"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : ... Bölge Adliye Mahkemesi 19. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2022/3161 E., 2022/2770 K.
İLK DERECE MAHKEMESİ : ... 5. Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2020/227 E., 2022/273 K.
Taraflar arasındaki kurum işleminin iptali davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davalı tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun kısmen kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı taraf vekillerince temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili; ... Sağlık Sosyal Güvenlik Merkezinin 09.01.2015 tarih 01 sayılı soruşturma raporuna istinaden düzenlenen 11.02.2016 tarih ve 38260739/.../864632 sayılı yazı ile, davalı Kurum ile arasında imzalanan eczane protokolüne aykırı olarak eczane provizyon sistemine ilaçları alan olarak adına reçete düzenlenen kişinin TC kimlik numarası girilen reçete sahibinin bilgisi dışında e-reçetelerden dolayı kuruma fatura ettiği gerekçesi ile 2012 yılı Eczane Protokolü'nün 5.3.5 inci maddesi gereğince altı reçetenin bedeli 4.731,61 TL'nin 10 kat cezai şart olan 47.316,10 TL taahhüt ettirildiğini ileri sürerek bu cezai şart tutarı ile 4.3.6 ncı maddesi gereğince altı reçete bedeli 4.731,61 TL olmak üzere toplam 52.047,70 TL cezai şartın (ilaç bedeli ve cezai şartın) ve işlemin iptalini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili; soruşturma raporuna göre işlem yapıldığını, davacının fatura etmiş oldukları ilgili reçetelerin, reçete sahibinin bilgisi dışında düzenlendiğini ve temin edilmiş olduğu dolayısıyla da sahte olduğu bu sebeple reçete nedeni ile Kurum zararının meydana geldiğini, dava konusu olan reçete nedeni ile 2012 yılı Eczane Protokolü'nün 5.3.5 inci maddesinde belirtilen ''Hasta veya hasta yakınına teslim edilmeyen ilaçlara ait reçetelerin Kuruma fatura edildiğinin tespiti halinde ilaç bedelinin 10 katı tutarında cezai şart uygulanarak eczacı uyarılır'' hükmü gereğince iki reçetenin bedeli olan 4.731,61 TL'nin 10 katı tutarı olan 47.316,10 TL cezai şart tutarının davacıya tahakkuk ettirildiğini, davacının tacir olduğunu, basiretli bir tacir gibi hareket etme zorunluluğunun bulunduğunu belirterek davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
1. İlk Derece Mahkemesinin 2016/71 E., 2017/54 K. sayılı kararıyla; hastalar adına yazılan reçetelere göre ilaçların hastaya ya da yakınına verilmesi işleminde usulsüzlük bulunduğuna ilişkin bilgi ve belge bulunmadığı, ilacın yazılması sırasında bir usulsüzlüğün olması halinde bu usulsüzlükten davacının sorumlu olamayacağı, bu nedenle ilaç bedelinin davacının Kurumdan olan alacağından tahsil edilmesine yönelik işlemin yerinde olmadığı gerekçesiyle, bilimsel metodlarına uygun ve takdire şayan bilirkişi raporuna itibar olunarak davacının sübut bulan davasının kabulüne karar verilmiştir.
2. Bölge Adliye Mahkemesinin 2017/1153 E. 2017/1776 K. sayılı kararıyla; Mahkemece reçete sahibi hastanın dinlenerek dosyanın bilirkişiye verilerek davalı tarafın itirazlarının da değerlendirilmesi gerekçesiyle, davacının istinaf talebinin kabulü ile, İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasına, dosyanın Mahkemesine iadesine karar verilmiştir.
3. İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı verilen kararıyla; tanık ifadeleri, soruşturma dosyası ve bilirkişi raporu birlikte değerlendirildiğinde, davacı tarafından Kuruma fatura edilen ilaca ilişkin ..., ..., ..., ..., ... ve ... adlı hastalar adına yazılan reçetelere göre ilaçların hastalara ve yakınlara verilmesinde herhangi bir usulsüzlük bulunmadığı, ilacın yazılma aşamasında üçüncü kişiler tarafından yapılan usulsüzlük işlemlerinin davacıya yüklenemeyeceği, davacının yapılan işlemler doğrultusunda herhangi bir kusurunun olduğuna ilişkin dosya kapsamında somut delil bulunmadığı anlaşıldığından davalı Kurum tarafından yapılan idari işlemin yerinde olmadığı kanaatiyle davanın kabulüne, ... Başkanlığı tarafından 11.02.2016 tarih, 38260739...864632 sayı 2012 yılı Eczane Protokolünün 5.3.5 inci ve 4.3.6 ncı maddeleri gereğince verilen 47.316,10 TL cezai şartın ve protokolün 4.3.6 ncı maddesi gereğince verilen 4.731,61 TL reçete bedelinin tahsiline yönelik işlemin iptaline karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı, süresi içinde davalı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davalı SGK vekili; Kurum işleminin hukuk ve taraflar arasındaki sözleşme hükümlerine uygun olduğunu ileri sürerek; İlk Derece Mahkemesi kararın kaldırılmasına karar verilmesini talep etmiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; davacının eczanesine getirilen 6 adet e-reçetenin sahte olduğunun tespit edildiği, davacının bu sahteliği bilmesi mümkün olmadığı, eczacının protokol gereği bu reçeteleri hak sahibine teslim etmekle yükümlü