"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 11. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2021/1321 E., 2023/1146 K.
KARAR : İstinaf başvurusunun esastan reddi
İLK DERECE MAHKEMESİ : Çatalca 2. Asliye Hukuk (Aile) Mahkemesi
SAYISI : 2020/117 E., 2021/359 K.
Taraflar arasındaki tapu iptali ve tescil ile aile konutu şerhi konulması davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davalılar vekilleri tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince davalılar vekillerinin istinaf başvurularının ayrı ayrı esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalılar vekilleri tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde özetle; davacı kadın ile davalı ...'in evli olduklarını, taraflar arasındaki geçimsizlik sebebiyle boşanma davası açıldığını ve davanın halen derdest olduğunu, dava konusu taşınmazın aile konutu olduğunu ve davalı eşin, davacı kadından mal kaçırmak amacıyla açık izni alınmadan taşınmazı diğer davalıya devrettiğini, taşınmazın muvazaalı olarak devredildiğini, herhangi bir bedel alınmadığını iddia ederek davanın kabulü ile dava konusu taşınmazın tapu kaydının iptali ile davalı eş adına tescilini ve dava konusu taşınmaz üzerine aile konutu şerhi konulmasını talep ve dava etmiştir.
II. CEVAP
1.Davalı ... cevap dilekçesinde özetle; davanın haksız ve hukuki dayanaktan yoksun olduğunu, dava konusu taşınmazı bedelini ödeyerek satın aldığını, tarafların komşu olduklarını, evlerinin yan yana olduğunu, davalı ...'in maddî sıkıntıları olduğunu ve dava konusu taşınmazı kendisine sattığını, dava konusu taşınmazda davalı ...'in kiracı olarak oturduğunu, davanın kötü niyetli açıldığını iddia ederek davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
2.Davalı ... vekili cevap dilekçesinde özetle; davanın haksız ve hukuki dayanaktan yoksun olduğunu, davacı kadın tarafından dava konusu taşınmaz ile ilgili tapu iptal tescil davası açıldığını ve davanın halen derdest olduğunu, öncelikle davanın usulden reddine karar verilmesi gerektiğini, tarafların henüz boşanmadığını ve davacı kadının dava konusu taşınmaz üzerinde herhangi bir hak talep etme hakkının da olmadığını, davanın kötü niyetli açıldığını, dava dilekçesindeki iddiaların davacı kadın tarafından ispatlanması gerektiğini, dava konusu taşınmazın yatırım amacıyla satıldığını ve diğer davalı ile davalı ... arasında kira sözleşmesi olduğunu iddia ederek davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
A.İlk Derece Mahkemesinin Birinci Kararı
İlk Derece Mahkemesinin 04.07.2018 tarih 2016/388 Esas ve 2018/283 Karar sayılı kararı ile dava konusu taşınmazın aile konutu olduğu, dosya kapsamında toplanan delillerden taraflar arasında görülmekte olan dava dosyaları nedeniyle husumet olduğu, taşınmazın davalı eş tarafından diğer davalı ...'e satılmasından sonra davalı eşin dava konusu taşınmazda oturmaya devam ettiği, taraflar arasında herhangi bir kira sözleşmesinin olmadığı, satım bedeli alındığına dair dosya kapsamına herhangi bir delil sunulmadığı, davalılar arasında el ve işbirliğinin olduğu gerekçesiyle davanın kabulü ile dava konusu taşınmazın tapu kaydının iptali ile davalı ... adına tapuda kayıt ve tesciline, dava konusu taşınmaz üzerine aile konutu şerhi konulmasına karar verilmiştir.
B Bölge Adliye Mahkemesi’nin Gönderme Kararı
1.İlk Derece Mahkemesi’nin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalılar vekilleri tarafından hükmün tamamı yönünden istinaf başvurusunda bulunulmuştur.
