"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Kayseri Bölge Adliye Mahkemesi 1. Hukuk Dairesi
KARAR : Kabul
İLK DERECE MAHKEMESİ : Kayseri 5. Asliye Hukuk Mahkemesi
Taraflar arasındaki mülkiyet hakkına dayalı tapu iptali ve tescil davasından dolayı yapılan yargılama sonunda, İlk Derece Mahkemesince davanın kısmen kabul kısmen reddine karar verilmiştir.
Kararın davacı vekili ve davalı ... tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince istinaf başvurusunun kabulü ile İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasına ve dosyanın yeniden görülmesi için Mahkemesine gönderilmesine karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesince yeniden görülen yargılamada davanın kabulüne karar verilmiş, kararın davalı ... ... vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince istinaf başvurusunun kabulü ile İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasına ve davanın kabulüne karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı vekili ve davalı ... tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde, tapuda ... ... adına kayıtlı Kayseri ili, Melikgazi ilçesi, ... Mahallesi, 265 ada 8 parsel ve tapuda ... Ağa Camii Şerifi Manevi Şahsiyeti adına kayıtlı Kayseri ili, Melikgazi ilçesi, ... Mahallesi, 210 ada 26 parsel sayılı taşınmazların davacı vakfa ait olduğundan bahisle, tapu kayıtlarının iptalini ve davacı vakıf adına tescilini talep etmiştir.
II. CEVAP
1.... ... mirasçısı dahili davalı ... vekili cevap dilekçesinde, Kayseri 2. Asliye Hukuk Mahkemesinin 1955/1145 Esas, 1955/985 Karar sayılı kararında, dava konusu taşınmazlardan ... ...'ye ait olan 265 ada 8 parsel sayılı taşınmazın mülkiyetinin ... Ağa Camiine devrine dair hüküm kurulmadığını, ... ...'nün 1967 yılında mirasçı bırakmadan vefatı ile dava konusu taşınmazın mülkiyetinin Maliye Hazinesine intikal ettiğini belirterek, davanın reddini savunmuştur.
2.Dahili Davalı ... vekili cevap dilekçesinde, dava konusu taşınmazların kentsel sit alanı içinde kaldığını, tapu kaydında Kayseri Büyükşehir Belediye Başkanlığının kamulaştırma şerhi bulunduğunu, bu nedenle davanın husumetten reddini savunmuştur.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin 09.10.2019 tarihli ve 2014/214 Esas, 2019/351 Karar sayılı kararıyla davanın 265 ada 8 parsel yönünden reddine, 210 ada 26 parsel yönünden kabulüne karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili ve davalı ... istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
1.Davalı ... istinaf dilekçesinde özetle; dava konusu taşınmazlardan 265 ada 8 parselin tapuda ... ... adına kayıtlı olduğunu, ... ...'nün yasal mirasçısı olmadan vefatı üzerine mirasın Hazineye kaldığını, bu nedenle davaya dahil edildiklerini, dava konusu diğer parselin Hazine ile bir alakası olmadığını, bu nedenle davanın kabulüne karar verilen bu parsel yönünden davalı Hazinenin yargılama gideri ve vekalet ücretinden sorumlu olmasının hukuka aykırı olduğunu ileri sürerek, İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasını talep etmiştir.
2. Davacı vekili istinaf dilekçesinde özetle; İlk Derece Mahkemesince, Kayseri 2. Asliye Hukuk Mahkemesinin 1955/1145 Esas, 1955/985 Karar sayılı kararı ile dava konusu taşınmazlardan 265 ada 8 parselin mülkiyetinin ... Ağa Camiine devredilmediğinden bahisle davanın reddine karar verilmesinin hukuka aykırı olduğunu, 1955 yılı Esası üzerinden görülen yargılamada bahsi geçen taşınmaz ile kendi talep ettikleri taşınmazın aynı taşınmaz olup olmadığının değerlendirilmesi gerektiğini ileri sürerek İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin 24.03.2020 tarihli ve 2020/129 Esas, 2020/154 Karar sayılı kararı ile davacı vekilinin ve davalı Hazinenin istinaf başvurusunun kabulü ile İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasına ve dosyanın yeniden görülmesi için Mahkemesine gönderilmesine karar verilmiştir.
D. Bölge Adliye Mahkemesinin Kaldırma Kararı Sonrası İlk Derece Mahkemesi Kararı
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davanın kabulüne karar verilmiştir.
E. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalılar istinaf başvurusunda bulunmuştur.
F. İstinaf Sebepleri
1.Davalı ... istinaf dilekçesinde özetle; Kayseri 2. Asliye Hukuk Mahkemesinin 1955/1145 Esas, 1955/985 Karar sayılı kararında, dava konusu taşınmazlardan 265 ada 8 parselin ... Ağa Camiine devredileceğine dair bir hüküm bulunmadığını, bu nedenle davanın kabul edilmesinin usul ve yasaya aykırı olduğunu, diğer yandan 210 ada 26 parsel sayılı taşınmazın tapuda ... Ağa Camii Şerifi Manevi Şahsiyeti adına kayıtlı olduğunu, davacı vakıfla aynı vakıf olduğunun ispatlanamadığını, davalı ...'nin yasal hasım olması nedeniyle yargılama giderleri ve vekalet ücretinden sorumlu tutulmaması gerektiğini ileri sürerek, İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasını talep etmiştir.
