;
Adalet Bakanlığının, 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 309. maddesinin birinci fıkrası uyarınca, 16.08.2023 tarihli ve 94660652-105-06-18925-2022-Kyb sayılı evrakı ile kanun yararına bozma istemine istinaden düzenlenen, Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığının, 26.09.2023 tarihli ve 2023/93516 sayılı Tebliğnamesi ile dava dosyası Daireye gönderilmekle, gereği düşünüldü;
I. İSTEM
Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığının, 26.09.2023 tarihli ve 2023/93516 sayılı kanun yararına bozma isteminin;
“4675 sayılı İnfaz Hâkimliği Kanunu'nun "İnfaz hâkimliğince şikâyet üzerine verilen kararlar" başlıklı 6/3. maddesinin, “İnfaz hakimi, inceleme sonunda şikayeti yerinde görmezse reddine; yerinde görürse, yapılan işlemin iptaline ya da faaliyetin durdurulmasına veya ertelenmesine karar verir.” şeklinde olduğu,
Gözlem ve Sınıflandırma Merkezleri İle Hükümlülerin Değerlendirilmesine Dair Yönetmeliğin "Tanımlar" başlıklı 3. maddesinin;
"....(1) Bu Yönetmelikte geçen;...f)Gelişim değerlendirme raporu: Hükümlünün tanınması, davranışlarının değerlendirilerek hakkında uygulanacak rejimin belirlenmesi, kişinin durumuna uygun ceza infaz kurumuna ayrılması, infazın bireyselleştirilmesi, iyileştirme programlarına katılması, hükümlülük süresi içerisinde davranışlarının izlenmesi ve hükümlü hakkındaki iyi hâl değerlendirmesine dayanak oluşturması amacıyla ceza infaz kurumunda kalma süresi altı aydan fazla olan hükümlüler hakkında düzenlenen ve gelişim puanlamasını içeren belgeyi,
..h)Gözlem değerlendirme raporu: Hükümlünün tanınması, davranışlarının değerlendirilerek hakkında uygulanacak rejimin belirlenmesi, kişinin durumuna uygun ceza infaz kurumuna ayrılması, infazın bireyselleştirilmesi, iyileştirme programlarına katılması, hükümlülük süresi içerisinde davranışlarının izlenmesi ve hükümlü hakkındaki iyi hâl değerlendirmesine dayanak oluşturması amacıyla ceza infaz kurumunda kalma süresi altı aydan az olan hükümlüler hakkında düzenlenen ve puanlama içermeyen belgeyi,... İfade eder'.' şeklinde,
Anılan Yönetmeliğin "Kurulun inceleme ve değerlendirme esasları" başlıklı 16. maddesinin;
"(1) Hükümlüler ceza infaz kurumlarında bulunduğu tüm aşamalarda; ceza infaz kurumlarının düzen ve güvenliği amacıyla konulmuş kurallara uyup uymadığı, haklarını iyi niyetle kullanıp kullanmadığı, yükümlülükleri eksiksiz yerine getirip getirmediği, uygulanan iyileştirme programlarına göre toplumla bütünleşmeye hazır olup olmadığı, tekrar suç işleme ve mağdura veya başkalarına zarar verme riskinin düşük olup olmadığı hususlarında; idare ve gözlem kurulu tarafından, iyi hâlin belirlenmesine esas olmak üzere bir değerlendirmeye tabi tutulur.
(2) Yapılan değerlendirmede; infazın tüm aşamalarında hükümlülerin katıldığı eğitim-öğretim, psiko-sosyal yardım ve destek programları ile sosyal ve sportif faaliyetler, kültür ve sanat programları, aldığı sertifikalar, kitap okuma alışkanlığı, diğer hükümlü ve tutuklular ile ceza infaz kurumu görevlileri ve dışarıyla olan ilişkileri, işlediği suçtan dolayı duyduğu pişmanlığı, ceza infaz kurumu kuralları ile kurum bünyesindeki çalışma kurallarına uyumu, yükümlülüklerine riayeti, kurum güvenlik ve düzenine katkısı, aldığı disiplin cezaları ve ödüller dikkate alınır.
(3) Bulunduğu ceza infaz kurumunda kalacağı süre, altı aydan fazla olan hükümlüler hakkında yönetim, eğitim ve öğretim, psiko-sosyal yardım ile güvenlik ve gözetim servislerince “gelişim değerlendirme raporu” düzenlenir. Ancak açık ceza infaz kurumuna ayrılma, kalan cezasını denetimli serbestlik tedbiri altında infaz etme veya ceza infaz kurumundan doğrudan koşullu salıverilme tarihi öncesindeki son dönemin artık dönem olması durumunda, bu artık döneme ait değerlendirme ilgili servislerce düzenlenen gözlem değerlendirme raporuna göre yapılır.
(4) Bulunduğu ceza infaz kurumunda kalacağı süre 60 günden fazla, altı aydan az olan hükümlüler hakkında yönetim, eğitim ve öğretim, psiko-sosyal yardım ile güvenlik ve gözetim servislerince “gözlem değerlendirme raporu” düzenlenir. Ancak ceza infaz kurumunda kalma süresi 60 günden az olan hükümlü hakkında yalnızca yönetim ve psiko-sosyal yardım servisi tarafından gözlem değerlendirme raporu düzenlenir.
