"İçtihat Metni"
K A N U N Y A R A R I N A B O Z M A
MAHKEMESİ :Ağır Ceza Mahkemesi
SAYISI : 2022/1332 değişik iş
İNCELEME KONUSU KARAR: İtirazın kabulüne
KANUN YARARINA BOZMA
YOLUNA BAŞVURAN : Adalet Bakanlığının istemi üzerine Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı
TEBLİĞNAME GÖRÜŞÜ : İlgili kararın kanun yararına bozulması
Çocuğun cinsel istismarı suçundan Sakarya 1. Ağır Ceza Mahkemesinin 18.06.2021 tarihli 2020/135 Esas, 2021/252 Karar sayılı kararı ile 5 yıl hapis cezasına hükümlü ...’in, bu cezasının infazı sırasında, hükümlünün iyi halli olmadığına, iyileştirme programlarına katılımının ve gösterdiği gelişiminin gözlemlenmesinin devam edilmesine ilişkin Gemlik Açık Ceza İnfaz Kurumu İdare ve Gözlem Kurulu Başkanlığının 07.10.2022 tarihli ve 2022/5178 sayılı kararına karşı yapılan şikâyetin reddine dair Bursa 4. İnfaz Hâkimliğinin 18.10.2022 tarihli ve 2022/7174 Esas, 2022/7250 Karar sayılı kararına yönelik itirazın kabulü ile anılan kararın kaldırılmasına ilişkin mercii Bursa 1. Ağır Ceza Mahkemesinin 03.11.2022 tarihli ve 2022/1332 değişik iş sayılı kararı ile ilgili olarak;
Adalet Bakanlığının, 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 309 uncu maddesinin birinci fıkrası uyarınca, 20.11.2023 tarihli ve 94660652-105-16-5164-2023-Kyb sayılı evrakı ile kanun yararına bozma istemine istinaden düzenlenen, Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığının, 19.12.2023 tarihli ve 2023/125388 sayılı Tebliğnamesi ile dava dosyası Daireye gönderilmekle, gereği düşünüldü;
I. İSTEM
Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığının, 19.12.2023 tarihli ve 2023/125388 sayılı kanun yararına bozma isteminin;
“Yargıtay Ceza Genel Kurulunun 18.09.2007 tarihli ve 2007/1-214-181 sayılı kararında belirtildiği üzere infaza ilişkin lehe oluşan hataların kazanılmış hâkka konu olmayacağı gözetilerek yapılan incelemede,
Gemlik Cumhuriyet Başsavcılığınca düzenlenen 25.07.2022 tarihli ve 2022/6756 sayılı müddetnamesine göre ceza evine giriş tarihinin 14.01.2022, koşullu salıverilme tarihinin 12.10.2025 ve hak ederek tahliye tarihinin ise 12.01.2027 olarak düzenlendiği,
Dosya kapsamına göre,
1-Gözlem ve Sınıflandırma Merkezleri ile Hükümlülerin Değerlendirilmesine Dair Yönetmeliğin "Tanımlar" başlıklı 3. maddesinde yer alan, "f)Gelişim değerlendirme raporu: Hükümlünün tanınması, davranışlarının değerlendirilerek hakkında uygulanacak rejimin belirlenmesi, kişinin durumuna uygun ceza infaz kurumuna ayrılması, infazın bireyselleştirilmesi, iyileştirme programlarına katılması, hükümlülük süresi içerisinde davranışlarının izlenmesi ve hükümlü hakkındaki iyi hâl değerlendirmesine dayanak oluşturması amacıyla ceza infaz kurumunda kalma süresi altıaydan fazla olan hükümlüler hakkında düzenlenen ve gelişim puanlamasını içeren belgeyi,…
i) İyi hâllilik: Hükümlü hakkında ceza infaz kurumlarında bulundukları tüm aşamalarda, ceza infaz kurumlarının düzen ve güvenliği amacıyla konulmuş kurallara uyup uymadığı, haklarını iyi niyetle kullanıp kullanmadığı, yükümlülükleri eksiksiz yerine getirip getirmediği, uygulanan iyileştirme programlarına göre toplumla bütünleşmeye hazır olup olmadığı, tekrar suç işleme ve mağdura veya başkalarına zarar verme riskinin düşük olup olmadığına ilişkin olarak yapılacak işlemlerde; katıldığı eğitim-öğretim ve iyileştirme programları ile sosyal ve sportif faaliyetler, kültür ve sanat programları, aldığı sertifikalar, kitap okuma alışkanlığı, diğer hükümlü ve tutuklular ile ceza infaz kurumu görevlileri ve dışarıyla olan ilişkileri, işlediği suçtan dolayı duyduğu pişmanlığı, ceza infaz kurumu kuralları ile kurum bünyesindeki çalışma kurallarına uyumu, aldığı ödüller ve disiplin cezaları dikkate alınmak suretiyle idare ve gözlem kurulunca yapılan ve iyileşme düzeyini gösteren değerlendirmeyi," şeklinde,
