"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : ... Bölge Adliye Mahkemesi 35. Hukuk Dairesi
Taraflar arasındaki kira alacağı ve sözleşmenin feshi davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın reddine karar verilmiştir.
Kararın davacı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili; 11.04.2007 tarihli ... ... Kira Sözleşmesi uyarınca......................plakalı yedi adet aracın müvekkili tarafından davalıya teslim edildiğini, davalının kira borcunu 12.06.2014 tarihinden beri ödemediğini, sözleşmenin 9.2. maddesi uyarınca 14.08.2014 tarihinde kira bedellerinin ödenmesi için davalıya mehil verildiğini, buna rağmen ödemenin gerçekleşmediğini, davalı kiracının temerrüde düştüğünü, akdin fehinin gerektiğini, defalarca araçların iadesi talebinde bulunulduğunu ancak davalı şirketçe araçların halen kullanıldığını ve iade edilmediğini ileri sürerek; fazlaya dair hakları saklı kalmak üzere, sözleşmenin feshinin tespitini, ödenmeyen 54.766,88 TL kira alacağının temerrüt tarihinden itibaren işlemiş 551,69 TL faiziyle birlikte tahsilini ve araçların iadesine karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı, davaya cevap vermemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; davanın .................plakalı araçlarla ilgili ödenmeyen kira alacağı ile iade edilmeyen araçların iadesi isteğine ilişkin olduğu, çerçeve ... ... kira sözleşmesi kapsamında her bir araç için ayrı olarak imzalanan kira sözleşmesi sunulduğu ancak davalı şirketin imzasını içeren kontratların 3..., ... plakalı araçlara ait olduğu, bu plaka nolu araçların dava konusu olmadığı, ......... plaka nolu araçların kiralanmasına ilişkin kontratların tarafların imzasını içermediği,..... .......... plakalı araçların kira sözleşmelerinin ise davacı tarafından ibraz edilmediği, davalı şirket temsilcisi adına çıkartılan istivcap davetiyesinin usulüne uygun olarak tebliğ edildiği, şirket temsilcisinin sunmuş olduğu 02.07.2019 tarihli dilekçesi ile davaya konu araçları teslim alıp almadığını hatırlamadığını beyan ettiği, bu kapsamda davacının dava konusu araçlarla ilgili taraflar arasında kira sözleşmesi yapıldığını ve bu nedenle araçların davalı şirkete teslim ettiği hususunu ispatlayamadığı gerekçesiyle, davanın reddine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı, süresi içinde davacı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davacı vekili; davalı ile 11.04.2007 tarihinde ... süreli araç kira sözleşmesi yapıldığını, dava konusu araçların da davalıya teslim edildiğini, davalının araçları teslim almadığına yönelik beyanının olmadığını, delillerin araçların teslimi bakımından yeterli olduğunu, ödenmeyen kira bedelleri için ihtarname gönderilmesine karşın kira bedellerinin ödenmediğini ve üç aracın da iade edilmediğini belirterek, kararın kaldırılmasını istemiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; 11.04.2007 başlangıç tarihli, ... süreli, motorlu araçla ilgili kira sözleşmesinde araçların teslimine ilişkin 3. maddesinde "Kiracı, araçları teslim almaya yetkili kıldığı şahısların ad ve soyadlarını, bu şahısların ehliyet fotokopilerini ve bu şahısları yetkili kıldığına dair beyanlarını kiralayana bildirecektir.", 10 uncu maddesinde "Araçlar, kontratlarda belirtilen geri teslim tarihinden en geç 3 gün sonra kiralayana teslim edilmiş olmalıdır." hükümlerinin bulunduğu, davacının ibraz ettiği sözleşmeye ekli kontrat başlıklı belgelerden sadece üçünün dava konusu araçlar için olduğu ancak bu kontratlarda her iki tarafın da imzasının bulunmadığı, davacının sunduğu araç teslimat tutanakları incelendiğinde 34 JS 2758 plakalı araç dışındaki araçlar için teslim tutanağı düzenlendiği, teslim tutanağında belirtilen kişilerin davalı tarafından yetkilendirilip yetkilendirilmediğine ilişkin belge olmadığı gerekçesiyle, istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı, süresi içinde davacı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davacı vekili; operasyonel kira sözleşmesi, teslim tutanakları, faturalar, ödeme dekontları, vergi beyannameleri ile kira