"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Erzurum Bölge Adliye Mahkemesi 2. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2018/1428 E., 2021/11 K.
HÜKÜM/KARAR : Kabul/Esastan Ret
İLK DERECE MAHKEMESİ : Doğubayazıt 2. Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2016/153 E., 2018/96 K.
Taraflar arasındaki kadastro öncesi nedene dayalı tapu iptali ve isteğine ilişkin davadan dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davalı Hazine temsilcisi tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince davalı Hazinenin istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalı Hazine vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı ..., dava dilekçesinde özetle; çekişmeli 108 ada 117, 172 ve 241 sayılı parsellerin vefat eden eşi ...'e ait olduğunu, 40 yılı aşkın bir süredir taşınmazların zilyetlikleri altında olduğunu, kadastro çalışmaları sırasında taşınmazların sehven Hazine adına yazıldığını iddia ederek tapu iptali ve adına tescilini talep etmiş, bilahare keşif sırasında talebini ıslah ederek taşınmazların tapu kaydının iptali ile muris ...'in tüm mirasçıları adına payları oranında tescilini istemiş, tüm mirasçıların davaya muvafakatı üzerine taraf teşkili tamamlanmıştır.
Yargılama sırasında 108 ada 172 parsel yönünden tefrik kararı verilerek yargılamaya 108 ada 117 ve 241 parsel sayılı taşınmazlar yönünden devam edilmiştir.
II.CEVAP
Davalı Hazine vekili cevap dilekçesinde; davacının dava konusu taşınmaz üzerinde mülkiyete dayalı herhangi bir zilyetliğinin bulunmadığını, dava konusu taşınmazın niteliği gereği Devletin hüküm ve tasarrufu altındaki yerlerden olduğunu ve dava konusu taşınmazın zilyetlikle kazanıma uygun olmadığını belirterek davanın reddini savunmuştur.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
Doğubayazıt 2. Asliye Hukuk Mahkemesinin 27.03.2018 tarih ve 2016/153 Esas, 2018/96 Karar sayılı kararıyla: çekişmeli 108 ada 117 ve 241 parsel sayılı taşınmazların Hazine adına tapuya tescil edildikleri tarihten evvel davacılar yararına zilyetlikle kazanım koşullarının oluştuğu gerekçesiyle; 108 ada 117 parsel ve 108 ada 241 parsel sayılı taşınmazların davalı Hazine adına olan tapu kayıtlarının ayrı ayrı iptali ile davacı ..., dahili davacılar ..., ..., ..., ..., ..., ..., , ..., ..., ... ve ... adına Doğubayazıt 1 Noterliğinin 16.02.2018 tarih ve 0001131 yevmiye numaralı mirasçılık belgesindeki miras payları oranında tapuya kayıt ve tescillerine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı Hazine temcilcisi tarafından istinaf başvurusunda bulunulmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davalı Hazine temsilcisi istinaf dilekçesinde; eksik inceleme ile; çelişkili mahalli bilirkişi beyanlarına göre karar verildiğini, Mahkemece gerekli ihya-imar araştırması yapılmadığını, arazinin kullanım süresinin dikkate alınmadığını, hava fotoğrafları üzerinde yapılan incelemenin bilimsel olmadığını ileri sürerek kararın kaldırılması talep ve dava etmiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; taşınmazların Hazine adına tapuya tescil edildikleri tarihten evvel davacılar murisi yararına zilyetlikle kazanım koşullarının oluştuğu gerekçesiyle istinafa başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı Hazine vekili tarafından temyiz isteminde bulunulmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davacı Hazine vekili temyiz dilekçesinde; yeterli araştırma ve inceleme yapılmadan hüküm kurulduğunu, dava konusu taşınmazların imar ve ihyasının ne zaman başlayıp ne şekilde sürdürüldüğü ile zilyetliğin ekonomik amaca uygun olup-olmadığının belirlenmediğini, yerel bilirkişi ve tanıkların soyut beyanlarına itibar edildiğini, bilirkişi raporlarının bilimsel verilere dayalı ve denetime elverişli nitelikte olmadığını, belgesiz araştırmasının yapılmadığını belirterek kararın bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Dava, kadastro öncesi nedene dayalı tapu iptali ve tescili isteğine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
3402 sayılı Kadastro Kanunu'nun 14. ve 46. maddeleri
3. Değerlendirme
1.Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun'un 371. maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Kadastro sonucunda; Kars ili, .... ilçesi, .... köyü çalışma alanında bulunan 108 ada 117 parsel sayılı 38.865,93 metrekare yüzölçümlü çayır vasıflı taşınmazın tutanağın beyanlar hanesinde ..., ..., ...ve... işgalinde olduğu, 108 ada 241 parsel sayılı 4.256,39 metrekare yüzölçümlü çayır vasıflı taşınmazın ise ... oğlu ... işgalinde olduğu belirtilerek toprak tevzi komisyonu çalışmaları sonucunda oluşmuş 06.11.1961 tarih 12 ve 10 sıra numaralı tapu kayıtları esas alınarak Hazine adına tespit ve tescil edilmiştir.
