"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : ... Bölge Adliye Mahkemesi 3. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2021/1651 E., 2022/1508 K.
KARAR : Davanın kısmen kabulü
İLK DERECE MAHKEMESİ : Isparta 2. Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2018/653 E., 2021/270 K.
Taraflar arasındaki misli ile değişim ve tazminat davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince; misli ile değişim isteminin kabulüne, tazminat isteminin kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davacı vekili ve davalılardan ...Turkey Makine Tic. Ltd. Şti. vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince istinaf başvurusunun kısmen kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle misli ile değişim isteminin kabulüne, tazminat isteminin kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı vekili ve davalı ...Turkey Makine Tic. Ltd. Şti. vekili tarafından temyiz edilmekle;kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçelerinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı; davalı ...Turkey Makine Tic. Ltd. Şti. tarafından üretilen ...marka ... plakalı M7040 model traktörü diğer davalı bayi... Gıda ve İhtiyaç Mad. Meş. Tar. Ürünleri Hayv. Paz. San. ve Tic. Ltd. Şti. den saman balyası yapmak, çift sürmek, ilaçlama, çapa yapmak, yük taşımak amacıyla satın aldığını, traktörün 10.04.2018 tarihinde teslim alınmasından sonra sezon Temmuz ayı sonunda başladığından bu tarihten sonra kullanılmaya başlandığını, ilk kullanımda şanzımandaki yağın aşırı ve hızlı şekilde eksildiğini fark edip servisi arayıp traktörün servise bırakıldığını, servis tarafından tamir edildiği belirtildiği halde aynı arızanın sekiz defa tekrarlandığını ancak sadece iki servis kaydı girişi yapıldığını, uğradığı zararın tespiti amacıyla Isparta 1. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2018/11 Değ. İş sayılı dosyası ile tespit yaptırdığını, traktörün gizli ayıplı olduğunu ve bu şekilde kullanılmasının mümkün olmadığını, yaz boyunca çalışamadığından maddi olarak da zarara uğradığını ileri sürerek; ayıplı traktörün misli ile değiştirilmesini, yenisi ile değiştirmek mümkün olmadığı takdirde dava tarihi itibariyle yeni sıfır aynı tip traktörün değerinin tespiti ile dava tarihinden itibaren ticari faizi ile birlikte, traktör 10.04.2018 teslim tarihinden delil tespit tarihine kadarki dönemde kullanılamadığından bu döneme ilişkin kira bedeli belirlenerek her gün için işleyecek ticari faizi ile birlikte, tespit mahkeme masrafları ile tespit avukatlık ücretinin davalılardan müştereken ve müteselsilen tahsiline karar verilmesini istemiş; 31.12.2020 tarihli dilekçesi ile traktör için 105.000 TL olan dava değerini 218.000 TL 'ye, kira bedeli zararı için 5.000 TL olan dava değerini 37.000 TL'ye ıslah etmiştir.
II. CEVAP
1.Davalı... Gıda ve İhtiyaç Maddeleri Meşrubat Tarım Ürünleri Hayvancılık Pazarlama Sanayi Ticaret Limited Şirketi; görev, yetki ve husumet itirazında bulunduğunu, ayrıca varsa arızanın giderilip giderilemeyeceğinin araştırılması gerektiğini savunarak davanın reddini istemiştir.
