"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Erzurum Bölge Adliye Mahkemesi 2. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2021/1630 E., 2024/1449 K.
İLK DERECE MAHKEMESİ : Oltu 1. Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2018/283 E., 2019/242 K.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalı Hazine vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
1. Davacı ... dava dilekçesinde; dava konusu 128 ada 43 parsel sayılı taşınmazın dedesinden babasına, ondan da mirasçılarına kaldığını, kardeşlerinin payını satın aldığından taşınmazın tamamının kendisine ait olduğunu, taşınmazı 50-60 yıldır eklemeli şekilde zilyetliğinde bulundurduğunu ileri sürerek tapu kaydının iptali ile adına tesciline karar verilmesini istemiştir.
2. Davacının kardeşi ... , Mahkemeye gönderdiği dilekçeyle davaya muvafakat ettiğini belirtmiştir.
II. CEVAP
Davalı Hazine vekili cevap dilekçesinde; dava konusu taşınmazda davacı lehine zilyetlikle iktisap koşullarının oluşup oluşmadığı hususunda yapılacak araştırma ve inceleme sonunda davanın reddine karar verilmesini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; mahallinde yapılan keşifte dinlenen yerel bilirkişi ve tanık beyanları, ziraat mühendisi ile jeodezi ve fotogrametri mühendisi bilirkişinin raporları ve tüm dosya kapsamına göre, dava konusu taşınmazın 1974 yılından beri eklemeli şekilde zilyet edildiği, taşınmazda davacı lehine zilyetlikle iktisap koşullarının oluştuğu gerekçesiyle davanın kabulüne, dava konusu 128 ada 43 parsel sayılı taşınmazın tapu kaydının iptali ile davacı adına çayır vasfıyla tesciline karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içerisinde davalı Hazine vekili tarafından istinaf başvurusunda bulunulması üzerine Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; ileri sürülen istinaf nedenlerine, kamu düzenine ilişkin hususlara, dosyadaki belgelere, taraflarca ileri sürülen ve kararın dayandığı delillerle kanuna uygun sebeplere ve İlk Derece Mahkemesince delillerin takdirinde usul ve yasaya aykırılık görülmemesine, ziraat mühendisi bilirkişi raporuna göre taşınmazın 40 yıldır tarımsal amaçlı olarak kullanıldığının belirtilmesi ve jeodezi ve fotogrametri mühendisi bilirkişi ile ziraat mühendisi bilirkişinin ek raporlarında, jeodezi ve fotogrametri mühendisi bilirkişisinin değerlendirmesinde taşınmazın "A" harfi ile gösterilen kısmı dışındaki bölümünün hava fotoğraflarında sınırlarının belirgin olmayıp üzerindeki ağaçların da sınırlarının dışında taşınmazın içerisinde olması nedeniyle tarımsal faaliyet yapılmış alan olarak değerlendirildiğini, ancak ağaç türleri yönü ile uzmanlığının bulunmadığının, ziraat bilirkişisinin değerlendirmesinde ise taşınmazın üzerinde aşılı 4 adet armut, 1 adet de elma ağacı bulunduğu, taşınmaz üzerindeki ağaçların imar-ihya faaliyeti çerçevesinde gölgelik olarak çiftçiye fayda sağladığının ve parselin itiraza konu kısmında uzun yıllardır toprak işleme yapıldığının belirtilmesi ile komşu parsellerin şahıs yeri olup güncel fotoğraflardan da taşınmazın tamamının kültür arazisi niteliğinde olduğunun gözlenmesine göre İlk Derece Mahkemesi kararının yerinde olduğunun anlaşıldığı gerekçesiyle davalı vekilinin istinaf başvurusunun 6100 sayılı Kanun'un 353/1-b-1 maddesi uyarınca esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Sebepleri
Davalı Hazine vekili temyiz dilekçesinde; Mahkemece yapılan yargılama sonunda verilen kararın eksik araştıma ve incelemeye dayalı olduğunu, bilirkişi raporlarının yetersiz olduğunu, kaldı ki taşınmazın niteliği itibariyle de zilyetlikle iktisap edilemeyeceğini ileri sürerek kararın bozulmasını istemiştir.
B. Değerlendirme ve Gerekçe
1. Dava; kadastro öncesi nedene dayalı tapu iptali ve tescil istemine ilişkindir.
2. Kadastro çalışmaları sonucunda Erzurum ili, Olur ilçesi, ... köyü çalışma alanında bulunan 128 ada 43 parsel sayılı 6.707,99 metrekare yüz ölçümündeki taşınmaz, Devletin hüküm ve tasarrufu altında bulunan yerlerden olup kimsenin mülkiyet iddiasında bulunmadığı gerekçesiyle ham toprak vasfı ile Hazine adına tespit ve tescil edilmiştir.