3.Davacılar, çekişmeli taşınmazlar hakkında eklemeli mülk edinmeye yönelik zilyetlik iddiasına dayanarak tapu iptali ve tescilini talep etmiştir. Mahkemece yazılı şekilde davanın kabulüne karar verilmiş ise de yapılan araştırma ve inceleme hüküm kurmak için yeterli değildir. Çekişmeli taşınmazların tespitine esas teşkil eden tapu kayıtlarının 4753 sayılı Yasa'ya göre teşekkül eden Toprak Komisyonunun iş bitirme tutanağına göre oluştuğu anlaşılmaktadır. Ne var ki, Mahkemece taşınmazların toprak tevzi sırasında hangi belirtmelik numarası ile ve ne sebeple Hazine adına belirtildiği tespit edilmemiş, taşınmazların komisyon parsel numarası ile belirtme numaraları arasında ilişki kurulmamış, taşınmazların menşeinin Devletin hüküm ve tasarrufu altındaki yerlerden, meralardan veya firari mütegayyip eşhastan olup olmadığı, bu anlamda zilyetlikle kazanıma engel hallerinin bulunup bulunmadığı belirlenmeden sonuca gidilmiştir. Öte yandan, taşınmazlar üzerinde tapu kayıtlarının oluştuğu tarihten önce zilyetliğin sürdürülüp-sürdürülmediğinin belirlenmesi için tevzi tarihinden önceki tarihli hava fotoğraflarından istifade edilmesi gerekirken bu hususa riayet edilmemiştir. Bu şekilde eksik inceleme ve araştırma sonucunda hüküm kurulamaz.
4.Hal böyle olunca; doğru sonuca varabilmek için Mahkemece öncelikle, çekişmeli taşınmazların bulunduğu bölgede yapılan toprak tevzii çalışmalarına ilişkin tüm evraklar okunaklı ve incelemeye elverişli biçimde ikmal edilmeli, çekişmeli parseller yönünden Harita Genel Müdürlüğü web sitesinin hava fotoğrafı sorgulama sayfasına girilmek suretiyle taşınmazın bulunduğu köyü/mahalleyi kapsayacak şekilde hangi yıllara ait hava fotoğrafı olduğu araştırılıp belirlenmek ve (denetimin sağlanması bakımından) ilgili sayfanın çıktısı dosya içerisine konulmak suretiyle buradan elde edilen verilere göre toprak tevzi tarihinden 15-20-25 yıl öncesine ( bulunmadığı takdirde bu tarihlere en yakın tarihlere) ait farklı dönemlerde çekilmiş en az üç adet stereoskopik hava fotoğrafı tarihleri açıkça yazılmak suretiyle Harita Genel Müdürlüğünden stereoskopik hava fotoğrafları getirtilerek dosya ikmal edilmelidir.
