"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Van Bölge Adliye Mahkemesi 2. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2021/1448 E., 2022/1321 K.
HÜKÜM/KARAR : Kabul/ Esastan Ret
İLK DERECE MAHKEMESİ : Yüksekova 2. Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2017/418 E., 2020/325 K.
Taraflar arasındaki tapu iptal ve tescil davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davalı Hazine vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesi tarafından yapılan inceleme sonucunda, istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi davalı Hazine vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı; Hakkari ili, Yüksekova ilçesi, ... köyünde yapılan kadastro çalışmaları neticesinde 114 ada 6 parsel sayılı taşınmazın adına tespitinin yapılması gerekirken Hazine adına tespitinin yapıldığını, taşınmazın taksim sonucunda kendisine kaldığını, kendisi ve mirasbırakanlarının zilyetliklerinin eklemeli olarak nizasız ve fasılasız 80-90 yıldır devam ettiğini ileri sürerek tapu kaydının iptali ile adına tesciline karar verilmesini istemiştir.
II. CEVAP
Davalı Hazine vekili, davanın reddini savunmuştur.
III. İLK DERECE MAHKEME KARARI
Yüksekova 2. Asliye Hukuk Mahkemesi 05.11.2020 tarih 2017/418E., 2020/325K. sayılı kararı ile, zilyetlikle edinme koşulları oluştuğu gerekçesiyle davanın kabulüne karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
Mahkemenin yukarıda belirtilen kararına karşı davalı Hazine vekili tarafından istinaf başvurusunda bulunulmuştur.
B. İstinaf Nedenleri
Davalı Hazine vekili istinaf dilekçesinde; eksik inceleme ile karar verildiğini, 3402 sayılı Kanun gereği tapuda kayıtlı olmayan ve aynı çalışma alanı içinde bulunan toplam yüzölçümü sulu toprakta 40, kuru toprakta 100 dönüme kadar olan bir veya birden fazla taşınmaz malın çekişmesiz ve aralıksız en az 20 yıldan beri malik sıfatıyla zilyetliğini belgelerle veya bilirkişi yahut tanık beyanlarıyla ispat eden zilyedin adına tespit talep edebileceğini, sulu-kuru toprak ayrımının 3083 sayılı Kanun hükmüne göre belirlenebileceğini, Mahkemece bu hususların araştırılmadığını, dava konusu taşınmazların Hazinenin mülkiyetinde bulunup şimdiye kadar Hazine dışında kimsenin zilyet ve tasarrufunda bulunmadığını, Kadastro Kanunu'nun 14. ve 46. maddesinde belirtilen şartların gerçekleşmediğini belirterek kararının kaldırılmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Van Bölge Adliye Mahkemesi 2. Hukuk Dairesi 30.12.2022 tarih 2021/1448E., 2022/1321K. sayılı kararı ile; davacı yararına zilyetlikle taşınmaz iktisap şartlarının gerçekleştiği, kararda isabetsizlik bulunmadığı gerekçesiyle 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanununun (HMK) 353/(1).b.1 maddesi uyarınca istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı Hazine vekili temyiz talebinde bulunmuştur.
B. Temyiz Nedenleri
Davalı Hazine vekili temyiz dilekçesinde, istinaf dilekçesindeki beyanları tekrarla kararın bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Dava, kadastro öncesi nedene dayalı tapu iptali ve tescil istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
Türk Medeni Kanunu'nun (TMK) 713/2. ve 3402 sayılı Kadastro Kanunu’nun 46/1. ve 14. maddeleri.