(5) İdare ve gözlem kurulu; hükümlü hakkındaki değerlendirmesini yaparken, gözlem değerlendirme ve gelişim değerlendirme raporları, risk değerlendirme raporu ile infaz dosyalarındaki tüm bilgi ve belgelere göre karar verir. Kurullar bu değerlendirme sırasında talebi üzerine veya re’sen hükümlü ile mülakat yapabilir.
(6) İdare ve gözlem kurulu; açık ceza infaz kurumuna ayrılma ve kalan cezasını denetimli serbestlik tedbiri altında infaz etme ya da koşullu salıverilme öncesindeki değerlendirmenin yapıldığı son toplantıda hükümlü hakkında inceleme ya da araştırma yapılmasına veya rapor tanzim edilmesine karar verebilir."
Aynı Yönetmeliğin "Gelişim değerlendirme sistemi" başlıklı 31. maddesinin ise;
''(1) Hükmün infazına başlanması ile birlikte, ceza infaz kurumlarında bulunduğu süre içerisindeki tutum ve davranışları, kurum düzeni ve güvenliğine katkısı, yükümlülüklerini yerine getirmesi ile yürütülen iyileştirme ve topluma kazandırma programlarına katılımı sonucunda hükümlünün gösterdiği gelişim ölçülerek puanlanır. Bu amaçla hükümlülerin; a)Katıldıkları eğitim-öğretim faaliyetleri, psiko-sosyal yardım programları, destekleyici programlar ile infaz sürecindeki tutum ve davranışları“artı puan”,
b)Aldığı disiplin cezaları“eksi puan”,
şeklinde puanlanarak iyi hâl değerlendirmesine esas “gelişim puanı” belirlenir. (2) Puanlama; yönetim servisi, eğitim ve öğretim servisi, psiko-sosyal yardım servisi ile güvenlik ve gözetim servisi tarafından yapılır. (3)Hangi tutum ve davranışlara ne kadar puan verileceği, ölçme ve değerlendirme kriterleri, değerlendirmeye esas eşik puanlar, değerlendirme raporlarının şekli, kullanılacak program ve formlar ile puanlama sonucuna göre yapılacak değerlendirmenin başlayacağı tarih Genel Müdürlükçe belirlenir.'' şeklinde olduğu, bu madde uyarınca Adalet Bakanlığı Ceza ve Tevkifevleri Genel Müdürlüğünün "Eşik Puanlara Dayalı İyi Hal Değerlendirmesine Başlanması" konulu 20.12.2022 tarihli yazısı ile iyi hâlin belirlenmesine esas alt eşik puanın 45 (kırk beş), erken iyileşmeye esas üst eşik puanın ise 80 (seksen) olarak belirlendiği, anılan yönetmeliğin 01.01.2021 tarihinde yürürlüğe girerek eşik puanlar ile puanlamaya dayalı iyi hâl değerlendirmesi yapılması işlemine 01.01.2022 tarihinde başlandığı,
Yargıtay 1. Ceza Dairesinin 03.03.2023 tarihli ve 2023/1950 Esas, 2023/797 Karar sayılı ilâmı ile; "....4675 sayılı İnfaz Hakimliği Kanunu’nun 4 ve 6 ncı madde hükümleri birlikte değerlendirildiğinde, İnfaz Hakimliğinin görevinin ceza infaz kurumunda yer alan tutuklu ve hükümlülere ilişkin cezaevi idaresinin eylem ve işlemlerinin şikayet yolu ile kanun veya diğer mevzuat hükümleri ile hukukun genel ilkelerine uygunluğunun denetlenmesine ilişkin olduğu, İnfaz Hakimliğince hükümlü veya tutuklu tarafından yapılan şikayetin kabulü halinde cezaevi idaresi tarafından verilen kararın veya yapılan işlemin iptaline ya da faaliyetin durdurulmasına veya ertelenmesine karar verilebileceği, ancak idarenin yerine geçerek bir karar verilmesinin mümkün olmadığı açıktır..." ile anılan Dairenin 03.06.2022 tarihli ve 2022/6190 Esas, 2022/4384 Karar sayılı ilâmı ile; " ....İnfaz Hâkimliğinin görevinin ceza infaz kurumunda yer alan tutuklu ve hükümlülere ilişkin cezaevi idaresinin eylem ve işlemlerinin şikâyet yolu ile kanun, tüzük, yönetmelik ve genelgeler ile hukukun genel ilkelerine uygunluğunun denetlenmesine ilişkin olduğu, dolayısı ile infaz hâkimliğinin tutuklu ve hükümlülerin talebiyle olsa dahi idare yerine geçerek idarî nitelikte işlem tesis edemeyeceği yahut idarenin yetki ve görevi dahilinde olan bir hususta idare yerine kabul veya red kararı veremeyeceği, bu husustaki görevinin münhasıran idarenin faaliyet ve işlemlerinin denetiminden ibaret olduğu,..." şeklinde de belirtildiği üzere, İnfaz Hâkimliğinin idare ve gözlem kurulunun takdir yetkisinde olan işlem ve faaliyetlere karşı idarenin yerine geçerek karar veremeyeceği gözetilerek yapılan incelemede;
