"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2019/276 E., 2023/374 K.
Taraflar arasındaki kadastro öncesi nedene dayalı tapu iptali ve tescili istekli davanın bozma kararına uyularak yapılan yargılaması sonunda verilen kararın davalı Hazine vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Kadastro sonucunda Diyarbakır ili, Kocaköy ilçesi, ... Mahallesi çalışma alanında bulunan 464 ada 2 parsel sayılı 12.638,07 metrekare yüz ölçümündeki taşınmaz toprak tevzi çalışmaları sonucu oluşan tapu kaydı nedeniyle davalı Hazine adına tespit edilmiş, kadastro tutanağının beyanlar hanesine ise taşınmazın ... işgalinde olduğuna yönelik şerh verilmiş; davacı ..., irsen intikal, taksim ve kazandırıcı zamanaşımı zilyetliği iddiasına dayanarak çekişmeli 464 ada 2 parsel sayılı taşınmaz hakkında tapu iptali ve tescil isteğiyle dava açmıştır.
II. CEVAP
Davalı Hazine vekili; dava konusu taşınmazın Devletin hüküm ve tasarrufu altındaki tapulu yerlerden olduğu ve zilyetlikle kazanılamayacağı gibi davacı yararına çekişmeli taşınmaz üzerinde zilyetlikle mülk edinme koşullarının da oluşmadığını belirterek davanın reddini savunmuştur.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
Diyarbakır 1. Asliye Hukuk Mahkemesinin kararıyla; davacı yararına 3402 sayılı Yasa'nın 46/1. maddesi koşulları oluştuğu gerekçesi ile davanın kabulüne, çekişmeli taşınmazın davalı Hazine adına olan tapu kaydının iptali ile davacı ... adına tapuya tesciline karar verilmiştir.
IV. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Mahkemenin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili tarafından vekalet ücretine ve harca yönelik; davalı Hazine vekili tarafından davanın esasına yönelik temyiz başvurusunda bulunulmuştur.
B. Bozma Kararı
Yargıtay (Kapatılan)16. Hukuk Dairesinin 15.02.2019 tarih, 2016/5736 Esas, 2019/1056 Karar sayılı kararı ile:‘’ Mahkemece yapılan araştırma ve incelemenin yetersiz olduğu doğru sonuca varılabilmesi için davalı Hazinenin tespite esas tapu, vergi kaydı, tevzi haritası ile kadastro paftası çakıştırılarak yerel bilirkişiler yardımı, fen bilirkişisi eli ile uygulanmak suretiyle kapsamlarının belirlenmesi, kayıtların çekişmeli taşınmazın dışında başka taşınmazları kapsadığı tespit edilirse bu taşınmazların ve komşularının kadastro tutanakları ve dayanağı belgeler getirtilerek denetlenmesi, çekişmeli taşınmazın tevzi haritası kapsamında Hazine adına olan parselde kaldığının tespiti halinde çekişmeli taşınmazın öncesinin ne olduğu, kime ait bulunduğu, kimden kime nasıl intikal ettiği, kim ya da kimler tarafından hangi tarihten itibaren ve ne şekilde kullanıldığı, mera ya da kamu orta malı niteliğinde bulunup bulunmadığı hususlarında maddi olaylara dayalı ayrıntılı bilgi alınarak Hazine adına tapu kaydının oluştuğu 1961 tarihine kadar davacılar yararına 3402 sayılı Yasa'nın 14. ve 46/1. maddesi koşullarının araştırılması, üç kişilik ziraat mühendisi bilirkişiden oluşan kuruldan zilyetliğin başlangıç ve sürdürülüş şekli ile çekişmeli taşınmazın tarımsal niteliğini bildirir, toprak yapısı, eğimi, bitki desenini açıklar nitelikte, çekişmeli taşınmazın değişik yönlerinden çekilmiş fotoğrafları ile desteklenmiş ayrıntılı rapor alınması, fen bilirkişisine toprak tevzi haritası ile kadastro paftası çakıştırılmak suretiyle keşif ve uygulamayı denetlemeye elverişli, ayrıntılı rapor ve harita düzenlettirilmesi, bundan sonra tüm deliller birlikte değerlendirilerek sonucuna göre bir karar verilmesi’’ gereğine değinilerek karar bozulmuştur.
