"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : ... Bölge Adliye Mahkemesi 2. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2022/901 E., 2023/647 K.
KARAR : Esastan ret
İLK DERECE MAHKEMESİ : Bolu 2. Aile Mahkemesi
SAYISI : 2021/483 E., 2022/180 K.
Taraflar arasındaki yabancı mahkeme boşanma kararının tanınması ve tenfizi davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulü ile yabancı mahkeme boşanma kararının tanınması ve tenfizine karar verilmiştir.
Kararın davalı erkek vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalı erkek vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı kadın vekili dava ve cevaba cevap dilekçesinde; tarafların Azerbaycan'da boşandıklarını, ortak çocuğun velâyetinin anneye verildiğini, çocuk yararına nafakaya hükmedildiğini, yabancı mahkeme kararının kesinleştiğini ve erkeğin savunma hakkının kısıtlandığı iddiasının doğru olmadığını iddia ederek; yabancı mahkeme boşanma kararının tanınması ve tenfizine karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
II. CEVAP
Davalı erkek vekili cevap dilekçesinde; davacı kadının Azerbaycan ve Türk vatandaşı olduğunu, tarafların Türkiye'de yaşadığını, boşanma davasının Türkiye'de görülerek Türk hukukunun uygulanması gerektiğini, erkeğin tebligatları alamayacağını bilen kadının davayı Azerbaycan'da açtığını, erkeğin boşanma kararını işbu tanıma ve tenfiz davası ile öğrendiğini, yabancı mahkemenin erkeğe tebligat yapmadığını, yargılamaya katılması sağlanmadan karar verildiğini, savunma hakkının kısıtlandığını, hükmün bu sebeplerle Türk kamu düzenine aykırı olduğunu ve davacının tebligatların usulüne uygun olarak yapıldığına dair belge sunmadığını iddia ederek; davanın reddine hükmedilmesini talep etmiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; tarafların Azerbaycan Bakü İli, ... İlçe Mahkemesi'nin 17.04.2018'de kesinleşen 2(011)-499/2018 dosya nolu kararı ile boşandıkları, yabancı mahkeme kararında apostil bulunduğu, kararın noter tarafından usulen onanmış örneği ve tercümesinin dosyaya sunulduğu, kararda "davalıya duruşma yeri ve tarihi usulüne uygun olarak tebliğ edilmiş olsa da duruşmaya katılmamıştır, mahkeme Azerbaycan Cumhuriyeti Medeni Usul Kanunu'nun 185.5 maddesine dayanarak duruşmanın davalının katılımı olmadan yapılması doğrultusunda karar vermiştir" denildiği, davanın açılması, tebligatların yapılması, delillerin toplanıp değerlendirilmesi, hükmün verilmesi ve kesinleştirilmesi işlemleri birer usul hukuku işlemi olmakla, bu işlemlerin mahkemenin tâbi olduğu hukuka göre yürütüleceği, davalının temyiz başvurusunda bulunmadığı ve kararın kesinleştiği, Evlilik Bağına İlişkin Kararların Tanınması Hakkındaki Sözleşme'ye Azerbaycan Cumhuriyeti ile ülkemizin taraf oldukları ve tanıma ve tenfiz şartlarının mevcut olduğu gerekçesi ile; davanın kabulü ile boşanma, velâyet ve ortak çocuk yararına hükmedilen nafakalara ilişkin Azerbaycan Bakü İli, ... İlçe Mahkemesi'nin 2(011)-499/2018 dosya numaralı kararının tanınmasına ve tenfizine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı erkek vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davalı erkek vekili istinaf dilekçesinde özetle; cevap dilekçesinde tanık deliline dayanılmasına rağmen tanıklarının dinlenmemesinin doğru olmadığını, davacı kadının Azerbaycan ve Türk vatandaşı olduğunu, tarafların Türkiye'de yaşadığını, boşanma davasının Türkiye'de görülerek Türk hukukunun uygulanması gerektiğini, erkeğin tebligatları alamayacağını bilen kadının davayı Azerbaycan'da açtığını, erkeğin boşanma kararını işbu tanıma ve tenfiz davası ile öğrendiğini, yabancı mahkemenin erkeğe tebligat yapmadığını, yargılamaya katılması sağlanmadan karar verildiğini, savunma hakkının kısıtlandığını, hükmün bu sebeplerle Türk kamu düzenine aykırı olduğunu ve davacının tebligatların usulüne uygun olarak yapıldığına dair belge sunmadığını belirterek; İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılarak talepleri doğrultusunda davanın reddine karar verilmesi istemi ile istinaf başvurusunda bulunmuştur.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; ortada kesinleşmiş bir mahkeme kararı olduğu için yabancı mahkemenin uyguladığı usulün tanıma ve tenfiz davasının inceleme konusu dışında olduğu, yabancı mahkeme kararında davalının usulüne uygun tebligata rağmen duruşmaya katılmadığının ve yasa gereği davalının katılımı olmadan davaya devam edilmesine karar verildiğinin belirtildiği, yabancı unsurlu davalarda yargılama usulü ile ilgili sorunların hakimin hukukuna tâbi olduğu, Azerbaycan ile Türkiye arasında mahkeme kararlarının tanınması ve tenfizine ilişkin sözleşmenin bulunduğu, boşanma davasının Türk mahkemelerinin münhasır yetkisi kapsamında kalmadığı, usul ve esas yönünden kamu düzenine açıkça aykırı bir uygulama tespit edilmediği, yabancı mahkemedeki yargılama sırasında davalının savunma hakkının kısıtlanmadığı ve kanunun aradığı tanıma ve tenfiz şartlarının gerçekleştiği gerekçesi ile; istinaf başvurusunun 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun (6100 sayılı Kanun) 353 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin (1) inci alt bendi gereğince esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı erkek vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalı erkek vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesindeki kanun yolu itirazlarını tekrar ederek ve kararın usul ve kanuna aykırı bulunduğunu beyanla; kararın bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, yabancı mahkeme kararının tanınması ve tenfizinin usul ve kanuna uygun olup olmadığı noktasında toplanmaktadır.
2. İlgili Hukuk
6100 sayılı Kanun'un 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri. 5718 sayılı Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanun’un 54 üncü ve 58 inci maddesi. 14.01.2004 tarihli ve 5066 sayılı Kanunla onaylanması uygun bulunan Türkiye Cumhuriyeti ile Azerbaycan Cumhuriyeti Arasında Hukuki ve Ticari Konularda Adli İşbirliği Anlaşması.
3. Değerlendirme
1.Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun'un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2.Temyizen ..., tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere ve özellikle yabancı mahkeme yargılamasındaki tebligat konusunda tanık dinlenemeyeceğinin, usul işlemlerinin yabancı mahkemenin tabi olduğu hukuka göre yapılacağının anlaşılmasına göre usul ve kanuna uygun olup davalı erkek vekilince temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun'un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Aşağıda yazılı temyiz giderinin temyiz edene yükletilmesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
30.11.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.