Anılan Yönetmeliğin 34. maddesinin 1. fıkrasının "Hükümlülerin, gözlem sonucu gönderildikleri çocuk eğitimevleri ile açık ceza infaz kurumları dâhil tüm ceza infaz kurumlarında ilgili servislerce gözlem değerlendirme raporları ile en geç altı ayda bir gelişim değerlendirme raporlarının düzenlenmesine devam edilir. Bu değerlendirme raporları, gözlem ve değerlendirme dosyasında muhafaza edilir ..." şeklinde,
Aynı Yönetmeliğin, "Gelişim Değerlendirme Sistemi" başlıklı 31/3. maddesinde, "Hangi tutum ve davranışlara ne kadar puan verileceği, ölçme ve değerlendirme kriterleri, değerlendirmeye esas eşik puanlar, değerlendirme raporlarının şekli, kullanılacak program ve formlar ile puanlama sonucuna göre yapılacak değerlendirmenin başlayacağı tarih Genel Müdürlükçe belirlenir" şeklindeki düzenlemeleri ihtiva ettiği,
Adalet Bakanlığı Ceza Tevkifevleri Genel Müdürlüğünün 18.11.2021 tarihli ve 1187/119196 sayılı yazılarında " ... iyi hâlin belirlenmesine esas alt eşik puan 45 (kırkbeş), erken iyileşmeye esas üst eşik puan ise 80 (seksen) olarak belirlenerek, eşik puanlara göre iyi hâl değerlendirilmelerine 01.01.2022 tarihinde başlanmasına karar verilmiştir. Erken iyileşme uygulamasına ilişkin usul ve esaslar ise kurumlara ayrıca bildirilecektir ... " şeklinde belirtilmek suretiyle uygulamanın usulüne ve başlayacağı tarihe işaret edildiği,
Aynı Yönetmeliğin, "Gelişim Puanlaması" başlıklı 32. maddesinde, "(6) Ceza infaz kurumundan ayrılmaya ilişkin iyi hâl değerlendirmesinin yapılacağı son idare ve gözlem kurulu toplantısı öncesinde, o güne kadar alınan dönem puanları toplamının, toplam değerlendirme dönemi sayısına bölümü ile hükümlünün gelişim puanı belirlenir ... “,
5275 sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun’un 89. maddesinde yer alan, "(1) Hükümlüler, ceza infaz kuramlarında bulundukları tüm aşamalarda, ceza infaz kuramlarının düzen ve güvenliği amacıyla konulmuş kurallara uyup uymadığı, hâklarını iyi niyetle kullanıp kullanmadığı, yükümlülüklerini eksiksiz yerine getirip getirmediği, uygulanan iyileştirme programlarına göre toplumla bütünleşmeye hazır olup olmadığı, tekrar suç işleme ve mağdura veya başkalarına zarar verme riskinin düşük olup olmadığı hususlarında idare ve gözlem kurulu tarafından iyi hâlin belirlenmesine esas olmak üzere en geç altı ayda bir değerlendirmeye tabî tutulur ... ",
Anılan Yönetmeliğin "Gelişim Puanlaması" başlıklı 32. maddesinin 8. fıkrasının "İdare ve gözlem kurulu, ara değerlendirme dönemleri sonunda gözlem ve değerlendirme dosyasındaki bilgi ve belgeler ile dönem puanını esas alarak değerlendirme yapar. Kurulların iyi hâl değerlendirmesi yapmasından sonra, işlemlerin sonuçlanmasına kadar geçen süre içindeki olumlu ya da olumsuz davranışları bir sonraki dönem değerlendirilir ... " şeklindeki düzenlemeleri dikkate alındığında,
Yukarıda zikredilen düzenlemeler uyarınca hükümlünün dönem değerlendirmesine ve esasında iyi hâlli olup olmadığına yönelik olarak değerlendirmeye tutulduğu, bu kapsamda;
Hükümlü hakkında, ilgili servislerce hazırlanan gözlem değerlendirme raporları incelendiğinde iyi hâlin belirlenmesine esas olacak şekilde bir puanlamanın yapılmadığı, haliyle idare ve gözlem kurulunun dönem puanını esas alarak bir değerlendirme yapmadığı anlaşılmakla,
İnfaz hâkimliğince dosyanın ceza infaz kurumuna iade edilerek ilgili birimlerden puanlama yapılmış gözlem değerlendirme raporlarının düzenlenmesini takiben iyi halliliğe ve açık ceza infaz kurumuna ayırmaya ilişkin bir karar verilmesinin istenmesi, akabinde hukukîlik denetiminin hâkimlikçe yapılması gerektiği şeklindeki gerekçe ile itirazın kabulüne karar verilmesi gerekirken gerekçe göstermeden itirazın kabulüne karar verilmesinde,
2- 4675 sayılı İnfaz Hakimliği Kanunu'nun 6/4. maddesi uyarınca uygulanması gereken 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu'nun 271/2. maddesinde yer alan "(2) İtiraz yerinde görülürse merci, aynı zamanda itiraz konusu hakkında da karar verir." şeklindeki hükme aykırı olarak, itiraz konusunda bir karar verilmesi gerekirken, itirazın kabulü ile infaz hakimliğinin itiraz konusu kararının kaldırılması ile yetinilmesinde isabet görülmemiştir.”
