"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Gaziantep Bölge Adliye Mahkemesi 16. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2022/478 E., 2022/467 K.
HÜKÜM/KARAR : Kısmen Kabul - Kısmen Ret / Esastan Ret
İLK DERECE MAHKEMESİ : Birecik 1. Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2017/37 E., 2018/916 K.
Taraflar arasındaki tapu iptali ve tescil davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kısmen kabul- kısmen reddine karar verilmiştir.
Kararın davalı ... vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince, istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalı ... vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı; Şanlıurfa ili, Birecik ilçesi, ... Mahallesinde bulunan 112 parsel sınırları içerisinde yer alan ve dava dilekçesine ekli krokide (B) harfi ile gösterilen taşınmazların maliki ve zilyedi olduğunu, taşınmazları uzun yıllardır kullanmakta olduğunu, 20 yıldan daha önce imar ve ihyası kendisi tarafından tamamlanan bu yerin TMK'nın 713 üncü maddesi uyarınca kazanılma şartlarının oluştuğunu, ancak söz konusu yerlerin Hazine adına tespit ve tescil edildiğini ileri sürerek dava konusu yerlerin tapu kaydının iptali ile adına tesciline karar verilmesini istemiştir.
II. CEVAP
Davalı ..., katıldığı duruşmada davanın reddini savunmuştur.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
Birecik Asliye Hukuk Mahkemesinin 15.11.2018 tarihli ve 2017/37 Esas, 2018/916 Karar sayılı kararıyla; Kadastro ve jeodezi ve fotoğrametri bilirkişisinin raporlarında Şanlıurfa ili Birecik İlçesi ... köyü 112 parsel üzerinde (C) rumuzu ile belirtilen taşınmazın davacı tarafından işlemeli tarım yapılarak ve arpa, buğday ekilerek kullanıldığı, daha öncesinde boş ve kıraç arazi niteliği taşıyan taşınmazların davacı tarafından emek ve para sarfıyla bugünkü hale getirildiği, mera, otlak veya köyün ortak kullanımına ait bir yer olmadığı, imar-ihya çalışmalarının 30 yılı aşkın süredir tamamlandığı, hava fotoğrafları ile birlikte dava tarihinden geriye doğru uydu görüntülerinin incelenmesinde tarımsal faaliyetlerin düzenli bir şekilde devam ettiğinin görüldüğü, dava konusu taşınmaza ilişkin davacının zilyetliğine veya malikliğine herhangi bir kimsenin müdahalede bulunmadığı, mevcut ziraat bilirkişisi raporu ve fotoğraflardan da bu durumun teknik olarak anlaşıldığı, taşınmazların her ne kadar idari yoldan Maliye Hazinesi adına tescil edildiği anlaşılsa da öncesinde davacı tarafından kanunun aradığı şartların sağlandığı ve mülkiyete hak kazandığının anlaşıldığı, (D) harfi ile gösterilen alan yönünden ise belirtilen şartların oluşmadığı gerekçesiyle, davanın (C) harfi ile gösterilen kısım yönünden kabulüne, (D) harfi ile gösterilen kısım yönünden reddine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı ... vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davalı ... vekili istinaf dilekçesinde özetle; dava konusu taşınmazların Devletin hüküm ve tasarrufu altında olduğunu, sınırlarında dereler, tapulama harici yerler ve yol olduğundan bu gibi yerlerin engebeli, eğimli ve taşlık yapıda olan yerlerden olup dava konusu taşınmazın kazanılmaya elverişli yerlerden olmadığını, davacının dava konusu taşınmazlara imar ve ihyadan sonra kesintisiz olarak 20 yıl zilyet bulunup bulunmadığının ve imar-ihya ve zilyetlikle iktisap koşullarının oluşup oluşmadığının tam olarak araştırılması gerektiğini, davacı tarafından yapılan basit işlemlerin imar-ihya sayılamayacağını, davanın 10 yıllık hak düşürücü süre içinde açılıp açılmadığının re'sen gözetilmesi gerektiğini belirterek kararın kaldırılmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin 15.03.2022 tarihli ve 2022/478 Esas, 2022/467 Karar sayılı kararıyla; (C) harfiyle gösterilen kısım yönünden kazandırıcı zamanaşımı yoluyla taşınmaz iktisabına ilişkin yasal koşulların davacı lehine gerçekleştiği, İlk Derece Mahkemesi tarafından usulüne uygun olarak keşif yapıldığı, alınan rapor ve beyanlar ile imar-ihya ve zilyetlik durumlarının şüpheye yer bırakmayacak şekilde tespit edildiği, alınan bilirkişi raporlarının hüküm kurmaya elverişli olduğu gerekçesiyle davalı ... Hazinesinin istinaf başvurusunun HMK'nın 353/1-b.1 maddesi gereğince esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı ... vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalı ... vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü itirazlarını yineleyip verilen kararın usul ve yasaya aykırı olduğunu belirterek bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Dava, kadastro öncesi nedene dayalı tapu iptali ve tescil istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
4721 Türk Medeni Kanunu'nun 713/1 inci, 3402 sayılı Kadastro Kanunu'nun 14 ve 17 nci maddeleri.
3. Değerlendirme
1. Mahkemece, çekişmeli taşınmaz bölümü üzerinde davacı lehine zilyetlikle mülk edinme koşullarının gerçekleştiği gerekçesiyle yazılı şekilde davanın kısmen kabulüne karar verilmiş ise de yapılan araştırma ve incelemenin yeterli olduğunu söyleyebilmek mümkün değildir.