Dosya kapsamına göre; silahlı terör örgütüne üye olmak suçundan Ankara 25. Ağır Ceza Mahkemesinin 06.05.2019 tarihli kararı ile 7 yıl 6 ay hapis cezasına hükümlünün bu cezasının infazı sırasında, Sincan T Tipi Kapalı Ceza İnfaz Kurumunda altı aydan fazla süredir bulunması nedeniyle anılan Kurumun İdare ve Gözlem Kurulu Başkanlığının 12.04.2022 tarihli ve 2022/1409 sayılı dönem değerlendirme raporu ile 16.10.2021-31.12.2021 tarihleri arası puansız dönem, 01.01.2022-14.04.2022 tarihleri arası puanlı döneme ilişkin değerlendirmede, yönetim, eğitim ve öğretim, psiko-sosyal yardım, güvenlik ile gözetim servislerince hazırlanan gelişim değerlendirme raporu dönem puanının 55,50 olarak tespit edilmesi üzerine, hükümlü tarafından söz konusu karara karşı İnfaz Hâkimliğine yapılan şikayetin, dönem puanına ilişkin kısım bakımından kabulüne karar verilmiş ise de,
Gözlem ve Sınıflandırma Merkezleri ile Hükümlülerin Değerlendirilmesine Dair Yönetmeliğin ilgili maddeleri ve Adalet Bakanlığı Ceza ve Tevkifevleri Genel Müdürlüğünün 20.12.2022 tarihli yazısı gereğince Sincan T Tipi Kapalı Ceza İnfaz Kurumu Müdürlüğü tarafından hazırlanan icmal tablosunun incelenmesinde;
Hükümlünün, 12 değerlendirme konusundan oluşan eğitim ve öğretim servisinden 51 puan, 12 değerlendirme konusundan oluşan güvenlik ve gözetim servisinden 64 puan, 12 değerlendirme konusundan oluşan psiko-sosyal servisinden 62 puan ve 14 değerlendirme konusundan oluşan yönetim servisinden 45 puan almak suretiyle ortalama puanın 55,50 olarak belirlendiği, dolayısıyla hükümlünün dönem puan ortalamasının Adalet Bakanlığı Ceza ve Tevkifevleri Genel Müdürlüğünün "Eşik Puanlara Dayalı İyi Hal Değerlendirmesine Başlanması" konulu 20.12.2022 tarihli yazısı ile iyi hâlin belirlenmesine esas olarak tespit edilen ve alt eşik puan olan 45 puanın üzerinde olup mevzuata aykırı bir durumdan söz edilemeyeceği,
İnfaz Hâkimliğinin görev ve yetkisini aşmak suretiyle idarenin yerine geçecek şekilde, dönem değerlendirme kararının dönem puanına ilişkin kısmın, puanın hangi sebeplerle kesildiğinin açıklanmadığı, sebebinin belirtilmediği, raporun denetime elverişli olmadığı gerekçesiyle iptaline karar veremeyeceği gözetilmeksizin, itirazın kabulü yerine yazılı şekilde reddine karar verilmesinde isabet görülmemiştir.”
Şeklindeki gerekçeye dayandığı anlaşılmıştır.
II. GEREKÇE
1. 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 309 uncu maddesinin, (1), (2) ve (3) üncü fıkraları;
(1) Hâkim veya mahkeme tarafından verilen ve istinaf veya temyiz incelemesinden geçmeksizin kesinleşen karar veya hükümde hukuka aykırılık bulunduğunu öğrenen Adalet Bakanlığı, o karar veya hükmün Yargıtayca bozulması istemini, yasal nedenlerini belirterek Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığına yazılı olarak bildirir.
(2) Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı, bu nedenleri aynen yazarak karar veya hükmün bozulması istemini içeren yazısını Yargıtayın ilgili ceza dairesine verir.
(3) Yargıtayın ceza dairesi ileri sürülen nedenleri yerinde görürse, karar veya hükmü kanun yararına bozar.
2. Gözlem ve Sınıflandırma Merkezleri İle Hükümlülerin Değerlendirilmesine Dair Yönetmeliğin 25 inci maddesinin (1), (2) ve (5) inci fıkraları;
(1) İyileştirme ve bireyselleştirme, Ceza İnfaz Kurumlarının Yönetimi ile Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Yönetmeliğin onikinci bölümü ile ilgili diğer mevzuat ve protokollerde yer alan amaç, usul ve esaslar çerçevesinde eğitim ve öğretim servisi ile psiko-sosyal yardım servislerince yürütülür. Yönetim servisi ile güvenlik ve gözetim servisi başta olmak üzere diğer tüm servis ve birimler bu çalışmalara destek vermekle yükümlüdür.
