"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : ... Bölge Adliye Mahkemesi 16. Hukuk Dairesi
Taraflar arasında İlk Derece Mahkemesinde görülen tespit davası sonucunda hukuki yarar yokluğu nedeniyle davanın usulden reddine karar verilmiştir.
Kararın davacılar vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacılar vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacılar, dedeleri olan ... ilçesi, ... C:004/04 S:65 K:256'da nüfusa kayıtlı ... ve ... olma 1310 doğumlu ...'in aile efradı ile birlikte ... Türkiye'ye mübadeleye tabi göçmen olarak geldiğini, ... ilçesi 21 ada 2 parsel sayılı 273 m² yüz ölçümündeki taşınmazın 1771 sayılı İskan Yasası kapsamında kendisine verildiğini, tapulama çalışmaları sırasında 11/05/1933 tarih, 41 sıra nolu tapu kaydına göre ... oğlu Kadir adına 30/01/1979 tarihinde tescil edildiğini, bu hususun tapunun beyanlar hanesinde ve tapulama tutanağında belirtildiğini, ... Asliye Hukuk Mahkemesinin 26/12/1996 tarihli ve 1996/840 Esas - 823 Karar sayılı kararı ile tapu malikinin Kadir olarak yazılı olan adının Kadri ve soyadının ... olarak tashihi ile tapuya tesciline karar verildiğini, iskanen dağıtılan taşınmazlarda aile olarak dağıtımın esas alındığını, taşınmazın tüm aile bireylerine eşit paylarla dağıtıldığını ileri sürerek, dava konusu taşınmazın tapuda intikal işlemlerinin yapılabilmesi için ... Mahallesi, 21 ada 2 parsel sayılı taşınmazın tapu kayıt maliki ... oğlu ... ile birlikte iskan gören (aile efradı) diğer iskan hakkı sahiplerinin kimler olduğunun tespitine karar verilmesini istemişlerdir.
II. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile müzekkere cevapları, tanık beyanı, veraset ilamları, bilirkişi raporu ve tüm dosya kapsamı birlikte değerlendirildiğinde; davacı vekili tarafından kayıt maliki ... ve onunla birlikte iskan gören aile fertlerinin tespitinin talep edildiği, ... bu davanın hasımsız olarak açıldığı, tek başına iskan gören tapu maliklerinin tespit edilmesine ilişkin tespit hükmünün eda hükmü içermediği ve tek başına davacının tespit davası açmasında hukuki yarar olmadığı, eda davası açma hakkının bulunduğu hallerde bu davaya öncü olacak bir tespit davası açılmasında hukuki yarar bulunduğundan söz edilemeyeceğinden, davacılar vekilince tapu kayıt maliki ile birlikte iskan gören aile fertlerinin tesbitine yönelik açtığı tespit davası yönünden hukuki yarar yokluğu sebebiyle usulden reddine karar verilmiştir.
III. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı davacılar vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Nedenleri
Davacılar vekili istinaf dilekçesinde özetle; dava dilekçesindeki beyanlarını tekrarla, müvekkillerinin murisi olan dedesi ...'in aile efradı ile birlikte ... Türkiye'ye mübadeleye tabi göçmen olarak geldiklerini, ... ilçesi, 21 ada 2 parsel sayılı taşınmazın 1771 sayılı İskan Yasası kapsamında kendisine verildiğini ve tapulama çalışmaları sırasında 11/05/1933 tarih 41 sıra no.lu tapu kaydına göre ... oğlu Kadir adına 30/01/1979 tarihinde tescil edildiğini, bu hususun tapunun beyanlar hanesinde ve tapulama tutanağında belirtildiğini, ... Asliye Hukuk Mahkemesinin 26/12/1996 tarihli ve 1996/840 E - 823 K. sayılı kararı ile tapu malikinin Kadir olarak yazılı olan adının Kadri ve soyadının ... olarak tashihi ile tapuya tesciline karar verildiğini, İskan Yasası'na göre dağıtılan taşınmazlarda aile olarak dağıtımın esas alındığını, taşınmazın tüm aile bireylerine eşit paylarla dağıtılmış olması karşısında, dava konusu taşınmazın tapuda intikal işlemlerinin yapılabilmesi için davaya konu taşınmazdaki tapu kayıt maliki ... oğlu ... ile birlikte iskan gören diğer iskan sahiplerinin kimler olduğunun mahkeme kararı ile tespitinin gerektiğini, Mahkemece yapılan araştırmada ... oğlu Kadri'nin eşi Vesile, oğulları Recep, Kasım, ... Kadri, kızları Zeynep ve ... ile birlikte Türkiye'ye gelerek iskan gören aile fertleri olduğunun bildirildiğini, nüfus kayıtları ve tanık beyanlarıyla da bu durumun ispatlandığını, İskan Yasası gereği aile reisi adına verilen ancak aile fertlerine eşit olarak dağıtılan taşınmaz açısından aile reisi ile gelen iskan hakkı sahibi aile fertlerinin tespiti ile bu tespit kararına bağlı olarak İskan Kanunu gereği kurulan İskan Komisyonunca yeniden karar üretileceğinden davacıların ... bu tespit davasını açmakta hukuki yararlarının olduğunu belirterek kararın kaldırılmasını talep etmiştir.
B. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile tüm dosya kapsamı dikkate alındığında, davacı tarafın beyanlarında ileri sürdüğü iddialar doğrultusunda eda davası açabilecekken, hasımsız tespit davası açmasında hukuki yararı bulunmadığı ve Mahkemece davanın hukuki yarar ve dava şartı yokluğu nedeniyle usulden reddine karar verilmesinde bir isabetsizlik bulunmadığı gerekçesiyle davacılar vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
IV. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacılar vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davacılar vekili dilekçesinde, istinaf dilekçesinde bildirdiği sebepleri yineleyip, verilen kararın usul ve yasaya aykırı olduğunu belirterek bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Dava, İskan Yasası kapsamında dağıtımı yapılan taşınmazın tapu kayıt maliki ile birlikte iskan hakkı sahiplerinin (aile efradının) kimler olduğunun tespiti istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1.6100 sayılı HMK'nın "Tespit Davası" başlıklı 106.maddesinde;
"Tespit davası yoluyla, mahkemeden, bir hakkın veya hukuki ilişkinin varlığının ya da yokluğunun yahut bir belgenin sahte olup olmadığının belirlenmesi talep edilir.
Tespit davası açanın, kanunlarda belirtilen istisnai durumlar dışında, bu davayı açmakta hukuken korunmaya değer güncel bir yararı bulunmalıdır.
Maddi vakıalar, tek başlarına tespit davasının konusunu oluşturamaz." düzenlemesine yer verilmiştir.
2. Aynı Kanun'un "Dava şartları" başlıklı 114. maddesinin 1.fıkrasının h bendinde; "davacının dava açmakta hukuki yararının bulunması" dava şartları arasında sayılmıştır.
3. Yine aynı Kanun'un "Dava şartlarının incelenmesi" başlıklı 115.maddesinde ise;
"Mahkeme, dava şartlarının mevcut olup olmadığını, davanın her aşamasında kendiliğinden araştırır. Taraflar da dava şartı noksanlığını her zaman ileri sürebilirler.
Mahkeme, dava şartı noksanlığını tespit ederse davanın usulden reddine karar verir." düzenlemesi yer almaktadır.
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanunu'nun 371. maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup, davacılar vekili tarafından temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
V. KARAR
Açıklanan sebeple;
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanunu'nun 370. maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Aşağıda yazılı 99,20 TL bakiye onama harcının temyiz eden davacılardan alınmasına,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
12.04.2023 tarihinde kesin olmak üzere oy birliğiyle karar verildi.