olduğu, ne var ki yaptığı bu reçeteleri 'kendisi' açıklaması ile teslim etmiş ise de, kimlik yoklaması yapmadığı gibi hak sahiplerinin alınan beyanlarında bizzat davacının eczanesinden kendilerinin aldıklarına yönelik beyanlarının bulunmadığı, bazı hastalara davacı eczanenin çalışanı dahi olmayan Yalçın isimli kişinin aracılık ederek ilaçların tesliminin sağlandığı, bazı hastaların ise ilaçları almadıklarına ilişkin beyanlarının mahkemece tespit edildiği, şu durumda davacı eczacı tarafından protokolün 5.3.5 inci maddesine uygun şekilde hareket ettiğinin kabulüne olanak bulunmadığı, davalı Kurum tarafından yapılan işlemin bu yönüyle usul ve yasaya uygun olduğu anlaşılmakla birlikte, birçok Yargıtay emsal kararlarında da işaret edildiği üzere olayda 2016 yılı protokol hükümlerinin uygulanması ilaç bedelinin 2 katı yönünden cezai şart tahakkuk ettirilmesi gerekirken, 2012 yılı protokol hükümleri dikkate alınarak ilaç bedelinin 10 katı tutarında cezai işlem uygulanmış olması doğru olmadığı gerekçesiyle davalının istinaf talebinin kısmen kabulü ile mahkeme kararının kaldırılmasına, davanın kısmen kabulü ile 11.02.2016 tarih 864632 sayılı yazılı uyarı ile 47.316,61 TL cezai şart işlemine ilişkin parasal cezanın 37.852,88 TL'lik kısmı bakımından iptaline, cezanın bakiye 9.463,22 TL'lik kısmına yönelik ve diğer talepler bakımından davacının talebinin reddine, taraflar arasındaki muarazanın bu şekilde giderilmesine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı, süresi içinde taraf vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
1. Davalı SGK vekili; dosya kapsamı ve tanıkların ifadesinden de anlaşılacağı üzere ilaçları adına reçete edilen hastaların almadığını, eczacının ilaçları hastaya bizzat teslim etmemesine rağmen ... sistemine hastanın kendisine teslim ettiği şeklinde giriş yapılıp Kuruma fatura ettiğini, davacının gerçekleştirmiş olduğu fiillerin tamamının taraf olduğu sözleşme ve kanun hükümlerine aykırı olduğunu ileri sürerek; kararın bozulmasına karar verilmesini talep etmiştir.
2. Davacı vekili; bilirkişi raporlarına göre herhangi bir kusurunun bulunmadığını, e-reçete onay şifresinin hasta ve hasta yakını tarafından eczaneye bildirmesi halinde ... ilaç sisteminin onay verdiğini, hastalar organ nakli olduğundan ilacın verilmemesi ölümcül sonuçlar doğurabileceğini, organ nakli ilaçlarının kotaya bağlı olduğunu ileri sürerek; kararın bozulmasına karar verilmesini talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, taraflar arasındaki eczane protokolüne aykırı davranıldığı iddiası ile davalı Kurum tarafından davacıya uygulanan cezai işlem ile işlemin iptali ile muarazanın giderilmesi istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 2012 yılı eczane Protokolünün 5.3.5 inci maddesine göre "Hasta ve hasta yakınına teslim edilmeyen ilaçlara ait reçetelerinin Kuruma fatura edildiğinin tespiti halinde ilaç bedelinin 10 katı tutarında cezai şart uygulanarak eczacı uyarılır."
2. 2016 protokolünün 5.3.5 inci maddesinde "Kurum, İl Sağlık Müdürlüğü veya Eczacı Odası tarafından eczanede yapılan denetimde, reçete sahibi veya ilacı alan kişiye teslim edilmeyen ilaçlara ait reçetelerin Kuruma fatura edildiğinin tespiti halinde ilaç bedelinin 2 (iki) katı tutarında cezai şart uygulanarak eczacı uyarılır. Tekrarı halinde ilaç bedelinin 10 (on) katı tutarında cezai şart uygulanarak sözleşme feshedilir ve 6 (altı) ay süre ile sözleşme yapılmaz. Ancak, Kurum tarafından yapılacak soruşturma neticesinde hastaya teslim edilmek üzere hastanın ilaç alım tarihinden itibaren 60 (altmış) günü geçmeyecek sürede ilaçların eczanede bekletildiğinin saptanması halinde bu madde hükmü uygulanmaz." hükmünü,
3. Aynı Protokol'ün 4.3.6 ncı maddesi “Protokolün (5.3) numaralı maddesindeki fiilerin tespit edildiği reçetede fiili ilgilendiren reçete veya ilaç bedeli ödenmez (5.3.3, 5.3.6 ve 5.3.14 maddeleri hariç). Kurumca yapılan yersiz ödemeler varsa, ödeme tarihinden itibaren hesaplanacak yasal faiz ile birlikte eczacının Kurumda tahakkuk etmiş alacağından mahsup edilir. Eczacının alacağının yersiz ödeme tutarını karşılamaması veya alacağının olmaması halinde genel hükümlere göre tahsil edilir.” hükmünü içermektedir.
3. Değerlendirme
Temyizen incelenen karar, tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere, taraflar arasındaki 2016 yılı Protokolünün yukarıda açıklanan ilgili hükümlerine göre, taraf vekilleri tarafından ileri sürülen temyiz itirazlarının reddi ile kararın onanması gerekmektedir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle,
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun'un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Aşağıda yazılı bakiye temyiz harcının temyiz eden davacıya yükletilmesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
09.11.2023 tarihinde oybirliği ile karar verildi.