"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Kayseri Bölge Adliye Mahkemesi 2. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2024/185 E., 2024/215 K.
KARAR : İstinaf başvurusunun kısmen kabulü, gerekçenin düzeltilmesi
İLK DERECE MAHKEMESİ : Kayseri 6. Aile Mahkemesi
SAYISI : 2023/749 E., 2023/961 K.
Taraflar arasındaki yargılamanın iadesi davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın reddine karar verilmiştir.
Kararın davalı erkek vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince, davanın reddine yönelik istinaf başvurusunun esastan reddine, gerekçeye yönelik istinaf başvurusunun kabulü ile İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılarak gerekçesinin düzeltilmesine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalı erkek mirasçıları vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı ... mirasçısı vekili dava dilekçesinde özetle; müvekkili ...'ın, hakkında boşanma davası açılan ...'ın kızı, vasisi ve tek mirasçısı olduğunu, ... tarafından ikame edilen boşanma davası başladıktan hemen sonra ...'ın vefat ettiğini, davaya mirasçılarının devam ettiğini, ...'ın ciddi anlamda rahatsız olması nedeniyle dava devamı esnasında kendisine vasi olarak müvekkilinin tayin edildiğini, ...'ın kendisini savunamadığını, ...'nin vasisinin olmasına rağmen tebligatların vasisi yerine ...'ye yapıldığını, boşanma davası karar tarihi ve öncesinde fiili ehliyetini yitirdiğini iddia ederek yargılamanın iadesi talebinin kabul edilerek yeniden yargılama yapılarak haksız ve yersiz hukuka aykırı boşanma davasının reddine karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
II. CEVAP
Davalı erkek miraçısı vekili cevap dilekçesinde özetle yargılamanın yenilenmesi talebinin süresi içerisinde yapılmadığını, davacının yargılamanın yenilenmesi talebinde aktif husumet ehliyetinin de bulunmadığını, davacının vasilik durumunun ...'ın vefatı ile sona erdiğini, boşanma davasında da tebligatın davalıya usulüne uygun olarak yapıldığını, belirterek haksız ve yersiz açılan davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; davacının yargılamanın iadesi davasına konu ettiği boşanma dosyasının incelenmesinde, davalı erkeğin (müteveffa) ... olduğu, davacı kadının ise ... olduğu, dava konusunun boşanma olduğu, davacı ...' ye dava dilekçesinin 03.03.2020 tarihinde tebliğ edildiği , boşanma davasının karar tarihinin 01.07.2021 tarihi olduğu, Kayseri 6. Sulh Hukuk Mahkemesinin 2021/544 Esas ve 2021/178 Karar sayılı kararı ile ...'nin kısıtlanmasına karar verilmesi tarihinin ise boşanma karar tarihinden sonra yani 01.09.2021 tarihinde verildiği, davacı kadının yargılamanın devamı sürecinde ve karar tarihi itibariyle kısıtlı olmadığı ve bu durumda 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 375 inci maddesindeki yargılamanın iadesi şartlarının oluşmadığı gerekçesi ile; davanın reddine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı kadın mirasçısı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davacı kadın mirasçısı vekili istinaf dilekçesinde özetle; ... hakkında kısıtlanma - vesayet kararı verildiği, ...'nin boşanma davası ikame edilmeden veya boşanma davası sırasında hukuki ehliyete sahip olmadığını, davada yargılamanın yenilenmesine karar verilerek hastalığın ne zaman başladığının tespit edilmesi gerektiğini, gerek boşanma davasının ikamesi esnasında ve gerekse bu kararın tebliği zamanında davalı ... Kılıçaslan temyiz kudretine sahip olmadığı gerçeği karşısında yargılamanın yenilenmesi taleplerinin kabulü gerekirken taleplerinin reddine karar verilmesinin hukuka aykırı olduğunu belirterek; İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılarak talepleri doğrultusunda karar verilmesi istemi ile istinaf başvurusunda bulunmuştur.