Şeklindeki gerekçeye dayandığı anlaşılmıştır.
II. GEREKÇE
1. 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 309 uncu maddesinin, (1), (2) ve (3) üncü fıkraları;
(1) Hâkim veya mahkeme tarafından verilen ve istinaf veya temyiz incelemesinden geçmeksizin kesinleşen karar veya hükümde hukuka aykırılık bulunduğunu öğrenen Adalet Bakanlığı, o karar veya hükmün Yargıtayca bozulması istemini, yasal nedenlerini belirterek Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığına yazılı olarak bildirir.
(2) Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı, bu nedenleri aynen yazarak karar veya hükmün bozulması istemini içeren yazısını Yargıtayın ilgili ceza dairesine verir.
(3) Yargıtayın ceza dairesi ileri sürülen nedenleri yerinde görürse, karar veya hükmü kanun yararına bozar.
Şeklinde düzenlenmiştir.
2. Gözlem ve Sınıflandırma Merkezleri İle Hükümlülerin Değerlendirilmesine Dair Yönetmeliğin 25 nci maddesinin (1), (2) ve (5) nci fıkraları;
(1) İyileştirme ve bireyselleştirme, Ceza İnfaz Kurumlarının Yönetimi ile Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Yönetmeliğin onikinci bölümü ile ilgili diğer mevzuat ve protokollerde yer alan amaç, usul ve esaslar çerçevesinde eğitim ve öğretim servisi ile psiko-sosyal yardım servislerince yürütülür. Yönetim servisi ile güvenlik ve gözetim servisi başta olmak üzere diğer tüm servis ve birimler bu çalışmalara destek vermekle yükümlüdür.
(2) Hükümlünün ilk gözlem süresi sonunda gönderildiği ceza infaz kurumunda, psiko-sosyal değerlendirme ölçekleri de uygulanarak risk düzeyi ve bireysel ihtiyaçları belirlenir. 5275 sayılı Kanunun 73 üncü maddesi gereğince, eğitim ve öğretim ile psiko-sosyal yardım servisleri tarafından hükümlünün risk düzeyi ve bireysel ihtiyaçlarına göre bir iyileştirme planı hazırlanarak hükümlüye tebliğ edilir.
......
(5) Hükümlü, Ceza İnfaz Kurumlarının Yönetimi ile Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Yönetmeliğin 67 nci maddesi uyarınca iyileştirme programlarına tam bir uyum göstermekle yükümlüdür. Hükümlünün belirlenen programlara katılımı ve gelişimi takip edilerek altı ayda bir değerlendirilir. İlgili servislerce hazırlanan gözlem değerlendirme veya gelişim değerlendirme raporları, idare ve gözlem kurulu tarafından yapılan değerlendirmelere esas teşkil eder.