3. Değerlendirme
Hakkari ili, Yüksekova ilçesi, ... köyünde yapılan kadastro çalışmalarında dava konusu 114 ada 6 parsel sayılı 7.104,79 m2 miktarlı tarla nitelikli taşınmazın 8.11.1963 tarih 298 sıra nolu tapu kaydı ve 1937 tarih 4 nolu vergi kaydına istinaden, Kadastro Kanunu'nun 7. maddesine göre sınırlandırılması yapılan 113 ada 1, 2, 3 ile 114 ada 3, 4, 5, 6, 7 numaralı parseller Toprak Tevzi Komisyonu'nun 27 belirtme numarası, 5 parsel numarası ile tarla vasfı ile tespit edildiği, Eylül 315 tarih 10 nolu tapu kaydı ve 1937 tarih 4 nolu vergi kaydına değinildiği tapu ve vergi kaydına istinaden 5 parsel ifraz edilerek 49 ve 50 parselin tarla vasfıyla ayrıldığı, kadastro ölçü değerleri ve toprak tevzi paftası çalıştırıldığında 113 ada 1, 2, 3, ile 114 ada 3, 4, 5, 6, 7 parsellerin 50 parsel içinde kaldığı, 50 parselin 8.11.1963 tarihli 298 nolu tapu kaydı ile Hazine adına kayıt edildiği, taşınmazın ... tarafından ev ve tarla olarak kullanıldığı, toprak tevzi paftasından şeklen yararlanıldığı belirtilerek Hazine adına tespit edildiği, tespitin dava açılmadığından 17.12.2013 kesinleştiği, Maliye Hazinesi adına kayıtlı 8.11.1963 tarih 298 yazılmış nolu tapu kaydının Hakkari, Yükseova, ... köyü, ... mevki 69000 m2 miktarlı sulu tarla olduğu, doğusu p. 6 mera, batısı kuru dere ve araba yolu, kuzeyi p.49 ... oğlu ... ve kızı ..., güneyi p. 6 mera olduğu, iktisap sebebinde “8.11.1963 gün ve 440 sayılı iktisaba müsteniden” tescil edildiğinin bildirildiği, geldiği 50 parsel olduğu ve 113 ada 1, 2, 3 ile 114 ada 3, 4, 5, 6 ve 7 parsellere gittiği, Maliye Hazinesi adına 15.10.1937 tarih 4 nolu vergi kaydının ... mevki, sulu tarla, kullanılış tarzı ekin, 48 ar olup doğusu Körebeşe tepesi, batısı best, kuzeyi ... yolu, güneyi tepe olduğu, tablendikatif çetvelinde 5 parsel sayılı taşınmazın Hazine ve ... ve kızı ... adına ... mevki 75.000 m2 tarla olduğu, ifraz ile 49 ve 50 parsele gittiği, 49 parselin ... ve kızı ... adına 6000 m2 tarla, 50 parselin Maliye Hazinesi adına 69000 m2 tarla olduğu, belirtmelik tutanağında ise 27. sırada Hazine adına 1937 tarih 4 nolu vergi kaydının yer aldığı, Eylül 315 tarih 4/42-10 tapu kaydı ilişkilendirildiği ve başka parsellerle birlikte tapu ve vergi kayıtlarının gayri sabit hudutlu olduğu, tatbikinin mümkün olmadığı, bazı parsellere birden fazla kayıt ibraz edildiği belirtilerek Hazine adına belirlendiği, belirtilen 315 tarih 10 sıra nolu tapu kaydının Hakkari, ... ... karyesi, 6 dönüm tarla nitelikli hududu (D:Çolak, B:Çay, K: Hark G:Batlak), edinme sebebi ... ... fevtinden olmakla malik hanesinin oğlu ... ve kızı ... olduğu, geldisi Temmuz 1289 tarih 100-109 sıra olduğu, gittiği kaydın yazmadığı, eksikliğin tamamlanması yoluyla 8.11.1963 gün ve 440 sayılı iktisap ve Temmuz 1289 tarih 100-109 sıra kaydının talep edildiği ancak bulunamadığının bildirildiği, taşınmaza komşu 113 ada 1 parselin ..., 113 ada 2 ve 3 parselin Hazine adına, 114 ada 7 parselin ... ve ... adına, 114 ada 4 (yeni 114 ada 13) parselin ..., 114 ada 5 (yeni 114 ada 11) parselin ..., 114 ada 3 (yeni 114 ada 9) parselin ... adına, 114 ada 1 parselin ise mera niteliğiyle kayıtlı olduğu, 114 ada 3, 4, 5 ve 7 parsel sayılı taşınmazların davacının akrabaları olduğu anlaşılan (dayısı, babası, kardeşi) kişiler tarafından aynı sebeple açılan davalarda Yüksekova Kadastro Mahkemesi 2013/287 E, 267 E., 269 E., 342 E., 269 E. sayılı dava dosyaları ve 113 ada 1 parsele ilişkin ... tarafından açılan 2013/318 E. sayılı dava dosyasında davanın kabulüne karar verildiği ve deracaattan geçerek kesinleştiği, dava dosyalarının dosya arasında bulunmadığı anlaşılmaktadır.