(2) Hükümlünün ilk gözlem süresi sonunda gönderildiği ceza infaz kurumunda, psiko-sosyal değerlendirme ölçekleri de uygulanarak risk düzeyi ve bireysel ihtiyaçları belirlenir. 5275 sayılı Kanunun 73 üncü maddesi gereğince, eğitim ve öğretim ile psiko-sosyal yardım servisleri tarafından hükümlünün risk düzeyi ve bireysel ihtiyaçlarına göre bir iyileştirme planı hazırlanarak hükümlüye tebliğ edilir.
......
(5) Hükümlü, Ceza İnfaz Kurumlarının Yönetimi ile Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Yönetmeliğin 67 nci maddesi uyarınca iyileştirme programlarına tam bir uyum göstermekle yükümlüdür. Hükümlünün belirlenen programlara katılımı ve gelişimi takip edilerek altı ayda bir değerlendirilir. İlgili servislerce hazırlanan gözlem değerlendirme veya gelişim değerlendirme raporları, idare ve gözlem kurulu tarafından yapılan değerlendirmelere esas teşkil eder.
3. Gözlem ve Sınıflandırma Merkezleri İle Hükümlülerin Değerlendirilmesine Dair Yönetmeliğin 31 inci maddesi;
“(1) Hükmün infazına başlanması ile birlikte, ceza infaz kurumlarında bulunduğu süre içerisindeki tutum ve davranışları, kurum düzeni ve güvenliğine katkısı, yükümlülüklerini yerine getirmesi ile yürütülen iyileştirme ve topluma kazandırma programlarına katılımı sonucunda hükümlünün gösterdiği gelişim ölçülerek puanlanır. Bu amaçla hükümlülerin; a)Katıldıkları eğitim-öğretim faaliyetleri, psiko-sosyal yardım programları, destekleyici programlar ile infaz sürecindeki tutum ve davranışları“artı puan”,
b)Aldığı disiplin cezaları“eksi puan”,
şeklinde puanlanarak iyi hâl değerlendirmesine esas “gelişim puanı” belirlenir. (2) Puanlama; yönetim servisi, eğitim ve öğretim servisi, psiko-sosyal yardım servisi ile güvenlik ve gözetim servisi tarafından yapılır.
(3)Hangi tutum ve davranışlara ne kadar puan verileceği, ölçme ve değerlendirme kriterleri, değerlendirmeye esas eşik puanlar, değerlendirme raporlarının şekli, kullanılacak program ve formlar ile puanlama sonucuna göre yapılacak değerlendirmenin başlayacağı tarih Genel Müdürlükçe belirlenir.”
4. Gözlem ve Sınıflandırma Merkezleri İle Hükümlülerin Değerlendirilmesine Dair Yönetmeliğin “ gelişim puanlaması” başlıklı 32 nci maddesi;
(1) Hükümlü her değerlendirme dönemi içerisinde gözlemlenir, iyileştirme planına göre gelişimi ve gözlemler UYAP’ın ilgili bölümlerine kaydedilir.
(2) Hükümlü hakkında idare ve gözlem kurulunca altı ayda bir yapılacak değerlendirme öncesinde, UYAP’a kaydedilen bilgiler ve dönem içerisinde yapılan gözlemler dikkate alınarak gelişim değerlendirme raporları hazırlanır.
(3) Gelişim değerlendirme raporlarında hükümlünün infaz sürecindeki tutum ve davranışları ile iyileştirme planına göre gösterdiği gelişim puanlanır ve servis puanı bulunur.
(4) İki suret olarak düzenlenen gelişim değerlendirme raporunun bir sureti serviste muhafaza edilir, bir sureti işlemin ikmali için idare ve gözlem kurulu sekretaryasına gönderilir.
(5) Yönetim, eğitim ve öğretim, psiko-sosyal, güvenlik ve gözetim servislerince verilen servis puanları toplamının değerlendirme raporu sayısına bölümü ile dönem puanı hesaplanır. İdare ve gözlem kurulu sekretaryası tarafından hazırlanan dönem puanı icmal tablosu ilgilinin gözlem ve değerlendirme dosyasında saklanır.
(6) Ceza infaz kurumundan ayrılmaya ilişkin iyi hâl değerlendirmesinin yapılacağı son idare ve gözlem kurulu toplantısı öncesinde, o güne kadar alınan dönem puanları toplamının, toplam değerlendirme dönemi sayısına bölümü ile hükümlünün gelişim puanı belirlenir.
(7) Gelişim puanı;
a) Kapalı ceza infaz kurumunda bulunan hükümlünün açık ceza infaz kurumuna ayrılma aşamasında yapılan iyi hâl değerlendirmesinde,
b) Açık ceza infaz kurumunda bulunan hükümlünün denetimli serbestliğe ayrılma aşamasında yapılan iyi hâl değerlendirmesinde,
c) Kapalı ya da açık ceza infaz kurumunda bulunan hükümlünün denetimli serbestliğe ayrılmaksızın koşullu salıverilmesi amacıyla yapılan iyi hâl değerlendirmesinde,
iyi hâl kriteri olarak esas alınır.
(8) İdare ve gözlem kurulu, ara değerlendirme dönemleri sonunda gözlem ve değerlendirme dosyasındaki bilgi ve belgeler ile dönem puanını esas alarak değerlendirme yapar. Kurulların iyi hâl değerlendirmesi yapmasından sonra, işlemlerin sonuçlanmasına kadar geçen süre içindeki olumlu ya da olumsuz davranışları bir sonraki dönem değerlendirilir.