2. Davalı ...Turkey Makine Tic. Ltd. Şti.; yetki ve husumet itirazında bulunduklarını, ayrıca satış sözleşmesinin tarafı olmadıklarını, üretici sıfatına haiz olup husumet itirazında bulunduklarını, traktörün ayıplı olmadığını, arızanın traktörün arkasına takılan ekipmanın boru patlamasına neden olmasından kaynaklandığını, kullanıcının hatası bulunduğunu, servise üç defa gelindiğini ancak traktörün serviste bırakılmasına yanaşmadığını, ikame traktörü kabul etmediğini, kira bedeline ilişkin talebin yerinde olmadığını savunarak, davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararıyla, davacının çiftçi olup davalı ...Ltd. Şti.'nin üreticisi olduğu dava konusu traktörün satış bayisi olan diğer davalı... Ltd. Şti.'nden satın aldığı, satın aldıktan bir süre sonra aracın olağan dışında yağ eksiltmeye başladığı, ayıbın niteliğine göre aracın bu hali ile kullanılabilmesinin ve davacı tarafından kabulünün mümkün olmadığı, bu nedenle aracın misli ile değiştirilmesi talebinin haklı ve hukuka uygun olduğu, yine ayıplı aracı davacıya satarak sözleşmeye aykırı davranan davalıların, bu sözleşmeye aykırılıktan kaynaklı olan maddi zararlarını 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu'nun 112 nci maddesi gereğince gidermekle yükümlü oldukları, davacının maddi zararının alınan bilirkişi kök ve ek raporları ile tespit edildiği, davacı her ne kadar ıslah dilekçesi ile maddi tazminat olarak 37.000 TL talep etmiş ise de, dava tarihine kadar talep edebileceği tutarın bilirkişi raporunda hesaplandığı üzere 18.000 TL olduğu gerekçeleriyle; davanın dava konusu traktörün misli ile değiştirilmesi talebi yönünden kabulüne, davacı tarafından davalı... Limited Şirketinden satın alınan ve halen davalının yedinde bulunan ...marka 2017 model M7040D30622 şasi numaralı, dizel traktörün ayıpsız misli ile değiştirilmesine, dava konusu traktörün davalı... Limited Şirketine iadesine; davacı tarafın maddi tazminat talebinin kısmen kabulüne, 18.000 TL maddi tazminatın 15.000 TL'sine dava, bakiyesine ıslah tarihinden işleyecek ticari faizi ile birlikte davalılardan müştereken ve müteselsilen tahsiline, fazlaya ilişkin istemin reddine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı, süresi içinde davacı vekili ve davalılardan ...Turkey Makine Tic. Ltd. Şti. vekili tarafından istinaf başvurusunda bulunulmuşlardır.
B. İstinaf Sebepleri
1.Davacı vekili; traktörün değişimi talebinin kabul edildiğini ancak hükümde sıfır olması gerektiğinin ve değişim mümkün olmaz ise bedelinin davalılardan müştereken ve müteselsilen tahsili gerektiği ifadelerine yer verilmemesinin hatalı olduğunu, tespit vekalet ücreti yönünden hüküm kurulmadığını, maddi zarar bakımından hükme esas alınan rapordaki hesaplamanın ve kira bedelinin hatalı olduğunu belirterek, Mahkeme kararının bozulmasını talep etmiştir.
2.Davalı ...Turkey Makine Tic. Ltd. Şti. vekili; bilirkişi raporuna karşı itirazlarının değerlendirilmediğini, arızanın üretimden kaynaklı olmadığını, bilirkişilerin de arızanın kaynağını tespit edemediklerini bildirdiklerini, imal amacı dışında ve zorlu fiziksel şartlarda çalıştırmadan kaynaklı yağ tüketiminin arttığı hususunun ve husumet itirazının değerlendirilmediğini, üretici konumunda olduğundan husumet itirazı bulunduğunu ve tazminat miktarından diğer davalı ile müteselsilen sorumlu tutulmasının hukuka aykırı olduğunu belirterek, İlk Derece Mahkeme kararının bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; davaya konu traktörün gizli ayıplı olduğu, ayıp ihbarının yasal süre içerisinde yapıldığı, davalı satıcının TBK'nın 219/2. maddesi gereği ayıpları bilmese bile sorumlu olduğu, davalı üreticinin ise garanti kapsamında ayıplardan dolayı davacıya karşı sorumlu olduğu, ayıbın niteliği ve sürekli tekrar etmesi nedeniyle ayıpsız misli