5. Bundan sonra mahallinde yaşlı, tarafsız, yöreyi iyi bilen, davada yararı bulunmayan, taşınmazların bulunduğu köyde ikamet eden şahıslar arasından seçilecek yerel bilirkişi kurulu ve aynı yönteme göre tespit edilecek taraf tanıkları ile hayatta iseler belirtmelik tutanağında imzaları bulunan bilirkişiler, teknik bilirkişi, jeodezi ve fotogrametri uzmanı bilirkişi ve 3 kişilik ziraat mühendisleri kurulunun katılımıyla yeniden keşif yapılmalıdır.
6. Yapılacak keşifte dinlenilecek yerel bilirkişi ve tanıklardan çekişmeli taşınmazların öncesinin ne olduğu, kime ait bulundukları, kimden kime nasıl intikal ettikleri, kim ya da kimler tarafından hangi tarihten itibaren ve ne şekilde kullanıldıkları, taşınmazların öncesi itibariyle kayıp yahut yitik mütegayyip eşhastan kalan yerlerden yahut mera vasıflı kamu malı nitelikli yerlerden olup olmadığı, toprak tevzi tarihinden geriye doğru davacı taraf ve maliki evvellerinin 20 yılı aşkın zilyetliklerinin bulunup bulunmadığı hususlarında maddi olaylara dayalı ayrıntılı bilgi alınmalı, beyanları arasındaki çelişkiler gerektiğinde yüzleştirme yapılmak suretiyle giderilmeye çalışılmalıdır.
7. Teknik bilirkişiden keşif ve uygulamayı denetlemeye elverişli, kadastro paftası ile toprak tevzii paftasının ölçekleri çakıştırılmak sureti ile hazırlanmış, taşınmazların toprak tevzi sırasında hangi belirtmelik numarasıyla ve hangi sebeple Hazine adına belirtildiğine dair incelemeyi de içeren ayrıntılı kroki ve rapor alınmalı; 3 kişilik ziraat mühendisleri kurulundan dava konusu taşınmazların öncesinin ne olduğunu, üzerlerinde sürdürülen ekonomik amaca uygun zilyetlik bulunup bulunmadığını ve ekonomik amaca uygun zilyetlik varsa hangi tarihten beri ve hangi tasarruflar ile sürdürüldüğünü, öncesi itibariyle geleneksel biçimde kullanılan kadim mera olup olmadıklarını, toprak yapıları, eğimleri, bitki desenleri ve diğer yönlerden değerlendirmeyi içeren, tarımsal niteliklerini belirten, taşınmazların değişik yönlerden çekilmiş fotoğrafları ile desteklenmiş bilimsel esaslara ve somut verilere dayalı ayrıntılı ve gerekçeli rapor alınmalıdır.
8. Yukarıda belirtilen tarihlerde çekilmiş hava fotoğrafları jeodezi ve fotogrametri uzmanı bilirkişiye tevdi edilerek stereoskop aletiyle incelenmeleri neticesinde taşınmazların sınırlarını ve niteliğini, öncesinin ne olduğunu, imar-ihyaya konu edilip edilmediğini, imar-ihya tamamlanmış ise tamamlandığı tarih ile sürdürülen zilyetliğin başlangıcını, şeklini ve süresini belirtir şekilde rapor alınmalıdır.
9. Bu şekilde yapılan araştırma sonucunda taşınmazların menşeinin Devletin hüküm ve tasarrufu altındaki yerlerden, meralardan veya firari mütegayyip eşhastan olup olmadığı hususu üzerinde durulmalı, taşınmazların öncesi itibariyle iktisaba engel bir hallerinin bulunup bulunmadığı belirlendikten sonra tüm deliller birlikte değerlendirilerek sonucuna göre karar verilmelidir. Mahkemece bu şekilde nitelikli bir değerlendirme yapılmadan eksik inceleme yapılmak suretiyle karar verilmiş olması doğru görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1.Davalı Hazine vekilinin yerinde görülen temyiz itirazlarının kabulü ile temyiz olunan, İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının ORTADAN KALDIRILMASINA,
2. İlk Derece Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Temyiz eden davalı Hazine harçtan muaf bulunduğundan bu konuda karar verilmesine yer olmadığına,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
09.10.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.