3. Gözlem ve Sınıflandırma Merkezleri İle Hükümlülerin Değerlendirilmesine Dair Yönetmeliğin 31 inci maddesi;
“(1) Hükmün infazına başlanması ile birlikte, ceza infaz kurumlarında bulunduğu süre içerisindeki tutum ve davranışları, kurum düzeni ve güvenliğine katkısı, yükümlülüklerini yerine getirmesi ile yürütülen iyileştirme ve topluma kazandırma programlarına katılımı sonucunda hükümlünün gösterdiği gelişim ölçülerek puanlanır. Bu amaçla hükümlülerin; a)Katıldıkları eğitim-öğretim faaliyetleri, psiko-sosyal yardım programları, destekleyici programlar ile infaz sürecindeki tutum ve davranışları“artı puan”,
b)Aldığı disiplin cezaları“eksi puan”,
şeklinde puanlanarak iyi hâl değerlendirmesine esas “gelişim puanı” belirlenir. (2) Puanlama; yönetim servisi, eğitim ve öğretim servisi, psiko-sosyal yardım servisi ile güvenlik ve gözetim servisi tarafından yapılır.
(3)Hangi tutum ve davranışlara ne kadar puan verileceği, ölçme ve değerlendirme kriterleri, değerlendirmeye esas eşik puanlar, değerlendirme raporlarının şekli, kullanılacak program ve formlar ile puanlama sonucuna göre yapılacak değerlendirmenin başlayacağı tarih Genel Müdürlükçe belirlenir.”
4. Gözlem ve Sınıflandırma Merkezleri İle Hükümlülerin Değerlendirilmesine Dair Yönetmeliğin “ gelişim puanlaması” başlıklı 32 nci maddesi;
(1) Hükümlü her değerlendirme dönemi içerisinde gözlemlenir, iyileştirme planına göre gelişimi ve gözlemler UYAP’ın ilgili bölümlerine kaydedilir.
(2) Hükümlü hakkında idare ve gözlem kurulunca altı ayda bir yapılacak değerlendirme öncesinde, UYAP’a kaydedilen bilgiler ve dönem içerisinde yapılan gözlemler dikkate alınarak gelişim değerlendirme raporları hazırlanır.
(3) Gelişim değerlendirme raporlarında hükümlünün infaz sürecindeki tutum ve davranışları ile iyileştirme planına göre gösterdiği gelişim puanlanır ve servis puanı bulunur.
Şeklinde düzenlenmiştir.
5. Adalet Bakanlığı Ceza Tevkifevleri Genel Müdürlüğünün 18.11.2021 tarihli ve 1187/119196 sayılı yazılarında " ... iyi hâlin belirlenmesine esas alt eşik puan 45 (kırkbeş), erken iyileşmeye esas üst eşik puan ise 80 (seksen) olarak belirlenerek, eşik puanlara göre iyi hâl değerlendirilmelerine 01.01.2022 tarihinde başlanmasına karar verilmiştir.
6. Somut olayda, İdare ve Gözlem Kurulu tarafından hükümlünün iyi halliliği ile ilgili değerlendirmeye esas alınan değerlendirme raporlarında, değerlendirme kriterlerinin gösterildiği ve bu kriterlere uyumu ile ilgili açıklamaya yer verildiği ancak herhangi bir puanlama yapılmadığı anlaşılmakla, İnfaz hakimliğince esasa girilmeksizin mevzuata uygun şekilde değerlendirme ve bu değerlendirmeye göre puanlama yapılması amacıyla hükümlünün şikayetinin kabulüne karar verilmesi gerekirken reddine dair karar verildiğinden itirazın bu sebeple kabulü yerine denetime imkan verecek şekilde gerekçe gösterilmeksizin Cumhuriyet savcılığının itiraz gerekçesine atıf yapılarak kabulüne karar verilmesi hukuka aykırı olduğu gibi 4675 sayılı İnfaz Hakimliği Kanunu'nun 6/4. maddesi uyarınca uygulanması gereken 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu'nun 271/2. maddesinde yer alan "(2) İtiraz yerinde görülürse merci, aynı zamanda itiraz konusu hakkında da karar verir." şeklindeki hüküm gereğince, itirazın kabulüne karar verildiğinden, itiraz konusunda da bir karar verilmesi gerekirken, karar verilmeyip sadece İnfaz hakimliğinin itiraz konusu kararının kaldırılması ile yetinilmesine karar verilmesi Kanun’a aykırı olup, kanun yararına bozma talebi yerinde görülmüştür.
III. KARAR
1. Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığının kanun yararına bozma isteminin KABULÜNE,
2. Bursa 1. Ağır Ceza Mahkemesince verilen 03.11.2022 tarihli ve 2022/1332 değişik iş sayılı kararın 5271 sayılı Kanun’un 309 uncu maddesinin üçüncü fıkrası gereği, oy birliğiyle KANUN YARARINA BOZULMASINA,
Dava dosyasının, Mahkemesine gönderilmek üzere Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığına TEVDİİNE,
11.07.2024 tarihinde karar verildi.