ile değişime ilişkin yasal koşulların oluştuğu, davacının traktörü 10.04.2018 tarihinde teslim aldığı halde dava dilekçesinde tarım sezonunun başladığı Temmuz ayı sonuna kadar traktörü kullanmadığını beyan etmiş olması ve delil tespitinin 05.09.2018 tarihinde, davanın ise 14.12.2018 tarihinde açılmış olması nedeniyle bilirkişi tarafından bir tarım sezonu için tespit edilen 90 günlük yoksun kalınan traktörün kira bedelinin hüküm altına alınmasının doğru bulunduğu, ancak kamu düzenine ilişkin olarak yapılan incelemede; davaya konu traktör 105.000 TL bedelle satın alınmış olup ayıpsız misli ile değişim talebi için dava değeri 105.000 TL olmasına rağmen, Mahkemece bilirkişiler tarafından keşif tarihi itibariyle belirlenen 218.000 TL rayiç değer üzerinden harç hesabı yapılmasının usul ve kanuna aykırı olduğu gerekçeleriyle; İlk Derece Mahkemesi kararı kaldırılarak dava konusu traktörün misli ile değiştirilmesi talebinin kabulüne, davacı tarafından davalı... Ltd. Şti.den satın alınan ve halen davalının yedinde bulunan ...marka, 2017 model, M7040D30622 şasi numaralı, dizel traktörün ayıpsız misli ile değiştirilmesine, dava konusu traktörün davalı... Ltd. Şti.ne iadesine, davacı tarafın maddi tazminat talebinin kısmen kabulü ile 18.000 TL toplam maddi tazminatın 15.000 TL'sine dava, bakiyesine ıslah tarihinden işleyecek ticari faizi ile birlikte davalılardan müştereken ve müteselsilen tahsiline, fazlaya ilişkin istemin reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili ve davalı ...Turkey Makine Tic. Ltd. Şti. vekili temyiz isteminde bulunmuşlardır.
B. Temyiz Sebepleri
1.Davacı vekili; istinaf dilekçesinde bildirdiği sebepleri tekrar ederek, Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulmasını talep etmiştir.
2.Davalı ...Turkey Makine Tic. Ltd. Şti. vekili; istinaf dilekçesinde bildirdiği sebepleri tekrar ederek, Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, satın alınan traktörün ayıplı olması nedeniyle misli ile değişim ve yoksun kalınan traktör kira bedelinin davalılardan müştereken ve müteselsilen tahsili istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu'nun (6098 sayılı Kanun) 207 nci maddesine göre; satış sözleşmesi, satıcının, satılanın zilyetlik ve mülkiyetini alıcıya devretme, alıcının ise buna karşılık bir bedel ödeme borcunu üstlendiği sözleşmedir. Taşınır sözleşmesinde satıcının taşınırı teslim etmek ve mülkiyeti alıcının üzerine geçirmek gibi asıl borcu yanında satılan malı saklama ve gerektiğinde taşıma masraflarını ödeme borcu gibi tali nitelikte borçları da bulunmaktadır.
2. Anılan Kanun'un “Ayıptan Sorumluluk”a ilişkin 219 uncu maddesinde; “ Satıcı, alıcıya karşı herhangi bir surette bildirdiği niteliklerin satılanda bulunmaması sebebiyle sorumlu olduğu gibi, nitelik veya niteliği etkileyen niceliğine aykırı olan, kullanım amacı bakımından değerini ve alıcının ondan beklediği faydaları ortadan kaldıran veya önemli ölçüde azaltan maddi, hukuki ya da ekonomik ayıpların bulunmasından da sorumlu olur. Satıcı, bu ayıpların varlığını bilmese bile onlardan sorumludur.” hükmü yer almaktadır.
3. Ayıba karşı tekeffül borcu, satıcının mülkiyeti geçirme borcunun tamamlayıcısıdır. Satıcı, malın değerini veya yararını azaltan eksikliklerin bulunmadığını ayrıca garanti etmese bile, bu borç kanunen mevcuttur. Satıcı satış sözleşmesine konu taşınır malın niteliği ve kullanım amacı bakımından malın değerini ve kullanım amacını azaltan veya ortadan kaldıran mülkiyet hakkının sonucu olan tasarrufi işlemler yapmasını engelleyen bir eksikliğin bulunmamasını sağlama borcu altındadır. Satıcının bu borcunun söz konusu olabilmesi için satılanda bu çeşit eksikliklerin var olduğunu bilmesi gerekmediği gibi satılandaki bulunması gereken vasıfları ayrıca zikir ve vaad etmesine de gerek yoktur.
