"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : İzmir Bölge Adliye Mahkemesi 4. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2020/1942 E., 2022/35 K.
İLK DERECE MAHKEMESİ : ... 2. Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2014/238 E., 2020/135 K.
Taraflar arasındaki tazminat davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Kararın taraflarca istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvuruların ayrı ayrı esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı taraflarca temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı; davalıların 14.08.2013 tarihinde dava konusu Ahmetli İlçesi ... Mahallesi, 177, 178, 179, 181 nolu bölmelerde 42 hektarlık devlet ormanında yangına sebebiyet verdiklerine ilişkin suç tutanağı düzenlendiğini, bu hususta savcılığa suç duyurusunda bulunulması neticesinde davalılar hakkında kamu davası açıldığını ileri sürerek, 1.105.457,24 TL zararın olay tarihinden itibaren işleyecek yasal faiziyle birlikte davalılardan tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalılar; olay tarihinde üzüm sermek için açtıkları alanda ... olarak çıkan kurumuş bitki kümesini herkesin yaptığı gibi sergi yerinde yaktıklarını, atıklar tamamen yandıktan sonra kıvılcım çıkmaması için üzerine ... döktüklerini, söndüğünden ... olduktan sonra traktör kasasına doldurularak ... yatağına döktüklerini, ... yatağında başkalarının bıraktıkları atıkları da iyice söndürerek ayrıldıklarını, kendilerinden beklenenden daha fazla önlem aldıklarını, yangının kendilerinin araziden ayrılmalarından 4 saat sonra meydana geldiğini, yangın çıkmasının kendi eylemlerinden kaynaklanmadığını, ayrıca talep edilen tutarın fahiş olduğunu ileri sürerek, davanın reddini istemişlerdir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; davalılar tarafından ormanlık arazi üzerinde orman yangınına sebebiyet verme eyleminin gerçekleştirildiği, davalıların davaya konu eylemi nedeniyle mahkumiyetlerine karar verildiği ve kararın kesinleştiği, davalıların eyleminin dosya kapsamı itibari ile ... olduğu, olayın özelliği, fiilin taksirle gerçekleşmiş olması, davalıların yangını söndürmek için çabalaması gözetilerek, hesaplanan tazminattan 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu'nun (6098 sayılı Kanun) 51 ... maddesi uyarınca %10 hakkaniyet indirimi yapılması gerektiğinden bahisle; davanın kısmen kabulüne, 418.234,14 TL tazminatın olay tarihinden itibaren işletilecek yasal faizi ile birlikte davalılardan müştereken ve müteselsilen alınmak üzere davacıya verilmesine, fazlaya ilişkin istemin reddine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı, süresi içinde taraflar istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
1. Davacı; dosyadaki 04.08.2020 tarihli bilirkişi raporunda eksik inceleme sonucunda helikopter ve uçak giderleri hesaplanmadığını, suça konu yangının söndürme çalışmalarında kullanılan araçların zarar hesaplamasına dahil edilmeyerek eksik hesaplama yapılmasının usul ve yasaya aykırı olduğunu ileri sürerek, İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasını talep etmiştir.
2. Davalı ...; kararın eksik ve yanlış hukuki değerlendirme neticesinde verildiğini, bilirkişi raporuna karşı itirazlarının ve ek rapor aldırılmasına ilişkin taleplerinin dikkate alınmadığını, sorumlu tutulduğu hesaplama kalemlerinin salt olarak davacı kurumun kayıtları esas alınmak suretiyle hesaplandığını, davacı kurum tarafından beyan edilen ağaçlandırmanın fiili olarak yapılıp yapılmadığı, yapıldı ise hangi sayıda ve hangi cinste ağaçlandırma yapıldığına ilişkin olarak ... oranlar belirlenmeden yapılmış olan hesaplamanın kabulünün mümkün olmadığını, saha üzerinde yapılacak olan tespit neticesinde bir hesaplamanın yapılması gerektiğini, ancak Mahkeme tarafından saha üzerinde tespitler yapılmadığını, tamamen varsayıma dayalı olarak düzenlenen bilirkişi raporu ile hüküm tesis edildiğini, tarafından bildirilen tanıkların dinlenilmediğini ileri sürerek, İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasını talep etmiştir.