Davacı vekili, dava dilekçesinde; dava konusu taşınmazın davacı ve ailesi tarafından 80-90 yılı aşkın süredir kullanıldığını, davacının babasının ve dedesinin dava konusu yeri ekip biçtiğini iddia etmiştir. Ancak Mahkemesince dava konusu taşınmazın davacıya ne şekilde intikal ettiği (satış, bağış vb.) hususu yeterince açıklattırılmamıştır. Diğer taraftan, dava konusu taşınmazın davacının babasından ve dedesinden intikal ettiği iddia edildiği, davacının babası ...’ın halen sağ olduğu, davacının annesi ...’ın 2012 yılında öldüğü taşınmazın intikal ettiği belirtilen ...’ın babası ...’ın ise 10.06.2014 tarihinde öldüğü, davacının babası ve onun murisi adına aynı bölgede belgesiz zilyetlik yoluyla tespit veya tescil edilen taşınmaz bulunup bulunmadığının eksikliğin tamamlanması suretiyle dosya arasına alındığı, ancak mirabırakan Hamit’in dava dışı mirasçılarına ilişkin senetsiz araştırması yapılmadığı açıktır.
Öte yandan, taşınmazın 1963 yılında yapılan toprak tevzii çalışmaları sonucunda 50 numaralı Toprak Tevzii Komisyonunca Hazine adına tescil edildiği anlaşıldığından, dava konusu taşınmaza ilişkin zilyetlik koşullarının 1963 tarihinden önceye göre tespit edilmesi gerektiği, 10.01.2020 tarihli jeodezi ve fotogrametri uzmanı bilirkişi raporunda 1955 ve 2016 tarihli tek hava fotoğrafı üzerinden yapılan değerlendirmede taşınmazın 1955 yılında sınırlarının sabit olmadığı, sürülü olmadığı, imar ihyanın bu tarihten sonra gerçekleştiğinin bildirildiği, aynı bilirkişiden alınan 07.10.2020 tarihli ek raporda ise 1955 tarihinde komşu parsellerle toprak özelliklerinin benzer olduğu, sürülü olmayıp biçenek olarak ot toplandığının bildirildiği, alınan raporun hüküm kurmaya yeterli olmadığı anlaşılmaktadır.
Hal böyle olunca; fen bilirkişi, jeodezi ve fotogrametri mühendisi bilirkişi ve 3 kişilik ziraat mühendisinden oluşturulacak bilirkişi kurulu huzuruyla keşif yapılması, keşif sırasında dinlenilecek davada yararı bulunmayan, yaşları itibariyle 1963 yılından geriye doğru zilyetlik koşullarını bilebilecek yerel bilirkişiler ve taraf tanıklarından taşınmazın öncesinin ne olduğu, taşınmaz üzerinde zilyetliğin bulunup bulunmadığı, varsa hangi tarihte ve ne zaman başladığı, zilyetliğin sürdürülüş süre ve şekli, davacıya ne şekilde intikal ettiği (satış, bağış, taksim v.b.) hususlarının ayrıntılı olarak açıklattırılması; jeodezi ve fotogrametri uzmanı bilirkişiye 1963 yılından geriye doğru 15-20-25 yıl öncesine ait üç ayrı evreye ilişkin çift hava fotoğraflarının stereoskop aletiyle incelemesi yaptırılarak çekişme konusu taşınmaz bölümünün önceki ve şimdiki niteliği, arazinin ekonomik amaca uygun olarak tarım arazisi niteliğiyle kullanılıp kullanılmadığı ve kullanımın hangi tarihten itibaren olduğu konusunda ayrıntılı rapor düzenlettirilmesi; davacının dedesi ve dava dışı mirasçılarının adına aynı bölgede belgesiz zilyetlik yoluyla tespit veya tescil edilen taşınmaz miktarının Kadastro Kanunu'nun 14. maddesindeki 40-100 dönüm sınırlandırmasını aşıp aşmadığının tespit edilmesi: Yüksekova Kadastro Mahkemesi 2013/287 E, 267 E., 269 E., 342 E., 269 E. sayılı dava dosyaları ve 2013/318 E. sayılı dava dosyalarının dosya arasına alınarak incelenmesi; komşu 114 ada 1 mera parseline ilişkin davanın da Yüksekova Kadastro Mahkemesi 2013/322E. sayılı dava dosyasında derdest olduğunun gözetilmesi; bundan sonra dosyadaki tüm deliller yeniden değerlendirilerek sonucuna göre karar verilmesi gerekirken eksik inceleme ve araştırma ile karar verilmesi isabetsizdir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Davalı Hazine vekilinin temyiz itirazının kabulü ile temyiz olunan, İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının ORTADAN KALDIRILMASINA,
İlk Derece Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine, kararının bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
11.09.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.