2. Davalı ... istinaf dilekçesinde özetle; davada yasal hasım olduklarını, aleyhlerine yargılama gideri ve vekalet ücretine hükmedilmesinin hukuka aykırı olduğunu, ayrıca dava konusu taşınmazların davacı adına tesciline karar verilmesinin usul ve yasaya aykırı olduğunu, vakıf ismi ile davacı vakfın malvarlığının araştırılarak taşınmazın malvarlığı arasında bulunup bulunmadığının tam olarak netlik kazanmadığını ileri sürerek, İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasını talep etmiştir.
G. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davalı vekillerinin yargılama giderleri ve vekalet ücretine hükmedilmemesi talepleri yönünden istinaf başvurusunun kabulü ile İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasına ve davanın kabulüne karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili ve davalı ... temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
1.Davacı vekili temyiz dilekçesinde özetle; davanın esası yönünden verilen kararın onanmasını, yargılama gideri ve vekalet ücreti yönünden kararın düzeltilerek onanmasını talep etmiştir.
2.Davalı ... temyiz dilekçesinde özetle; Kayseri 2. Asliye Hukuk Mahkemesinin 1955/1145 Esas, 1955/985 Karar sayılı kararında, dava konusu taşınmazlardan 265 ada 8 parselin ... Ağa Camiine devredileceğine dair bir hüküm bulunmadığını, bu nedenle davanın kabul edilmesinin usul ve yasaya aykırı olduğunu, diğer yandan 210 ada 26 parsel sayılı taşınmazın tapuda ... Ağa Camii Şerifi Manevi Şahsiyeti adına kayıtlı olduğunu, davacı vakıfla aynı vakıf olduğunun ispatlanamadığını ileri sürerek, Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, mülkiyet hakkına dayalı tapu iptali ve tescil istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
Taraf sıfatı, bir başka deyişle husumet ehliyeti, dava konusu hak ile kişiler arasındaki ilişkiyi ifade eder. Sıfat, bir maddi hukuk ilişkisinde tarafların o hak ile ilişkisinin olup olmadığının belirlenmesi anlamına gelir. Davacı sıfatı, dava konusu hakkın sahibini, davalı sıfatı ise dava konusu hakkın yükümlüsünü belirler. Uygulamada davacı sıfatı aktif husumeti, davalı sıfatı ise pasif husumeti karşılayacak şekilde değerlendirilmektedir. Dava konusu şey üzerinde kim ya da kimler hak sahibi ise, davayı bu kişi veya kişilerin açması ve kime karşı hukuki koruma isteniyor ise o kişi veya kişilere davanın yöneltilmesi gerekir. Bir kimsenin davacı veya davalı sıfatına sahip olup olmadığı tıpkı hakkın mevcut olup olmadığının tayininde olduğu gibi maddi hukuka göre belirlenir. Taraf sıfatının bu anlamda önemli özelliği ise def'i değil itiraz niteliğinde olması nedeniyle taraflarca süreye ve davanın aşamasına bakılmaksızın her zaman ileri sürülebileceği ve taraflar ileri sürmemiş olsalar bile mahkemece re'sen nazara alınmasıdır. (HGK'nun 01.12.2022 tarihli ve 2021/10-781 E., 2022/1645 K. sayılı kararı, prgf. 30)
3. Değerlendirme
1. Davacı vekili, tapuda ... ... adına kayıtlı Kayseri ili, Melikgazi ilçesi, ... Mahallesi, 265 ada 8 parsel sayılı taşınmazın davacı vakfa ait olduğundan bahisle, ... ... adına tapu kaydının iptalini, davacı vakıf adına tescilini talep etmiştir.
2. Kayseri ili, Melikgazi ilçesi, ... Mahallesi, 265 ada 8 parsel sayılı taşınmazın 189 m2, kargir ev niteliğinde olduğu, ... ... Tesisi adı ile tapuya tescil edildiği, taşınmaz üzerinde kentsel sit alanı olduğu ve 14.07.2005 tarihli Kayseri Büyükşehir Belediyesinin kamulaştırma şerhinin bulunduğu anlaşılmıştır.
3. Davacı tarafından davanın ... olarak açıldığı, dava konusu 8 parsele yönelik Mahkemeden aldığı yetkiyle davacı vekilinin ... ... adına mirasçılık belgesi isteminde bulunduğu, Kayseri 4. Sulh Hukuk Mahkemesinin 03.07.2017 tarihli ve 2015/691 E., 2017/1019 K. sayılı kararıyla, ... ...'nün mirasçısı olmadan vefat etmesi sebebiyle, mirasının Hazineye aidiyetine karar verildiği, davacı vekilinin talebi üzerine davalı olarak Maliye Hazinesinin davaya dahil edildiği, Bölge Adliye Mahkemesinin kaldırma kararında belirtmesi üzerine 26 parselle ilgili olarak da Melikgazi Belediyesinin davaya dahil edildiği anlaşılmaktadır. Bilindiği üzere, tapu iptali ve tescil istemli davaların kayıt malikine yönelik açılması asıldır. Diğer yandan, bir kimseye dahili dava yoluyla taraf sıfatı verilmesine ve hakkında hüküm kurulmasına olanak yoktur.
4. Hal böyle olunca davanın usulden reddi gerekirken yazılı şekilde karar verilmesi isabetsizdir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Peşin alınan temyiz karar harcının istek hâlinde ilgiliye iadesine,
Dosyanın kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
20.03.2023 tarihinde kesin olmak üzere oy birliğiyle karar verildi.