2. Bölge Adliye Mahkemesi’nin 18.11.2019 tarih ve 2019/915 Esas, 2019/1825 Karar sayılı kararı ile davalı ... vekilinin cevap dilekçesinde; Çatalca 2. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2014/619 Esas sayılı boşanma davası ile Çatalca 2. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2015/119 Esas, 2013/139 Karar sayılı, Çatalca 2. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2015/315 Esas sayılı dosyalarından dolayı davanın kesin hüküm ve derdestlik nedeniyle reddine karar verilmesinin talep ettiği, dosya içeriğinden söz konusu dosyaların 2015/315 Esas sayılı dosya içerisinde olduğu ve bu dosyanın da İstanbul Bölge Adliye Mahkemesinde olduğu, İlk Derece Mahkemesince söz konusu dosya örnekleri getirtilerek incelenmesi sonucunda, dava şartları hakkında karar verilmek suretiyle ön inceleme duruşmasının tamamlanması gerekirken söz konusu dosyalar getirtilmeden "...Dosya incelendiğinde HMK 114. Maddede sayılan genel dava şartlarının mevcut olduğu, dava şartlarının yerine getirtilmiş olduğu görüldü..." denilmek suretiyle karar verilmesinin usul ve yasaya aykırı olduğu gerekçesiyle davalılar vekillerinin istinaf başvurularının kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmünün kaldırılmasına ve gerekçede belirtilen eksikler giderilmek üzere dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine karar verilmiştir.
C.İlk Derece Mahkemesi’nin Son Kararı
İlk Derece Mahkemesi’nin yukarıdaki başlıkta tarih ve sayısı belirtilen kararı ile Çatalca 2. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2012/119 Esas sayılı dosyası ile davacı kadın tarafından davalılara tapu iptali ve tescil davası açıldığı, taraflar arasında önceye dayalı husumet olduğu, dinlenen davalı tanıklarının beyanlarında çelişki olduğu ve hükme esas alınmadığı, dinlenen tanık beyanlarına göre dava konusu taşınmazın muvazaalı olarak devredildiğini bütün köyün bildiğinin belirtildiği, devir işleminden sonra da davalı ...'in dava konusu taşınmazda ikamet etmeye devam ettiği, davalı ...'in herhangi bir kira bedeli talep etmediği, davalılar arasında danışıklı olarak işlem yapıldığının anlaşıldığı, davalı ...'un diğer davalı ...'den dava konusu taşınmazı bedeli karşılığında satın aldığına dair dosyaya herhangi bir delil sunmadığı, taraflar arasında tapunun alım satıma ilişkin herhangi bir bankada para transferinin olmadığı, davalıların aralarındaki muvazaa ilişkisini gizlemeye yönelik birlikte hareket ettikleri, diğer yandan davacı ... Demir'in dava dilekçesinde tapunun iptali ile aile konutu şerhi konulmasına ilişkin talebinin hukuki yararının bulunduğunu gösterdiği, tapu işlemlerinin sebebe bağlılığı ilkesi gereği davalıların tapuda satış yapmaları için bir sebep gösteremedikleri iddia etmiş oldukları alacak borç ilişkisine ilişkin ve bedelin ödendiğine ilişkin hiçbir yazılı delil sunamadıkları gerekçesiyle davanın kabulü ile dava konusu taşınmazın tapu kaydının iptali ile davalı ... adına tesciline, dava konusu taşınmaz üzerine aile konutu şerhi konulmasına karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalılar vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
1.Davalı ... vekili istinaf dilekçesinde özetle; İlk Derece Mahkemesi kararının usul ve yasaya aykırı olduğu, gerekçenin hatalı olduğu, davalılar arasında kira sözleşmesi olduğu, kira bedellerinin ödenmemesi amacıyla icra takibi başlatıldığı ve tahliye edildiği, davalı ...'in maddî sıkıntıları sebebiyle dava konusu taşınmazı satın aldığı, satışın gerçek bir satış olduğu, davanın reddine karar verilmesi gerekirken yazılı şekilde hüküm tesisinin hatalı olduğu belirtilerek; hükmün tamamı yönünde istinaf başvurusunda bulunmuştur.