3. Mahkemece dava konusu taşınmazın tamamında davacı lehine zilyetlikle iktisap koşullarının oluştuğu kabul edilmek suretiyle yazılı olduğu şekilde hüküm kurulmuş ise de yapılan araştırma, inceleme ve uygulama karar için yeterli bulunmamaktadır. Jeodezi ve fotogrametri mühendisi bilirkişiden aldırılan 02.12.2018 tarihli raporda, 1974, 1983 ve 2003 tarihli hava fotoğraflarında dava konusu taşınmazın (A) harfi ile gösterilen bölümünde kullanım olduğu, geriye kalan bölümünde ise tarımsal amaçlı kullanım olmadığı, kullanılmayan bu kısım üzerinde yer yer çalılıklar bulunduğunun tespit edildiği belirtilmiş; itiraz üzerine aynı bilirkişiden aldırılan 05.03.2019 tarihli ek raporda ise sınırları zeminde belirgin olan komşu dava dışı taşınmazların sınırlarının rapora ekli krokide ok işaretiyle gösterildiği, dava konusu taşınmazın tarımsal faaliyet yapılmayan bölümünün sınırlarının ise belirgin olmadığı, bu nedenle raporda (A) harfi ile gösterilen bölüm dışında kalan kısmın tarımsal faaliyet yapılmayan alan olarak değerlendirildiği belirtilmiş; ziraat mühendisi bilirkişi tarafından ise taşınmazın tamamının 40 yıldır kullanıldığı belirtilmiş olmasına rağmen Mahkemece raporlar arasındaki çelişkiler yöntemince giderilmemiş; dava konusu taşınmazın sınırında bulunan taşınmazlara ait kadastro tutanakları getirtilip varsa dayanağı kayıtların taşınmaz yönünü ne okuduğu belirlenmemiştir. Bu şekilde eksik araştırma ve inceleme ile hüküm kurulamaz.
Hal böyle olunca doğru sonuca varılabilmesi için Mahkemece öncelikle davacı Harita Genel Müdürlüğü web sitesinin hava fotoğrafı sorgulama sayfasına girilerek dava konusu taşınmazın bulunduğu köyü kapsayacak şekilde hangi yıllara ait hava fotoğrafları bulunduğu araştırılarak özellikle 1983 ila 2003 yılları arasına ilişkin stereoskopik hava fotoğrafları Harita Genel Müdürlüğünden getirilerek dosya arasına konulmalı, dava konusu taşınmazın sınırında bulunan taşınmazlara ait kadastro tespit tutanakları varsa dayanağı kayıtlarla (tapu kaydı, vergi kaydı gibi) birlikte getirtilmeli, dosya bu şekilde ikmal edildikten sonra mahallinde yaşlı, tarafsız, yöreyi iyi bilen, davada yararı bulunmayan şahıslar arasından seçilecek, taşınmazın bulunduğu köyde ikamet eden yerel bilirkişiler ve taraf tanıkları ile teknik bilirkişi, 3 kişilik jeodezi ve fotogrametri mühendisi bilirkişi kurulu ile 3 kişilik ziraat mühendisi bilirkişi kurulunun katılımıyla yeniden keşif yapılmalıdır.
Yapılacak keşifte dinlenilecek yerel bilirkişi ve tanıklardan dava konu taşınmazın nizalı bölümünün öncesinin ne olduğu, kime ait bulunduğu, kimden kime nasıl intikal ettiği, kim ya da kimler tarafından hangi tarihten itibaren ne şekilde kullanıldığı, taşınmazın imar-ihya edilip edilmediği, edilmişse ihyanın hangi tarihte bitirildiği, üzerinde bulunan ağaçların kim tarafından ne zaman dikildiği hususları etraflıca sorulup maddi olaylara dayalı ayrıntılı bilgi alınmalı; mahkeme hakiminin taşınmaza ilişkin ayrıntılı gözlemi tutanağa geçirilmeli; yerel bilirkişi ve tanık beyanlarının çelişmesi halinde gerektiğinde yüzleştirme yapılmak suretiyle çelişki giderilmeye çalışılmalı; komşu taşınmazların varsa dayanak kayıtlarının dava konusu taşınmazın yönünü ne okuduğu belirlenmeli; jeodezi ve fotogrametri mühendisi bilirkişi kuruluna dosya arasında mevcut ve dosya arasına alınacak hava fotoğrafları üzerinde stereoskopik inceleme yaptırılarak dava konusu taşınmazın önceki ve şimdiki niteliğinin ne olduğunu, arazinin ekonomik amaca uygun olarak tarım arazisi niteliğiyle kullanılıp kullanılmadığını, kullanımın hangi tarihten itibaren olduğunu, taşınmazda kullanım sınırlarının oluşup oluşmadığını, imar-ihya tamamlanmış ise hangi tarihte tamamlandığını ve üzerindeki zilyetliğin hangi tasarruflarla sürdürüldüğünü belirtir şekilde rapor alınmalı ve dava konusu taşınmazın konumunu hava fotoğrafları üzerinde göstermesi istenilmeli; ziraat mühendisi bilirkişi kurulundan dava konusu taşınmazın komşu taşınmazlarla karşılaştırmalı şekilde niteliğini, toprak yapısı, eğimi, bitki deseni ve kullanım durumunu belirten, önceki ve mevcut niteliğinin ne olduğunu açıklayan, taşınmazın değişik yönlerden çekilmiş fotoğrafları ile desteklenmiş somut verilere dayalı ayrıntılı rapor alınmalı; teknik bilirkişiden keşfi takibe elverişli krokili rapor alınmalı; bundan sonra toplanmış ve toplanacak tüm deliller birlikte değerlendirilerek sonucuna göre bir karar verilmelidir.
Mahkemece, değinilen hususlar göz ardı edilerek eksik araştırma ve incelemeye dayalı olarak yazılı şekilde karar verilmesi isabetsiz olup davalı Hazine vekilinin temyiz itirazları açıklanan sebeplerle yerinde görüldüğünden kabulü ile hükmün bozulmasına karar vermek gerekmiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Davalı Hazine vekilinin temyiz itirazlarının kabulü ile İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının ORTADAN KALDIRILMASINA,
İlk Derece Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Temyiz eden davalı Hazine harçtan muaf bulunduğundan bu konuda karar verilmesine yer olmadığına,
Dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
10.04.2025 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.