2. Hemen belirtilmelidir ki; yörede 1976 yılında yapılan kadastro çalışmaları sırasında dava konusu taşınmazın bulunduğu saha 766 sayılı Kanun'un 2 nci maddesi gereğince tapulama harici bırakılmış, bilahare 2014 yılında ihdasen 112 parsel numarasıyla Hazine adına tapuya tescil edilmiştir. Mahkemece temyize konu teşkil eden ve teknik bilirkişi raporunda (C) harfi ile gösterilen taşınmaz bölümü üzerinde imar-ihyanın ne zaman başladığı ve ne zaman tamamlandığının belli olmadığı, dosya kapsamında alınan bilirkişi raporlarının denetime ve hüküm kurmaya elverişli bulunmadığı anlaşılmaktadır.
3. O halde sağlıklı sonuca varılabilmesi için öncelikle dava konusu taşınmaz bölümünün ihdasen Hazine adına tescil edildiği 2014 tarihinden geriye doğru 15-20-25 yıl öncesine ait stereoskopik hava fotoğraflarının tarihleri açıkça yazılmak suretiyle en az üç tanesi Harita Genel Komutanlığından getirilerek dosya arasına konulmalı, dosya bu şekilde ikmal edildikten sonra mahallinde yaşlı, tarafsız, yöreyi iyi bilen, davada yararı bulunmayan şahıslar arasından seçilecek yerel bilirkişiler, taraf tanıkları, jeodezi ve fotogrametri mühendisi, 3 kişilik ziraat mühendisi bilirkişi kurulu ve teknik bilirkişi katılımı ile yeniden keşif yapılmalıdır.
4. Mahallinde yapılacak keşif sırasında yerel bilirkişi ve tanıklardan taşınmazın geçmişte ne durumda bulunduğu, ilk olarak ne zaman ve nasıl kullanılmaya başlandığı, kime ait olduğu, kimden nasıl intikal ettiği, imar-ihyaya konu edilip edilmediği, imar-ihyaya konu edilmiş ise ihyanın ne zaman başlayıp bitirildiği etraflıca sorulup maddi olaylara dayalı olarak açıklattırılmalı; dinlenen yerel bilirkişi ve tanık beyanlarının çelişmesi halinde gerektiğinde yüzleştirme yapılmak suretiyle çelişki giderilmeye çalışılmalıdır.
5. Teknik bilirkişiden keşfi takibe elverişli, dava konusu taşınmazı komşularıyla birlikte gösterir krokili rapor alınmalı; ziraat mühendisi bilirkişi kurulundan taşınmazın toprak yapısı ve niteliğini, zirai durumunu, üzerinde sürdürülen zilyetliğin şekli ve süresini, üzerindeki bitki örtüsünü, imar-ihyaya konu olmaya başladığı ve imar-ihyanın tamamlandığı tarihi bildirir, değişik yönlerden çekilmiş fotoğraflarını da içerir ayrıntılı ve gerekçeli rapor alınmalıdır.
6. Jeodezi ve fotogrametri mühendisi bilirkişiden yukarıda belirtilen tarihlerde çekilmiş stereoskopik üç adet hava fotoğrafının stereoskop aletiyle incelenmesi neticesinde taşınmazın sınırlarını ve niteliğini, imar-ihya tamamlanmış ise tamamlandığı tarih ile sürdürülen zilyetliğin başlangıcı, şekli ve süresini belirtir, dava konusu taşınmaz bölümünün ilgili hava fotoğrafı üzerinde konumunu gösterir, rapor içeriğinde belirtilen kanaatin denetlenmesi imkanı sağlar şekilde rapor alınmalıdır.
7. Bu suretle keşifte dinlenen yerel bilirkişi ve tanık beyanları bilimsel esaslara ve maddi bulgulara dayanılarak hazırlanan söz konusu bilirkişi raporlarıyla denetlenmeli, bundan sonra tüm deliller birlikte değerlendirilerek sonucuna göre karar verilmelidir. Mahkemece bu yönler göz ardı edilerek yazılı şekilde hüküm kurulması isabetsizdir.
8. Kabule göre de; eldeki davanın tapu iptali ve tescil istemine ilişkin olduğu, bu nedenle davalının yasal hasım konumunda bulunmadığı gözetildiğinde davacı aleyhine yargılama giderlerine hükmedilmesi de doğru değildir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1. Davalı ... vekilinin temyiz itirazının kabulü ile İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının ORTADAN KALDIRILMASINA,
2. İlk Derece Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Temyiz eden davalı ... harçtan muaf olduğundan bu hususta karar verilmesine yer olmadığına,
Dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine, bozma kararının bir örneğinin kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
04.12.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.