4. Ayıba karşı tekeffül borcuna ait 6098 sayılı Kanun'un 219 ila 226 ncı maddeleri arasında belirtilen koşullarının gerçekleşmesiyle, alıcı aynı Kanun'un 227 ve devamı maddeleri kapsamında, kendisine tanınan sözleşmeden dönme, satılanı alıkoyup ayıp oranında satış bedelinde indirim isteme, aşırı bir masrafı gerektirmediği takdirde, bütün masrafları satıcıya ait olmak üzere satılanın ücretsiz onarılmasını isteme, imkân varsa, satılanın ayıpsız bir benzeri ile değiştirilmesini isteme haklarından birini satıcıya karşı kullanabilecektir. Alıcının genel hükümlere göre tazminat isteme hakkı saklıdır. Satım sözleşmesinden dönme beyanı, bozucu yenilik doğuran bir hak niteliğinde olup, bir irade açıklaması olarak, satıcıya vardığı anda hükümlerini doğurur ve sözleşmeyi geçmişe etkili olarak ortadan kaldırır. Dönme üzerine sözleşmenin geçmişe etkili olarak ortadan kalkmasının doğal bir sonucu olarak, tarafların edimlerinin karşılıklı olarak aynı anda ifası gerekir. 6098 sayılı Kanun'un 229 uncu maddesinin birinci fıkrası gereği, satış sözleşmesinden dönen alıcı, satılanı, ondan elde ettiği yararları ile birlikte satıcıya geri vermekle yükümlüdür.
3. Değerlendirme
1. Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukuki nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere, özellikle davacı traktörü kullanamamaktan dolayı kira bedeli istemiş ise de, yargılama sırasında eski traktörün kullanıldığı, kiralayacak traktör bulunamadığı beyanı karşısında zarara ilişkin delil sunamadığının anlaşılmasına, 22.03.1976 tarihli, 1976/1 Esas, 1976/1 Karar sayılı Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulu kararı gereğince davanın açılmasından önce yapılan delil tespiti giderleri yargılama giderlerinden sayılmakta olup, buna göre davacı tarafın delil tespiti bakımından lehine vekalet ücretine hükmedilmesine ilişkin talebin yerinde olmamasına göre davacı vekilinin temyiz itirazlarının reddi gerekir.
2. Yapılan açıklamalar ışığında somut olay değerlendirildiğinde; eldeki davada davacı, satın aldığı traktörün ayıplı olduğunu ileri sürerek ayıpsız misli ile değiştirilmesini istemiştir. Genel Mahkemede görülen davada, 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkındaki Kanunu hükümleri uygulama yeri bulmayacak, dolayısıyla dosya arasında bulunan Garanti Belgesinde tüketici bakımından yer verilen düzenlemelere de itibar edilmeyecektir. 6098 sayılı Kanun'un yukarıda yer verilen hükümlerine göre ayıptan alıcıya karşı sadece satıcının sorumlu olduğu, üretici firmanın ayıba karşı tekeffülden alıcıya karşı sorumluluğu bulunmadığı anlaşılmaktadır. Buna göre; Bölge Adliye Mahkemesince; davalı üretici ...nin traktörün ayıplı olması nedeniyle davacıya karşı bir sorumluluğu bulunmadığından, bu davalı yönünden davanın reddine karar verilmesi gerekirken, yazılı şekilde sorumlu tutulması usul ve kanuna aykırı olup, bozmayı gerektirmiştir.
3.Bozma nedenine göre, davalı ...Turkey Makine Tic. Ltd. Şti. vekilinin sair temyiz itirazlarının incelenmesine gerek görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1.Davacı tarafın temyiz itirazlarının reddine,
2.Davalı tarafın temyiz itirazının kabulü ile temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 371 inci maddesi uyarınca BOZULMASINA,
3.Davalının sair temyiz itirazlarının incelenmesine şimdilik yer olmadığına,
Aşağıda yazılı bakiye temyiz harcının temyiz eden davacıya yükletilmesine, peşin alınan temyiz harcının istek halinde temyiz eden davalıya iadesine,
Dosyanın kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
30.03.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.