"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ: Erzurum Bölge Adliye Mahkemesi 2. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2022/962 E., 2022/1692 K.
HÜKÜM/KARAR: Ret / Esastan Ret
İLK DERECE MAHKEMESİ:... Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2021/16 E., 2021/745 K.
Taraflar arasındaki tapu iptali ve tescil davasından dolayı yapılan yargılama sonunda Mahkemece davanın reddine karar verilmiştir.
Kararın davacı Hazine vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı Hazine vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I.DAVA
Davacı Hazine vekili;...ili,... ilçesi, ... köyü 106 ada 9 parsel sayılı taşınmazın Toprak Tevzi Komisyonu çalışmasında 1557, 1558 ve 1559 parsel numarası ile sınırlandırılarak Hazine ve şahıslar adına kaydedildiği halde tablendikatif listesi dikkate alınmadan kadastro tespitinde senetsizden davalı adına tespit ve tescil edildiğini ileri sürerek tapu kaydının iptali ile Hazine adına tescilini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili dava konusu taşınmaz üzerinde davalının 20 yılı aşkın zilyetliği bulunduğunu ve çekişmeli taşınmazın tevzi çalışmalarında davalıya verildiğini belirterek davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
Sarıkamış Asliye Hukuk Mahkemesinin 17.04.2018 tarihli 2016/575 Esas, 2018/417 Karar sayılı kararıyla; çekişmeli taşınmazda kazandırıcı zamanaşımı zilyetliği koşullarının davalı yararına oluştuğu gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı Hazine vekili eksik araştırma yapıldığını belirterek istinaf başvurusunda bulunmuştur.
Erzurum Bölge Adliye Mahkemesinin 16.12.2020 tarihli ve 2019/281 Esas , 2020/917 Karar sayılı kararıyla Mahkemece eksik inceleme yapıldığı belirtilerek İlk Derece Mahkemesi Kararı kaldırılmış ve dosya Mahkemesine gönderilmiştir.
Gönderme kararı sonrasında Mahkemece yapılan yargılama sonucunda... Asliye Hukuk Mahkemesinin 26.11.2021 tarihli ve 2021/16 Esas, 2021/745 Karar sayılı kararıyla; davalı lehine zilyetlikle edinim koşullarının oluştuğu gerekçesi ile davanın reddine karar verilmiş, karara karşı davacı Hazine vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Nedenleri
Davacı Hazine vekili, Mahkeme kararının eksik inceleme ve yetersiz bilirkişi raporuna dayandığını, kadastro sırasında tablendikatif listesi ve eski tapu kayıtlarının dikkate alınmadığını, dinlenen yerel bilirkişilerin yaşları nazara alındığında Hazine adına oluşan tapu kaydı tarihinden geriye doğru iktisap sağlayan süreye ilişkin zilyetliği bilmelerinin mümkün olmadığını, belirtmelik tutanağında isimleri bulunan bilirkişilerin yaşayıp yaşamadıklarının tespit edilmediğini, taşınmazın vefat eden şahıslardan mirasçılarına kaldığı beyan edilmesine rağmen taksim üzerinde durulmadığını davalı adına aynı çalışma bölgesinde kayıtsız ve belgesizden taşınmaz tescil edilip edilmediğinin yöntemince araştırılmadığını, dava konusu taşınmazla ilgili mera araştırması ve hava fotoğrafı uygulaması yapılması gerektiğini ileri sürerek hükmün kaldırılmasını istemiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Erzurum Bölge Adliye Mahkemesi 2. Hukuk Dairesinin yukarıda tarih ve numarası yazılı kararıyla; çekişmeli taşınmazın kadastro tespit tutanağında 18.11.1969 tarihli 8 cilt 834 ve 835 sahife ile 18.11.1969 tarihli 6 cilt 686 sahife sayılı tapu kayıtları dayanak alınarak, Toprak Tevzi Komisyonunun 1969 yılında yaptığı çalışmada 1557-1558-1559 parsel sayılarında sınırlandırıldığı ve 18.11.1969 tarihli 6 cilt 686 sahife ve 8 cilt 834-835 sahifede ... ve ...adına tapuya bağlandığı, 1557-1558 tevzi maliklerinin ... olup 30 yılı aşkın bir zamandır 1559 tevzi maliki ...tarafından nizasız ve fasılasız zilyetliğinde olmasına rağmen tevzi çalışmasında zilyetlik koşulları oluşmadığından ... adına tespit edildiği, dava konusu taşınmazın 1970 yılından önce ve sonra ...’ın zilyetliğinde olup taşınmazı 1986 yılında haricen ...’a satarak zilyetlik haklarının tamamını devir ve teslim ettiği edinme kısmında açıklanmak suretiyle taşınmazın ... adına tespit edildiği belirtilerek yazılı şekilde hüküm kurulmasında bir isabetsizlik bulunmadığından 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 353/(1)-b/1 inci maddesi uyarınca davacı Hazine vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine dair karar vermiştir.
V. TEMYİZ
A.Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı Hazine vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Nedenleri
Davacı Hazine vekili temyiz dilekçesinde; istinaf dilekçesindeki hususları tekrar ederek kararın bozulmasını talep etmiştir.
