"İçtihat Metni"
İNCELENEN KARARIN
MAHKEMESİ : ... Bölge Adliye Mahkemesi 2. Hukuk Dairesi
Taraflar arasındaki soybağının reddi davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın reddine karar verilmiştir.
Kararın davacı tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı dava dilekçesinde; davalı ...'in nüfus kayıtlarında öz kardeşi olarak geçtiğini, ancak davalı ile anneleri bir olup babalarının ayrı olduğunu, davalının biyolojik babasının diğer davalı ... olduğunu, her nasılsa tescil sırasında davalı kardeşi ...'in öz babası ... olmasına rağmen babası ... Özgür adına yazıldığını, babasının ve annesinin vefat ettiğini, davalının annesinden kalma miras hakkı olduğunu, ancak babaları ayrı olduğu için babasından miras alma hakkı olmadığını iddia ederek soybağının reddine karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
1. Davalı ... cevap dilekçesinde; davacının davasının hak düşürücü süre yönünden usulden reddini, yargılama giderlerinin davalı üzerinde bırakılmasına karar verilmesin istemiştir.
2. Davalı ... ve ... cevap dilekçesi sunmamıştır.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile Mahkemenin 13.02.2019 tarih 2019/76 Esas 2019/99 Karar sayılı kararıyla görevsizlik kararı verildiği, dosyanın ... 5. Asliye Hukuk Mahkemesine tevzi edildiği, ... 5. Asliye Hukuk Mahkemesi 19.12.2019 tarih 2019/506 esas, 2019/271 karar sayılı ilamı ile karşı görevsizlik kararı verilerek görev uyuşmazlığı nedeniyle dosyanın ... Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine karar verildiği, ... Bölge Adliye Mahkemesi 5. Hukuk Dairesi 27.02.2020 tarih 2020/221 Esas, 2020/171 Karar sayılı ilamı ile; davacının, davalı ...'in babasının diğer davalı ... olduğunu iddia etmesi karşısında, davanın niteliği itibariyle soybağının düzeltilmesi davası olduğu, davaya bakmakla görevli mahkemenin 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu'nun (4721 sayılı Kanun) 4 üncü maddesi uyarınca Aile Mahkemesi olduğundan davanın ... 1. Aile Mahkemesinde görülüp sonuçlandırılması gerektiği anlaşıldığından, yerinde görülmeyen ... 1. Aile Mahkemesinin 13.02.2019 tarih ve 2019/76 Esas 2019/99 sayılı görevsizlik kararının kaldırılmasına karar verilerek gönderildiği, dosyanın sehven ... 3. Aile Mahkemesine tevzi edildiği, ... 3. Aile Mahkemesinin 16.03.2020 tarih 2020/124 Esas, 2020/115 Karar sayılı ilamı ile dosyanın Mahkemesine gönderildiği, davacı tarafından açılan iş bu dava soybağının reddi davası olup, 4721 sayılı Kanun'un 291 inci maddesinde belirtildiği üzere kocanın ölmesi halinde kocanın altsoyu soybağının reddi davasını doğumu ve kocanın ölümünü öğrenmelerinden başlayarak bir yıl içinde iş bu davayı açabileceği düzenlenmiş olup, hak düşürücü sürede davanın açılıp açılmadığı yönünde tanık dinlendiği, tanık beyanından davacının öğrenme tarihinin babasının ölümünden çok sonra olduğu anlaşılmakla süresinde kabul edildiği, ancak ilgililerin dava hakkı kocanın açacağı soybağının reddi davasına ilişkin hükümlerin kıyasen uygulanacağından 4721 sayılı Kanun'un 286 ncı maddesi uyarınca iş bu davanın ana ve çocuğa karşı açılması gerektiğinden, davacıya davalının annesi olan müteveffa Ayşe'nin mirasçılarını davaya dahil etmek üzere süre verilmiş ancak davaya dahil etmediği, bu halde taraf teşkili sağlanamamış olup, davalı ... yönünden davalının annesini (vefat etmiş olması sebebiyle mirasçılarını) davaya dahil edilmediğinden pasif husumet yokluğu sebebiyle davanın reddine, davalı ... 