(9) Kapalı ceza infaz kurumunda bulunan ve gelişim puanı Genel Müdürlükçe belirlenen eşik puanı aşan ve erken iyileşme gösterdiği kanaatine varılan iyi halli hükümlü hakkında idare ve gözlem kurulu tarafından, kapalı ceza infaz kurumunda kalması gereken toplam sürenin onda birine kadar daha erken açık ceza infaz kurumuna ayrılma kararı verilebilir. Erken iyileşmeye bağlı olarak, erken açık ceza infaz kurumuna ayrılma ile ilgili esas ve usuller Genel Müdürlükçe gösterilir.
Şeklinde düzenlenmiştir.
5. 5275 sayılı Kanun’un koşullu salıverilme ve iyi halin belirlenmesi başlıklı 89 uncu maddesi başlığı ile birlikte 15.04.2020 tarihli Resmi Gazetede yayımlanan 7242 sayılı Kanun’un 36 ncı maddesiyle değiştirilmiş olup, yapılan bu değişiklik 7242 sayılı Kanun’un 53 üncü maddesi gereğince 01.01.2021 tarihinde yürürlüğe girmiş ve iyi halin belirlenmesinde yeni bir sisteme geçilmiştir.
6. 7242 sayılı Kanun ile değişik 5275 sayılı Kanun’un 89 uncu maddesinin yedinci fıkrasına göre; İdare ve gözlem kurulu tarafından yapılacak değerlendirmelere esas olacak ilkeler ve kurulun bu maddeye ilişkin çalışma usul ve esasları ile tutum ve davranışları olumsuz değerlendirilen hükümlülerin yeniden değerlendirilmeye tabi tutulma süreleri yönetmelikle düzenleneceği hüküm altına alınmıştır.
7. Konu ile ilgili 29.12.2020 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanarak 01.01.2021 tarihinde yürürlüğe giren Gözlem ve Sınıflandırma Merkezleri ile Hükümlülerin Değerlendirilmesine Dair Yönetmelikte hangi tutum ve davranışlara ne kadar puan verileceği, ölçme ve değerlendirme kriterleri, değerlendirmeye esas eşik puanlar, değerlendirme raporlarının şekli, kullanılacak program ve formlar ile puanlama sonucuna göre yapılacak değerlendirmenin başlayacağı tarihin Genel Müdürlükçe belirleneceği açıklanmış olup, bu madde uyarınca Adalet Bakanlığı Ceza ve Tevkifevleri Genel Müdürlüğünün "Eşik Puanlara Dayalı İyi Hal Değerlendirmesine Başlanması" konulu 20.12.2021 tarihli yazısı ile eşik puanlar ile puanlamaya dayalı iyi hâl değerlendirmesi yapılması işlemine fiilen 01.01.2022 tarihinde başlanmıştır.
8. İyi halin belirlenmesi ile ilgili yeni getirilen sistemde, 5275 sayılı Kanun’un 89 uncu maddesinin birinci fıkrası ile Gözlem ve Sınıflandırma Merkezleri ile Hükümlülerin Değerlendirilmesine Dair Yönetmeliğin 14 üncü maddesine göre “iyi hal değerlendirmelerini” yapmakla hükümlünün cezasını infaz etmekte olduğu Ceza İnfaz Kurumu Müdürlüğü İdare ve Gözlem Kurulu yetkili ve görevlidir.
9. Toplam on yıl ve daha fazla hapis cezasına mahkûm olanlar, terör suçları, örgüt kurmak, yönetmek veya örgüte üye olmak suçları, örgüt faaliyeti kapsamında işlenen suçlar, kasten öldürme suçları, cinsel dokunulmazlığa karşı işlenen suçlar, uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti suçlarından mahkûm olanlar hakkında yapılacak açık ceza infaz kurumuna ayırmaya, denetimli serbestlik tedbiri uygulanarak cezanın infazına, koşullu salıverilmeye ilişkin değerlendirmelerde idare ve gözlem kuruluna Cumhuriyet başsavcısı veya belirleyeceği bir Cumhuriyet savcısı başkanlık eder. Ayrıca, idare ve gözlem kuruluna Cumhuriyet başsavcısı tarafından belirlenen bir izleme kurulu üyesi ile Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı ve Sağlık Bakanlığı il veya ilçe müdürlükleri tarafından belirlenen birer uzman kişi katılır.
10. 5275 sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanunun "Hükümlülerin değerlendirilmesi ve iyi hâlin belirlenmesi" başlıklı 89 uncu maddesine göre;
Hükümlüler, ceza infaz kurumlarında bulundukları tüm aşamalarda,
(a) Ceza infaz kurumlarının düzen ve güvenliği amacıyla konulmuş kurallara uyup uymadığı,
(b) Haklarını iyi niyetle kullanıp kullanmadığı,
(c) Yükümlülüklerini eksiksiz yerine getirip getirmediği,
(d) Uygulanan iyileştirme programlarına göre toplumla bütünleşmeye hazır olup olmadığı,
(e) Tekrar suç işleme ve mağdura veya başkalarına zarar verme riskinin düşük olup olmadığı hususlarında idare ve gözlem kurulu tarafından iyi hâlin belirlenmesine esas olmak üzere en geç altı ayda bir değerlendirmeye tabi tutulur.