C. Mahkemesince Bozmaya Uyularak Verilen karar
Diyarbakır 1. Asliye Hukuk Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen temyiz incelemesine esas kararı ile; bozma ilamına uyularak yapılan yargılama sonucunda, toplanan delillere ve özellikle incelenen hava fotoğraflarına göre çekişmeli taşınmaz üzerinde davacı yararına zilyetlikle mülk edinme koşullarının oluştuğu gerekçesiyle davanın kabulüne, çekişmeli taşınmazın davalı Hazine adına olan tapu kaydının iptali ile davacı ... adına tapuya tesciline karar verilmiştir.
D. Bozma Sonrası Mahkeme Kararına Karşı Temyiz Yoluna Başvuranlar
Mahkemenin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı Hazine vekili tarafından temyiz isteminde bulunulmuştur.
E. Temyiz Sebepleri
Davalı Hazine vekili; bozma gereklerine riayet edilmeden, eksik inceleme ve araştırma sonucunda hüküm kurulduğunu, karara esas alınan bilirkişi raporu ile tanık anlatımlarının hüküm kurmak için yeterli olmadığını, hava fotoğrafına ilişkin yorumlama ve tespitlerin hatalı olduğunu, delillerin takdirinde yanılgıya düşüldüğünü belirterek hükmün bozulmasını talep etmiştir.
F. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Dava, kadastro öncesi nedene dayalı tapu iptali ve tescili isteğine ilişkindir.
2. Değerlendirme
1.Kadastro sonucunda Diyarbakır ili, Kocaköy ilçesi, ... Mahallesi çalışma alanında bulunan 464 ada 2 parsel sayılı 12.638,07 metrekare yüz ölçümündeki taşınmaz, toprak tevzi çalışmaları sonucu oluşan tapu kaydı nedeniyle davalı Hazine adına tespit edilmiş, kadastro tutanağının beyanlar hanesine ise taşınmazın ... işgalinde olduğuna yönelik şerh verilmiştir. Taşınmazın tespiti toprak tevzi suretiyle oluşan 26.12.1961 tarih ve 11 sıra numaralı tapu kaydına dayalı olarak Hazine adına yapılmıştır. Davacı ..., irsen intikal, taksim ve kazandırıcı zamanaşımı zilyetliği iddiasına dayanarak tapu iptali ve tescilini talep etmiştir. Mahkemece, somut olayda davacı yararına zilyetlikle taşınmaz iktisabına ilişkin koşulların oluştuğu gerekçesi ile yazılı karar verilmiş ise de hükmüne uyulan bozma ilamının gereklerine riayet edilmediği gibi yapılan araştırma ve incelemenin yetersiz olduğu anlaşılmaktadır.
2. Bozma kararında açıkça belirtilmesine karşın çekişmeli taşınmazın toprak tevzi sırasında hangi belirtmelik numarası ile ve ne sebeple Hazine adına belirtildiği tespit edilmemiş, taşınmazın komisyon parsel numarası ile belirtme numaraları arasında ilişki kurulmamış, taşınmazın menşeinin Devletin hüküm ve tasarrufu altındaki yerlerden, meralardan veya firari mütegayyip eşhaslardan olup olmadığı bu anlamda zilyetlikle kazanıma engel halinin bulunup bulunmadığı belirlenmeden sonuca gidilmiş, Hazinenin tespite esas tapu kaydının kapsamı usulünce tespit edilmemiş, tevzi paftaları ile kadastro paftaları çakıştırılmak suretiyle kayıt kapsamları belirlenmemiş, öte yandan dosya kapsamında yer alan jeodezi bilirkişi raporu monoskopik değerlendirme sonucunda düzenlendiği halde bu yön üzerinde durulmadan sonuca gidilmiştir. Bu şekilde eksik inceleme ve araştırma sonucunda hüküm kurulamaz.
3. Hal böyle olunca; doğru sonuca varabilmek için öncelikle, çekişmeli taşınmazın bulunduğu bölgede yapılan toprak tevzii çalışmalarına ilişkin tüm evraklar (özellikle belirtmelik tutanakları ve tevzi paftaları) okunaklı ve incelemeye elverişli biçimde ikmal edilmelidir. Bundan sonra mahallinde yaşlı, tarafsız, yöreyi iyi bilen, davada yararı bulunmayan, taşınmazların bulunduğu köyde ikamet eden şahıslar arasından seçilecek 3 kişilik yerel bilirkişi kurulu ve aynı yönteme göre tespit edilecek taraf tanıkları, teknik bilirkişi, jeodezi ve fotogrametri uzmanı bilirkişi ve 3 kişilik ziraat mühendisleri kurulunun katılımıyla yeniden keşif yapılmalıdır.