2.Davalı ... vekili istinaf dilekçesinde özetle; İlk Derece Mahkemesi kararının usul ve yasaya aykırı olduğu, davanın kesin hüküm ve derdestlik sebebiyle reddedilmesi gerektiği, eksik inceleme ile karar verildiği, davalılar arasında kira sözleşmesi olduğu, davanın reddine karar verilmesi gerektiği belirtilerek; hükmün tamamı yönünden istinaf başvurusunda bulunmuştur.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; Çatalca 2. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2015/315 Esas ve 2014/619 Esas ve 2012/1442 Esas sayılı dava dosyalarının tarafların boşanma davası olduğu; aynı Mahkemenin 2012/119 Esas sayılı dosyanın dava konusu taşınmazla ilgili olarak tapu iptal ve tescil davası olduğu ve açılmamış sayılmasına karar verildiği kararın 18.12.2014 tarihinde kesinleştiği kesin hüküm ve derdestliğin söz konusu olmadığı, dava konusu taşınmazın, tapuda devri gerçekleştikten sonra davalı ...'in, dava konusu taşınmazda oturmaya devam ettiği, davalı ... ile aralarında kira sözleşmesi bulunmadığı kira ödenmesi talebinde bulunulmadığı, davalı ... ile davalı ... arasında dava konusu taşınmazın bedelinin ödenmesine ilişkin bir delil sunulmadığı, tapunun alım satıma ilişkin herhangi bir bankada para transferinin olmadığı, taşınmazın aile konutu olduğu ve davacının rızasının alınmadığı gerekçesiyle davalılar vekillerinin istinaf başvurularının ayrı ayrı esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalılar vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
1.Davalı ... vekili temyiz dilekçesinde özetle; Bölge Adliye Mahkemesi tarafından istinaf başvurusunun esastan reddine dair verilen kararın hatalı olduğu, istinaf dilekçesinde ileri sürülen gerekçeler ile hükmün tamamı yönünden temyiz yoluna başvurmuştur.
2.Davalı ... vekili temyiz dilekçesinde özetle; Bölge Adliye Mahkemesi tarafından istinaf başvurusunun esastan reddine dair verilen kararın hatalı olduğu, istinaf dilekçesinde ileri sürülen gerekçeler ile hükmün tamamı yönünden temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1.Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Dava; tapu iptali ve tescil ile aile konutu şerhi konulması istemine ilişkin olup uyuşmazlık, boşanma hükmünün kesinleşmesi ile 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu'nun (4721 sayılı Kanun) 194 üncü maddesinin aile konutuna sağladığı korumanın sona erip ermeyeceği, taşınmazın davalı eş tarafından davalı ...'e yapılan satışında, davacı eşin açık rızasının bulunup bulunmadığı, davanın kabulüne karar verilmesinin dosya kapsamına uygun olup olmadığı, derdestlik ve kesin hüküm itirazlarının yerine olup olmadığı noktasında toplanmaktadır.
2. İlgili Hukuk
4721 sayılı Kanun'un 6 ncı maddesi, 194 üncü maddesi; 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanun'un (6100 sayılı Kanun) 114 üncü maddesi, 115 inci maddesi, 190 ıncı maddesi, 369 uncu maddesinin birinci fıkrası, 370 inci ve 371 inci maddesi.
3. Değerlendirme
Dava, tapu iptali ve tescil ile aile konutu şerhi konulması istemine ilişkindir. Aile konutunun, hak sahibi eş tarafından devri ve konut üzerindeki hakların sınırlandırılması, diğer eşin açık rızasına bağlıdır. Bu rıza alınmadan konutla ilgili yapılan tasarruf işlemi geçersizdir. Bu geçersizliği, rızası gereken eş konutun bu vasfını devam ettirmesi koşuluyla evlilik birliği süresince ileri sürebilir. Evlilik, boşanma yahut da iptal kararıyla sona ermiş ise 4721 sayılı Kanun'un 194 üncü maddesinin "Aile Konutuna" sağladığı koruma da sona erer, diğer eşin rızası alınmadan yapılan tasarruf işlemi yapıldığı andan itibaren geçerlilik kazanır. Toplanan delillerden, tarafların yargılama sırasında 22.11.2023 tarihinde kesinleşen kararla boşandıkları anlaşılmaktadır. Evlilik boşanma ile sona erdiğine göre dava konusu taşınmaz aile konutu olma niteliğini kaybetmiştir. Bu husus gözetilerek konusuz kalan dava hakkında "Karar verilmesine yer olmadığına" dair karar vermek ve yargılama giderleri ile vekâlet ücretini, dava tarihi itibariyle tarafların haklılık durumları dikkate alınarak, tayin ve takdir etmek gerekirken davanın kabulüne karar verilmesi doğru olmamış, hükmün bozulmasına karar vermek gerekmiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1.Temyiz olunan, İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının ORTADAN KALDIRILMASINA,
2.İlk Derece Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Peşin alınan temyiz karar harcının istek halinde temyiz edenlere iadesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,08.05.2024 tarihinde oy birliği ile karar verildi.