11. Yapılacak değerlendirmede, infazın tüm aşamalarında, hükümlülerin,
(a) Katıldığı iyileştirme ve eğitim-öğretim programları ile spor ve sosyal faaliyetler,
(b) Kültür ve sanat programları,
(c) Aldığı sertifikalar,
(d) Kitap okuma alışkanlığı,
(e) Diğer hükümlü ve tutuklular ile ceza infaz kurumu görevlileri ve dışarıyla olan ilişkileri,
(f) İşlediği suçtan dolayı duyduğu pişmanlığı,
(g) Ceza infaz kurumu kuralları ile kurum bünyesindeki çalışma kurallarına uyumu
(h) Aldığı disiplin cezaları dikkate alınır.
12. Gözlem ve Sınıflandırma Merkezleri ile Hükümlülerin Değerlendirilmesine Dair Yönetmeliğe baktığımızda; yönetmeliğin 3 ncü maddesinin birinci fıkrasının (i) bendinde;
“İyi hallilik, hükümlü hakkında ceza infaz kurumlarında bulundukları tüm aşamalarda, ceza infaz kurumlarının düzen ve güvenliği amacıyla konulmuş kurallara uyup uymadığı, haklarını iyi niyetle kullanıp kullanmadığı, yükümlülükleri eksiksiz yerine getirip getirmediği, uygulanan iyileştirme programlarına göre toplumla bütünleşmeye hazır olup olmadığı, tekrar suç işleme ve mağdura veya başkalarına zarar verme riskinin düşük olup olmadığına ilişkin olarak yapılacak işlemlerde; katıldığı eğitim-öğretim ve iyileştirme programları ile sosyal ve sportif faaliyetler, kültür ve sanat programları, aldığı sertifikalar, kitap okuma alışkanlığı, diğer hükümlü ve tutuklular ile ceza infaz kurumu görevlileri ve dışarıyla olan ilişkileri, işlediği suçtan dolayı duyduğu pişmanlığı, ceza infaz kurumu kuralları ile kurum bünyesindeki çalışma kurallarına uyumu, aldığı ödüller ve disiplin cezaları dikkate alınmak suretiyle idare ve gözlem kurulunca yapılan ve iyileşme düzeyini gösteren değerlendirmeyi,” ifade eder şeklinde tanımlanmıştır.
13. Yönetmeliğin “kurulun inceleme ve değerlendirme esasları” başlıklı 16 ncı maddesinin birinci fıkrasında 5275 sayılı Kanun’un 89 uncu maddesinin birinci fıkra hükmünün aynen tekrar edildiği, ikinci fıkrasında ise yapılacak değerlendirmede esas alınması gereken ilkelerin sayıldığı, sayılan bu ilkelerin 5275 sayılı Kanun’un 89 uncu maddesinin ikinci fıkrasında sayılan ilkelerin tekrarı olup sadece 89 uncu maddedeki “iyileştirme programının” hükümlünün katıldığı ”psiko-sosyal yardım ve destek programları” olarak açıklandığı ayrıca “hükümlünün yükümlülüklerine riayeti, kurum güvenlik ve düzenine katkısınında” değerlendirilmede esas alınacağının belirtildiği görülmektedir.
14. Yönetmeliğin 16 ncı maddesinin beşinci fıkrasına göre, İdare ve gözlem kurulu; hükümlü hakkındaki değerlendirmesini yaparken, ceza infaz kurumu yetkili servisleri tarafından düzenlenen gözlem değerlendirme ve gelişim değerlendirme raporları, risk değerlendirme raporu ile infaz dosyalarındaki tüm bilgi ve belgelere göre karar verir. Kurullar bu değerlendirme sırasında talebi üzerine veya re’sen hükümlü ile mülakat yapabilir.
15. Gözlem ve Sınıflandırma Merkezleri ile Hükümlülerin Değerlendirilmesine Dair Yönetmeliğin tanımlar başlıklı 3 ncü maddesinin (f) bendinde, gelişim değerlendirme raporu, “hükümlünün tanınması, davranışlarının değerlendirilerek hakkında uygulanacak rejimin belirlenmesi, kişinin durumuna uygun ceza infaz kurumuna ayrılması, infazın bireyselleştirilmesi, iyileştirme programlarına katılması, hükümlülük süresi içerisinde davranışlarının izlenmesi ve hükümlü hakkındaki iyi hâl değerlendirmesine dayanak oluşturması amacıyla ceza infaz kurumunda kalma süresi altı aydan fazla olan hükümlüler hakkında düzenlenen ve gelişim puanlamasını içeren belgeyi ifade eder” şeklinde tanımlanmıştır.