5. Yapılacak keşifte davalı Hazinenin tespite esas tapu kaydı, tevzi haritası ile kadastro paftası çakıştırılarak yerel bilirkişiler yardımı, fen bilirkişisi eli ile uygulanmak suretiyle kapsamları belirlenmeli, bilirkişilerce gösterilemeyen hudutların tespiti için taraflara tanık dinletme imkanı sağlanıp kayıtların kapsamı tereddüte yer bırakmayacak şekilde tayin edilmeli, çekişmeli taşınmazın tevzi haritası kapsamında Hazine adına kayıtlı parselde kaldığının tespiti halinde dinlenilecek yerel bilirkişi ve tanıklardan çekişmeli taşınmazın öncesinin ne olduğu, kime ait bulunduğu, kimden kime nasıl intikal ettiği, kim ya da kimler tarafından hangi tarihten itibaren ve ne şekilde kullanıldığı, toprak tevzi tarihinden geriye doğru davacı taraf ve maliki evvellerinin 20 yılı aşkın zilyetliklerinin bulunup bulunmadığı hususlarında maddi olaylara dayalı ayrıntılı bilgi alınmalı, beyanları arasındaki çelişkiler gerektiğinde yüzleştirme yapılmak suretiyle giderilmeye çalışılmalıdır.
6. Teknik bilirkişiden keşif ve uygulamayı denetlemeye elverişli, kadastro paftası ile toprak tevzii paftasının ölçekleri çakıştırılmak sureti ile hazırlanmış, taşınmazın toprak tevzi sırasında hangi belirtmelik numarasıyla ve hangi sebeple Hazine adına belirtildiğine dair incelemeyi de içeren, yapılan kayıt uygulamasını denetlemeye elverişli ayrıntılı kroki ve rapor alınmalı; 3 kişilik ziraat mühendisleri kurulundan dava konusu taşınmazın öncesinin ne olduğu, toprak yapısı, eğimi, bitki deseni ile taşınmaz üzerinde sürdürülen ekonomik amaca uygun zilyetlik bulunup bulunmadığını ve ekonomik amaca uygun zilyetlik varsa hangi tarihten beri ve hangi tasarruflar ile sürdürüldüğünü açıklayıp taşınmazın tarımsal niteliğini belirten, taşınmazın değişik yönlerden çekilmiş fotoğrafları ile desteklenmiş bilimsel esaslara ve somut verilere dayalı ayrıntılı ve gerekçeli rapor alınmalıdır.
7. Dosya kapsamında yer alan hava fotoğrafları jeodezi ve fotogrametri uzmanı bilirkişiye tevdi edilerek stereoskop aletiyle incelenmeleri neticesinde taşınmazın sınırlarını ve niteliğini, öncesinin ne olduğunu, imar-ihyaya konu edilip edilmediğini, imar-ihya tamamlanmış ise tamamlandığı tarih ile sürdürülen zilyetliğin başlangıcını, şeklini ve süresini belirtir şekilde rapor alınmalıdır.
Bu şekilde yapılan araştırma sonucunda taşınmazın menşeinin Devletin hüküm ve tasarrufu altındaki yerlerden, meralardan veya firari mütegayyip eşhaslardan olup olmadığı hususu üzerinde durulmalı, taşınmazın öncesi itibariyle iktisaba engel bir halinin bulunup bulunmadığı belirlendikten sonra tüm deliller birlikte değerlendirilerek sonucuna göre karar verilmelidir.
V. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Davalı Hazine vekilinin temyiz itirazlarının kabulüyle 6100 sayılı Kanun'un geçici 3. maddesi yollaması ile 1086 sayılı HUMK'un 428. maddesi gereğince hükmün BOZULMASINA,
Temyiz eden davalı Hazine harçtan muaf bulunduğundan bu konuda karar verilmesine yer olmadığına,
Dosyanın Diyarbakır 1. Asliye Hukuk Mahkemesine gönderilmesine,
Kararın tebliğinden itibaren 15 gün içinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere,
09.04.2025 tarihinde oy birliği ile karar verildi.