3. Davalı ...; Mahkemece bilirkişi raporuna yapmış oldukları itirazların ve ek rapor aldırılması taleplerinin dikkate alınmadan karar verildiğini, ... zarar bedeli, ağaçlandırma zararı ve yangın söndürme masrafından sorumlu tutulamayacağını, meydana gelen olayın kendisi tarafından gerçekleştirilip gerçekleştirilmediğinin kesin olmadığını, bu hususta ... 3. Asliye Ceza Mahkemesi tarafından verilen kararın Mahkemeyi bağlamadığını, bu nedenle yangının çıkış nedeninin ve tarafların yangının meydana gelmesinde kusurunun bulunup bulunmadığının tespit edilmesi gerektiğini, Mahkemece ... kusurlu yan kendileri kabul edilerek hüküm tesis edilmesinin hatalı olduğunu, söz konusu yerde fiilen ağaçlandırma yapılıp yapılmadığı tespit edilmeden davacı kayıtları esas alınarak hesaplama yapıldığını, ağaçlandırma yapıldığı kabul edilmiş olsa bile söz konusu ağaçların cinsi ve adedinin tespit edilmesi gerektiğini ileri sürerek, İlk Derece Mahkemesi kararın kaldırılmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; davalıların ... 3. Asliye Ceza Mahkemesinin 2013/116 E. sayılı kamu davasının yapılan yargılaması sonucunda bilinçli taksirle yangına neden olmaktan 6831 sayılı Kanun'un 110 maddesinin üçüncü fıkrası uyarınca hapis cezası ile cezalandırılmalarına karar verildiği, bu kararın Yargıtayca düzeltilerek onanmak suretiyle kesinleştiği, ceza mahkemesinde kesinleşen bu maddi olgular hukuk hakimi bakımından bağlayıcı, taraflar yönünden kesin delil niteliği taşıdığına göre İlk Derece Mahkemesince davacı idarenin ... zararından, bu zarara neden olan haksız eylem faili olarak davalıların sorumlu tutulmasında hukuka aykırılık bulunmadığı, davacının 6831 sayılı Kanun'un 112 ve 114 üncü maddelerine göre ... zararının hesaplanması bakımından hükme esas alınan orman yüksek mühendisi bilirkişi tarafından düzenlenen raporun yerleşik içtihatlara uygun, denetime elverişli ve yeterli bulunduğu, yangında kullanılan ... araçları davacı idareye ait ise davacı idarenin ancak akaryakıt ve yağ giderlerini talep edebileceği, ... araçları davacıya ait olmayıp kiralanmış ve kira bedelini aşan bir kullanım sözkonusu ise kira bedelini aşan kısmın tazminat olarak istenebileceği, somut olayda Orman İşletme Müdürlüğünün yazılarında fiilen yangına müdahale eden uçak ve helikopterlerin garanti edilen kira ücretlerine ilave olarak herhangi bir ödeme yapılmadığının belirtilmesi nedeniyle tazminat olarak talep edilemeyeceği, 6831 sayılı Kanunun 114 üncü maddesinin birinci fıkrası gereğince; her türlü orman suçları ile tahrip olunan veya yakılan sahalar için, bu Kanunda yazılı tazminattan başka ayrıca, ağaç cinsine göre cari yıl içindeki mahalli birim saha ağaçlandırma gideri esas tutularak ağaçlandırma masrafına da hükmolunacağından ve yangının örtü yangını niteliğinde olmadığı anlaşıldığından İlk Derece Mahkemesince ağaçlandırma giderine hükmedilmiş olmasında ve olay tarihi üzerinden ... bir zaman geçmiş olması nedeniyle mahallinde keşif yapılmasının ve ceza yargılamasında dinlenen tanıkların yeniden dinlenmesi dosyaya bir katkı sağlamayacağından İlk Derece Mahkemesince mahallinde keşif yapılmamış olması ve tanıkların yeniden dinlenmemiş olmasında da usul ekonomisi bakımından hukuka aykırılık görülmediği gerekçesiyle, tarafların istinaf başvurularının ayrı ayrı esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı, süresi içinde taraflar temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
1. Davacı; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü sebepleri tekrar ederek, kararın bozulmasına karar verilmesini talep etmiştir.