'in iş bu davada taraf sıfatı olmadığından husumet yokluğu sebebiyle davanın reddine karar verilmesi gerektiği gerekçesi ile davanın husumetten reddine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davacı istinaf dilekçesinde davanın kabulü gerektiğini, İlk Derece Mahkemesi kararının usul ve yasaya aykırı olduğunu iddia ederek kararın kaldırılmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile dosyadaki yazılara, kararın dayandığı delillerle kanuna uygun sebeplere, delillerin takdirinde bir yanlışlık görülmemesine ve özellikle soybağının reddi davasında nüfus müdürlüğünün pasif husumet ehliyeti bulunmadığından kuruma husumet yöneltilmesi doğru değil ise de istinaf sebepleri dikkate alındığında bu durumun sonuca etkili olmadığının anlaşılmasına göre, usul ve yasaya uygun olan hükme yönelik yerinde bulunmayan istinaf itirazlarının reddine karar vermesi gerektiği gerekçesi ile başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davacı, davaya görevsiz mahkeme tarafından bakıldığını, davanın nüfus davası olduğunu, soybağının reddi davasında ölen annenin mirasçılarının davaya dahil edilmesine gerek olmadığını, buna rağmen mirasçıların davaya dahil edildiğini ancak yine de Mahkemece pasif husumet yokluğundan reddedildiğini, veraset belgesi sunduğunu, Mahkemenin re'sen tebligat yapması gerektiğini, Bölge Adliye Mahkemesi kararının usul ve kanuna aykırı bulunduğunu ileri sürerek; kararın bozulmasına karar verilmesini talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Dava, soybağının reddi istemine ilişkin olup, uyuşmazlık, davanın kabulü koşullarının oluşup oluşmadığı, hak düşürücü süre içinde dava açılıp açılmadığı noktalarında toplanmaktadır.
2. İlgili Hukuk
4721 sayılı Kanun'un 286 ncı maddesi, 289 uncu maddesi, 291 inci maddesi; 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 369 uncu maddesi, 370 inci maddesi ve 371 inci maddesi.
3. Değerlendirme
1. Taraf teşkilini sağlamak mahkemenin görevidir. Dava dilekçesinde davalı tarafın ve gerçek adresinin gösterilmesi yine gerekli tebligat giderlerinin verilmesi davacı tarafa ait bir görev ve yükümlülük ise de, davalı tarafın adresinin davacı tarafından bilinmemesi veya bilinen adreste davalıya tebligat yapılamaması halinde dosyadaki bilgi ve belgelerden de yararlanılarak davalının bilinen en son adresinin tespiti için zabıta araştırması yaptırılması, kamu kurum ve kuruluşlarından adres sorulması ve bu yolla davalı tarafın tebligat adresinin bulunması, dava dilekçesi ve duruşma oturum gününün davalı tarafa tebliğe çıkarılması işlemlerinin mahkemenin görevi olduğu, mahkemenin kendi görevine giren bu işlemlerin yapılması için davacı tarafa süre veya kesin süre veremeyeceği, ancak adres tespit edildikten sonra tebligat masraflarını yatırması için süre verebileceği kuşkusuzdur.
2. Somut uyuşmazlıkta davalı ... mirasçılarının davaya dahil edilmesi için davacıya kesin süre verilmişse de davacı tarafından dosyaya veraset ilamı sunulduğuna göre, bu mirasçılara dava dilekçesinin tebliği ile taraf teşkili sağlandıktan sonra yargılamaya devam edilmesi gerekirken bu husus gözetilmeksizin yazılı şekilde davanın usulden reddine karar verilmesi doğru görülmemiş kararın bozulmasına karar verilmesi gerekmiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının KALDIRILMASINA,
İlk Derece Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Temyiz peşin harcının istek halinde yatırana iadesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine karardan bir suretinin ilgili Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
16.03.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.