C.Gerekçe
1.Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Dava, kadastro öncesi nedene dayalı tapu iptali ve tescil isteğine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
4721 sayılı ... Medeni Kanunu’nun 713/1 inci, 3402 sayılı Kadastro Kanunu’nun 14 ve 46 ncı maddeleri.
3. Değerlendirme
1. Kadastro sonucunda,...ili,... ilçesi, ... köyü çalışma alanında bulunan 106 ada 9 parsel sayılı taşınmazın Toprak Tevzi çalışmaları sonucunda Hazine adına oluşturulan tapu kaydı dayanak alınarak ve ...zilyetliğinde bulunduğu, adı geçenin taşınmazı 1986 yılında ...’a devrettiği edinme kısmında açıklanmak suretiyle ... adına tespit ve tescil edildiği anlaşılmaktadır.
2. Hemen belirtilmelidir ki; dava konusu taşınmaz, 4753 sayılı Kanun uyarınca oluşturulan tapu kaydı esas alınarak, kaydın oluştuğu tarihe kadar davalı yararına iktisap koşullarının oluştuğu gerekçesiyle davalı adına tespit edilmiş olup bu şekilde oluşan tapu kayıtlarının kapsamında kalan yerlerin, tapu kaydının oluştuğu tarihe kadar, zilyetleri yararına iktisap koşullarının gerçekleşmesi halinde zilyetleri adına tescile karar verileceği 3402 sayılı Kadastro Kanunu'nun 46/1 inci maddesinde düzenlenmiştir. Bu durumda anılan Kanun maddesi uyarınca, tapu kaydının oluştuğu tarihe kadar davalı taraf yararına zilyetlikle iktisap koşullarının gerçekleşip gerçekleşmediğinin araştırılması gerekir.
Ne var ki; Mahkemece bu hususta yeterli araştırma ve inceleme yapılmamıştır.
3.Hal böyle olunca; sağlıklı bir sonuca varılabilmesi için Mahkemece öncelikle dava konusu taşınmaza ait belirtmelik tutanağı ile dava konusu taşınmaza komşu parsellerin dava konusu olduğu dava dosyaları ya da dosya inceleme tutanakları getirtilerek dosyasına konulmalı, bundan sonra mahallinde elverdiğince yaşlı (taşınmazların tespitine esas tapu kayıtlarının oluşumundan öncesini bilebilecek yaşta), tarafsız ve yöreyi iyi bilen şahıslar arasından seçilecek aynı köy ve komşu köyler halkından ayrı ayrı üçer kişilik yerel bilirkişi kurulu, taraf tanıkları, jeodezi ve fotogrametri mühendisi bilirkişisi, 3 kişilik ziraat mühendisi bilirkişi kurulu ve fen bilirkişinin katılımıyla yeniden keşif yapılmalı; yapılacak bu keşifte yerel bilirkişi ve tanıklardan taşınmazın öncesinin ne olduğu, kimden kime kaldığı, zilyetliğin ne zaman başladığı, taşınmazın kim tarafından, ne zamandan beri kullanıldığı, kamu orta malı niteliğinde mera, yaylak gibi yerlerden olup olmadığı, meradan sökülerek elde edilip edilmediği hususlarında maddi olaylara dayalı bilgi alınmalı, çekişmeli taşınmazın belirtmelik tutanağında uygulanan kayıtlar varsa mahalli bilirkişiler aracılığı ile zemine uygulanarak kapsamları belirlenmeli, keşifte alınan beyanlar komşu parsellerin tutanak ve dayanağı kayıtlar ile denetlenmeli; ziraat bilirkişisi kurulundan çekişmeli taşınmazın önceki ve mevcut niteliğini, toprak yapısını, eğimini, bitki desenini ve komşu parseller ile nasıl ayrıldığını açıklayıp tarımsal niteliğini belirten, taşınmazın değişik yönlerden ve özellikle komşu mera parseli ile müşterek sınırının bulunduğu bölümden çekilmiş fotoğrafları ile desteklenmiş ayrıntılı ve gerekçeli rapor istenmeli; jeodezi ve fotogrametri mühendisi bilirkişisine taşınmazı kapsayan hava fotoğrafları üzerinde stereoskop aletiyle inceleme yaptırılarak dava konusu taşınmazı hava fotoğraflarında gösterilen ve taşınmazın önceki ve şimdiki niteliğinin ne olduğunu ve arazinin ekonomik amacına uygun olarak tarım arazisi niteliğiyle zilyetliğine ne zaman başlanıldığını belirten rapor düzenlettirilmeli; belirtilen şekilde yapılan uygulama sonunda davalı taraf yararına edinme koşullarının gerçekleşip gerçekleşmediği toplanan ve toplanacak tüm deliller birlikte değerlendirilerek sonucuna göre bir karar verilmelidir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1. Davacı Hazine vekilinin temyiz itirazlarının kabulüyle, İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının ORTADAN KALDIRILMASINA,
2. İlk Derece Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Hazine harçtan muaf bulunduğundan bu konuda karar verilmesine yer olmadığına,
Dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine, bozma kararının bir örneğinin kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine, 31.10.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.