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile;yargılamanın yenilenmesini talep eden kadın mirasçısı, murisi olan ve yargılamanın yenilenmesi talebine konu boşanma davasının davalısı ...'nin hukuki ehliyete sahip olmaması nedeniyle Kayseri 6. Sulh Hukuk Mahkemesinin 01.09.2021 tarihli, 2021/544 Esas, 2021/178 karar sayılı ilamı ile kısıtlandığını, vesayet altına alındığını ve vasi olarak kendisinin atandığını, boşanma davasının ise 01.07.2021 tarihinde neticelendiğini, kararın davalı ...'ye 16.03.2022 tarihinde tebliğ edildiğini, kararın tebliği aşamasında davalı ...'nin kısıtlı olması nedeniyle tarafına tebliğ yapılmasının hatalı olduğunu ve tebligatın usulsüz olduğunu, Kayseri 6 Aile Mahkemesinin 01.07.2021 tarih 2020/54 Esas, 2021/506 karar sayılı ilamının usulsüz kesinleştirildiği,yargılamanın iadesi yolu, kesinleşmiş olan hükümlere karşı başvurulan istisnai ve olağanüstü bir yol olduğu, yargılamanın iadesi talep edilen boşanma kararının henüz kesinleşmediği, davalı mirasçısı ...'nın dilekçesinin istinaf başvuru dilekçesi niteliğinde olduğu gözetilerek yargılamanın yenilenmesi talebinin reddine karar verilmesi gerekirken, 6100 sayılı Hukuku Muhakemeleri Kanunun (6100 Sayılı Kanun) 375 inci maddesindeki koşulların oluşmadığı gerekçesiyle reddi doğru olmadığı gerekçesi ile; yargılamanın yenilenmesini talep eden davacı ... mirasçısı vekilinin kararın gerekçe kısmına dair istinaf başvurusunun kabulü İlk Derece Mahkemesinin ilamının gerekçesinin kaldırılmasına, gerekçenin düzeltilmesine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı erkek vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalı erkek mirasçıları vekili temyiz dilekçesinde özetle; Bölge Adliye Mahkemesi kararının usul ve kanuna aykırı bulunduğunu beyanla; kararın bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, yargılamanın iadesi davasının reddi gerekçesinin usul ve kanuna uygun olup olmadığı, talebin hukuki nitelendirmesi noktasında toplanmaktadır
2. İlgili Hukuk
6100 sayılı Kanun'un 33 üncü maddesi, 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 inci, 371 inci, 374 üncü, 375 inci, 378 inci ve 379 uncu maddeleri.
3. Değerlendirme
1.Dosyanın incelenmesinde davacı ... mirasçısı, Kayseri 6. Aile Mahkemesi'nin 2020/54 Esas, 2021/506 Karar sayılı kararı ile tarafların boşanmalarına karar verildiğini, kararın 31.03.2022 tarihinde kesinleştirildiğini fakat kadının 01.09.2021 tarihli Kayseri 6. Sulh Hukuk Mahkemesinin 2021/544 Esas ve 2021/178 Karar sayılı ile kararı ile vesayet altına alındığını, vesayet kararına rağmen tebligatların vesayet altına alınan asıla yapıldığını, bu nedenle tebligatların usulsüz olduğunu, kadının fiil ehliyetinin bulunmadığını ileri sürerek "yargılamanın iadesi" talebinde bulunmuş, İlk Derece Mahkemesince dava reddedilmiş, hükme yönelik davacı kadın mirasçısı vekilinın istinaf başvurusu üzerine Bölge Adliye Mahkemesince, davanın reddi kararına yönelik istinaf başvurusunun esastan reddine, kararın gerekçesine yönelik istinaf başvurusunun kabulü ile İlk Derece Mahkemesi kararının gerekçesinin düzeltilmesine karar verilmiş, hüküm davalı erkek mirasçıları vekili tarafından temyiz edilmiştir.
2.Hâkim, Türk hukukunu re'sen uygular. Maddi olayları ileri sürmek taraflara, hukuki nitelendirme yapmak ve uygulanacak kanun maddelerini belirlemek hâkime aittir. İş bu yargılamada boşanma davasının davalısı kadın mirasçısı tarafından "boşanma davasında kadına yapılan tebligatların usulsüz olduğu, kararın icra emri tebliği ile öğrenildiği ve kadına yüklenen kusurların gerçekleşmediği" iddia edildiğine göre, kadın mirasçısının talebi "yargılamanın iadesi" olmayıp boşanma davasındaki İlk Derece Mahkemesi kararına karşı yapılan "istinaf başvurusu" niteliğindedir. Hal böyle olunca İlk Derece Mahkemesinin, boşanma davasında verilen karara yönelik yapılan bu istinaf başvurusunu, talebin hukuki nitelendirmesinde hataya düşerek "yargılamanın iadesi davası" olarak kabul edip ayrı bir esasa kaydederek yazılı şekilde hüküm tesis etmesi doğru görülmemiştir. O halde mahkemece yapılacak iş; yargılamanın iadesine yönelik dava dosyasına ilişkin esasın kapatılarak kadın mirasçısı vekilinin dilekçesinin boşanma davasına ilişkin istinaf, başvurusu kabul edilerek bu yönde işlem tesis etmekten ibarettir. Bu sebeple temyiz edilen hükmün bozulmasına karar verilmesi gerekmiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Temyiz olunan, Bölge Adliye Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Temyiz peşin harcının istek halinde yatırana iadesine,
Dosyanın Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
19.09.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.