16. Gözlem ve Sınıflandırma Merkezleri ile Hükümlülerin Değerlendirilmesine Dair Yönetmeliğin tanımlar başlıklı 3 ncü maddesinin (h) bendinde, gözlem değerlendirme raporu, “hükümlünün tanınması, davranışlarının değerlendirilerek hakkında uygulanacak rejimin belirlenmesi, kişinin durumuna uygun ceza infaz kurumuna ayrılması, infazın bireyselleştirilmesi, iyileştirme programlarına katılması, hükümlülük süresi içerisinde davranışlarının izlenmesi ve hükümlü hakkındaki iyi hâl değerlendirmesine dayanak oluşturması amacıyla ceza infaz kurumunda kalma süresi altı aydan az olan hükümlüler hakkında düzenlenen ve puanlama içermeyen belgeyi ifade eder” şeklinde tanımlanmıştır.
17. Gözlem ve Sınıflandırma Merkezleri ile Hükümlülerin Değerlendirilmesine Dair Yönetmeliğin 25 nci maddesine göre, hükümlünün ilk gözlem süresi sonunda gönderildiği ceza infaz kurumunda, psiko-sosyal değerlendirme ölçekleri de uygulanarak risk düzeyi ve bireysel ihtiyaçları belirlenir. 5275 sayılı Kanunun 73 üncü maddesi gereğince, eğitim ve öğretim ile psiko-sosyal yardım servisleri tarafından hükümlünün risk düzeyi ve bireysel ihtiyaçlarına göre bir iyileştirme planı hazırlanarak hükümlüye tebliğ edilir. Hükümlünün belirlenen programlara katılımı ve gelişimi takip edilerek altı ayda bir değerlendirilir, ilgili servislerce hazırlanan gözlem değerlendirme veya gelişim değerlendirme raporları idare ve gözlem kurulu tarafından değerlendirmelere esas teşkil eder.
18. Gözlem ve Sınıflandırma Merkezleri ile Hükümlülerin Değerlendirilmesine Dair Yönetmeliğin "Gelişim değerlendirme sistemi" başlıklı 31 nci maddesinde; iyi hal değerlendirilmesine esas gelişim puanının nasıl belirleneceği ve hangi servis tarafından düzenleneceği açıklanmış olup, bu düzenlemeye göre; hükmün infazına başlanması ile birlikte, ceza infaz kurumlarında bulunduğu süre içerisindeki tutum ve davranışları, kurum düzeni ve güvenliğine katkısı, yükümlülüklerini yerine getirmesi ile yürütülen iyileştirme ve topluma kazandırma programlarına katılımı sonucunda hükümlünün gösterdiği gelişim ölçülerek puanlanır. Bu amaçla hükümlülerin; katıldıkları eğitim-öğretim faaliyetleri, psiko-sosyal yardım programları, destekleyici programlar ile infaz sürecindeki tutum ve davranışları “artı puan”, aldığı disiplin cezaları“eksi puan”şeklinde puanlanarak iyi hâl değerlendirmesine esas “gelişim puanı” belirlenir. Puanlama, yönetim servisi, eğitim ve öğretim servisi, psiko-sosyal yardım servisi ile güvenlik ve gözetim servisi tarafından yapılır.
19. Gözlem ve Sınıflandırma Merkezleri ile Hükümlülerin Değerlendirilmesine Dair Yönetmeliğin 32 nci maddesindeki düzenlemeye göre, hükümlü her değerlendirme dönemi içerisinde gözlemlenir, iyileştirme planına göre gelişimi ve gözlemler UYAP’ın ilgili bölümlerine kaydedilir, hükümlü hakkında idare ve gözlem kurulunca altı ayda bir yapılacak değerlendirme öncesinde, UYAP’a kaydedilen bilgiler ve dönem içerisinde yapılan gözlemler dikkate alınarak gelişim değerlendirme raporları hazırlanır.
20. İlgili servisler tarafından düzenlenen gelişim değerlendirme raporlarında, hükümlünün infaz sürecindeki tutum ve davranışları ile daha önce hakkında düzenlenmesi ve kendisine tebliğ edilmesi gereken iyileştirme planına göre gösterdiği gelişimin puanlanması ve bu puanlama yapılırken de değerlendirmeye esas dönem içerisinde hükümlü hakkında yapılan gözlemler ve gelişimi ile ilgili uyap’a kaydedilen bilgilerin dikkate alınması gerekmektedir.
21. Gelişim puanı, kapalı ceza infaz kurumunda bulunan hükümlünün açık ceza infaz kurumuna ayrılma aşamasında yapılan iyi hâl değerlendirmesinde, açık ceza infaz kurumunda bulunan hükümlünün denetimli serbestliğe ayrılma aşamasında yapılan iyi hâl değerlendirmesinde, kapalı ya da açık ceza infaz kurumunda bulunan hükümlünün denetimli serbestliğe ayrılmaksızın koşullu salıverilmesi amacıyla yapılan iyi hâl değerlendirmesinde iyi hâl kriteri olarak esas alındığından, yapılan hesaplama sonucunda, gelişim puanı Genel Müdürlükçe belirlenen eşik puanın altında olan hükümlü hakkında; açık ceza infaz kurumuna ayrılma, kalan cezasını denetimli serbestlik tedbiri uygulanarak infaz etme, ceza infaz kurumlarından doğrudan koşullu salıverilme işlemlerine yönelik iyi hâl kararı verilmeyeceğinden önem arzettiği gibi kapalı ceza infaz kurumunda bulunan ve gelişim puanı Genel Müdürlükçe belirlenen eşik puanı aşan ve erken iyileşme gösterdiği kanaatine varılan iyi halli hükümlü hakkında idare ve gözlem kurulu tarafından, kapalı ceza infaz kurumunda kalması gereken toplam sürenin onda birine kadar daha erken açık ceza infaz kurumuna ayrılma kararı verilebilmeside mümkün olduğundan büyük önem arzetmektedir.