2. Davalılar; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü sebepleri tekrar ederek, kararın bozulmasını talep etmişlerdir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, taksirle orman yangınına neden olmaktan kaynaklanan ... zarar bedeli, ağaçlandırma gideri ve yangın söndürme giderinin tazmini istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu'nun 49 uncu maddesi.
2. 6831 sayılı Orman Kanunu'nun 112 ve 114 üncü maddeleri.
3. Dairemizin 27.04.2022 tarihli ve 2022/2114 E. 2022/4235 K. sayılı ilamı.
4. Yargıtay Hukuk Genel Kurulunun 05.04.2023 tarihli ve 2022/3-722 E., 2023/294 K. sayılı ilamı.
3. Değerlendirme
1. Temyiz olunan kararda; davacı idarenin ... zararından, bu zarara neden olan haksız eylem faili olarak davalıların sorumlu tutulmasında hukuka aykırılık bulunmadığının belirlenmiş bulunmasına, hükme esas alınan bilirkişi raporunun toplam ... zarar ve ağaçlandırma gideri yönünden yeterli ve denetime uygun olmasına göre, davalıların tüm temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
2. He ne kadar derece mahkemelerince; hükme esas alınan bilirkişi raporunda, helikopter ve uçak gideri yönünden Orman İşletme Müdürlüğünün yazılarında fiilen yangına müdahale eden uçak ve helikopterlerin garanti edilen kira ücretlerine ilave olarak herhangi bir ödeme yapılmadığının belirtildiği, bu nedenle tazminat olarak talep edilemeyeceğinin bildirildiği gerekçesiyle yangın söndürme giderine ilişkin talep reddedilmişse de, davaya konu edilen yangının davalıların kusurundan kaynaklandığı çekişmesiz olduğuna göre, davalıların bu yangının söndürülmesi için yapılan masrafların tümünden sorumlu olması gerekir.
3. Yukarıda yer verilen Hukuk Genel Kurulu ile Dairemiz ilamlarında da açıklandığı üzere, davacının dava dışı şirket ile yaptığı kira sözleşmesinin amacı, orman yangınlarını söndürmek için helikopterlerin her an hazır durumda olmaları ve yangına biran önce müdahalede bulunmaları amacıyla helikopterlerin başkalarına kiralanması veya kullandırılmasının önüne geçilmesi için ticarî hayatın gereği olarak belirli bir süre kullanım garantisi verilmesinden ibarettir. Davacının zararının sözleşme ile kararlaştırılan limitler dışında fazla uçuş süresi kadar olduğunu düşünmek doğru değildir. Gerçekte sözleşmenin amacı, yangının zamanında söndürülerek kamu zararının ve davalıların tazminatla yükümlü bulunduğu tutarın artmasının önlenmesidir. Açıklanan nedenle, limit dâhilinde ödenen bedelin de kamu zararı olduğu açıktır. Bu durumda, davacının dava dışı şirket ile yaptığı helikopter kullanımına ilişkin kira sözleşmesinin davalılar lehine sonuç doğurmasından söz edilemeyeceğinden, davalıların yapılan tüm masraftan sorumlu olduğunun kabulüne karar verilmesi gerekirken, yazılı şekilde bu talep yönünden red kararı verilmesi doğru görülmemiş, bu husus bozmayı gerektirmiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1. Davalıların tüm temyiz itirazlarının REDDİNE,
2. Temyiz olunan, İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının ORTADAN KALDIRILMASINA,
3. İlk Derece Mahkemesi kararının davacı yararına BOZULMASINA,
Temyiz eden davalılar adli yardım kararı almış olduğundan harç alınmasına yer olmadığına,
Dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine, bozma kararının bir örneğinin kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
25.09.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.