22. İdarenin işlem ve eylemleri ile aldığı kararların objektif ve yerinde, yasal mevzuata uygun olduğunun kabul edilebilmesi için mutlaka yasal bir dayanağının olması, işlemin yapılma ve kararın alınma gerekçesinin denetime imkan verecek nitelikte ve dosya içeriğine uygun olması gerekmektedir.
23. İdare ve gözlem kurulu tarafından yapılan değerlendirme ve alınan kararlarda esas alınması gereken ve belli bir süre gözleme ve değerlendirmeye dayalı olarak düzenlenen gelişim değerlendirme raporlarında, değerlendirmeye esas dönem içerisinde hükümlü hakkında yapılan gözlemler sonucu tespit edilen olumlu ya da olumsuz tutum ve davranışları ile ilgili uyapa kaydedilen bilgi ve belgelerin, iyileştirme planına göre gösterdiği gelişimin denetimine imkan verecek şekilde takdir hakkının objektif ve infaz dosyası içeriğine uygun olarak düzenlendiğini gösterecek nitelikte ve yeterlilikte olması gerekmektedir.
24. Şikayete konu yapılan işlem, faaliyet ya da alınan karar yasal ve yeterli gerekçeyi içermiyor, denetime imkan verecek nitelikte değil ya da gösterilen gerekçe dosya içeriğine uygun değil ise İnfaz hakimliğince yapılan faaliyetin durdurulmasına ya da ertelenmesine, yapılan işlemin ya da alınan kararın iptaline karar verilmesi gerekmektedir ancak yasanın İnfaz hakimliğine verdiği yetki gereğince bununla yetinilmeli idarenin yerine geçerek karar vermekten kaçınılmalıdır.
25. İnfaz hakimliğinin, idarenin yerine geçerek yerindelik denetimi yapması mümkün değil ise de, hükümlü hakkında düzenlenen gelişim değerlendirme raporunun mevzuata uygun şekilde düzenlenip düzenlenmediğini, değerlendirmeye esas dönem içinde gözlemlenen hükümlünün değerlendirmeye esas alınması gereken kriterlerde dikkate alınmak suretiyle olumlu ya da olumsuz olarak tespit edilen tutum ve davranışları sonucu yapılan puanlamada takdir hakkının objektif olarak kullanılıp kullanılmadığını, hükümlünün hakkında düzenlenen iyileştirme planına uyumu ile ilgili yapılan değerlendirmelerin ve puanlamanın iyileştirme planına uygun ve objektif olup olmadığını denetleme, bu konuda bir hukuka aykırılık varsa tespit ettiği hukuka aykırılıkları göstermek suretiyle değerlendirme yapması ve idarenin aldığı kararı iptal etmesi mümkündür.
26. Somut olayda, İnfaz hakimliğince “..... hükümlü hakkında bir iyileştirme planı hazırlanıp hazırlanmadığı, hükümlü hakkındaki puanlamanın bu iyileştirme planına göre yapılıp yapılmadığı konusunda açıklama bulunmaması nedeniyle bir değerlendirme ve denetleme yapılamadığı, servis raporlarında puanlama kriteri olarak gösterilmesine rağmen, hükümlüye puan verilmediği, bu durumun hükümlüden kaynaklanmadığı, cezaevi idaresinden kaynaklandığı, hükümlüye tam puan verilmeyen durumlarda, bunun neden kaynaklandığının açıklanmadığı ve sebebinin belirtilmediği, bu nedenle raporların denetime olanaklı olmadığı ve yapılan puanlamanın usul ve yasaya uygun olmadığı” gerekçesiyle kararın dönem puanına ilişkin bölümünün iptaline karar verildiği anlaşılmakla, bu karara karşı yapılan itirazın reddine dair itiraz merciince verilen kararda usul ve yasaya aykırılık görülmediğinden, haklı sebebe dayanmayan ve yerinde görülmeyen kanun yararına bozma isteminin reddine karar vermek gerekmiştir.
III. KARAR
Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığının kanun yararına bozma istemi doğrultusunda düzenlediği tebliğnamedeki düşünce yerinde görülmediğinden 5271 sayılı Kanun’un 309 uncu maddesindeki koşulları taşımayan KANUN YARARINA BOZMA İSTEMİNİN oybirliğiyle REDDİNE,
Dava dosyasının, Mahkemesine gönderilmek üzere Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığına TEVDİİNE,
20.12.2024 tarihinde karar verildi.