ilişkisinin ispatlandığını, araçların davalıya teslimi konusunda taraflar arasında herhangi bir uyuşmazlık bulunmadığı, davalının yargılamanın hiçbir aşamasında araçları teslim almadığına dair beyan ve iddiada bulunmadığı, davalının araçları ... yıllar fiili olarak kullandığı ve düzenlenen kira faturalarını ödediği göz önünde bulundurulduğunda araçları teslim alan kişilerin davalı tarafından yetkilendirilip yetkilendirilmemiş olmasın hiçbir anlam ifade etmediği, araçları teslim alan kişilerin SGK kayıtlarından davalı şirkette çalışıp çalışmadıklarının kolayca anlaşılabileceğini, davalıya gönderilen ihtarda verilen mehilin geçmesi ile kiracının temerrüde düştüğü ve akdin feshinin gerektiği, davalı şirket yetkilisinin ... 56. Asliye Ceza Mahkemesi 2021/855 E., 2021/927 K. sayılı kararı ile şirketten araçların teslim alındığını itiraf ettiklerini ve araçların iade edilmemesinden ötürü suçlu bulunduklarını, dosyaya sunulan teslim tutanakları, ... ... kiralama sözleşmesi ve düzenlenen faturalara riayet edilmeden eksik inceleme ile karar verildiğini ileri sürerek, kararın bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, alacak, araçların iadesi ve kira sözleşmesinin feshi istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 492 sayılı Harçlar Kanunu'nun (492 sayılı Kanun) 28, 30 ve 32 nci maddeleri
2. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun)150 ve 222 nci maddeleri
3. 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu'nun 299 uncu maddesi
3. Değerlendirme
1. 492 sayılı Kanun'nun 28 inci maddesi uyarınca harca tabi davalarda değeri parayla ölçülebilen davalar açılırken nispi karar ve ilam harcının dörtte biri peşin olarak alınır ve aynı Kanun'un 30 uncu maddesi uyarınca mahkemece yargılamaya devam edilebilmesi için davacıya eksik harcı tamamlamak üzere süre verilir. Şayet verilen süreye rağmen eksik harç ikmal edilmez ise dosya işlemden kaldırılır ve 6100 sayılı Kanun'un 150 nci maddesi uyarınca (borç süresinde tamamlanarak) yenilenmez ise davanın açılmamış sayılmasına karar verilir. Aynı Kanun'un "Harç Ödenmeyen İşlemler" başlığını taşıyan 32 nci maddesinde ise; "Yargı işlemlerinden alınacak harçlar ödenmedikçe müteakip işlemler yapılmaz. Ancak, ilgilisi tarafından ödenmeyen harçları diğer taraf öderse işleme devam olunmakla beraber bu para muhakeme neticesinde ayrıca bir isteğe hacet kalmaksızın hükümde nazara alınır." hükmüne yer verilmiştir.
2. Somut olayda; davacı, davalının kira bedellerini ödemediğinden bahisle hem kira bedelinin tahsili hem de kira sözleşmesinin feshi ile kiraya verilen araçların iadesi talebinde bulunmuştur. Alacak ile sözleşmenin feshi ve iade talepleri birbirlerinden farklı taleplerdir. Bu durumda; sözleşmenin feshi talebi yönünden, iadesi talep edilen kiralananların bir yıllık kira bedeli üzerinden nispi karar ve ilam harcı alınması gerekmektedir.
3. Bunun yanı sıra 6100 sayılı Kanun'un 222 nci maddesi uyarınca; hakim, ticari davalarda tarafların ticari defterlerinin ibrazına kendiliğinden veya taraflardan birinin talebi üzerine karar verebilir.
4. Somut uyuşmazlıkta taraflar arasında 11.04.2017 tarihli ve 110407/1111/1 numaralı ... ... kira sözleşmesi imzalanmış olup, sözleşmenin konusu ve süresini düzenleyen birinci maddesinde; sözleşmenin konusunun, mülkiyeti kiraya verene ait olan ve ekli kontratlarda motor, şasi, marka, model, renk vs. gibi özellikleri belirtilen araçların kiracıya sözleşmede belirtilen şartlarla ve kiracı tarafından imzalanan kontratlar ile kullanma süreleri ve aylık kira bedelleri belirlenerek kiraya verilmesi olduğu düzenlenmiştir. Sözleşmenin kira bedeli ve ödeme şartlarını düzenleyen ikinci maddesinde ise; kira bedellerinin kiraya verenin banka hesabına fatura tarihinden itibaren iki ... günü içerisinde yatırılacağı, kiracının ödemede açıklama olarak verilen müşteri numarasını da belirteceği aksi halde kiraya verenin hesabına intikal etmeyen tutarlar için gecikmeye ilişkin sözleşme hükümlerinin uygulanacağı hükmüne yer verilmiştir. Sözleşmenin araçların teslimine ilişkin üçüncü maddesinde ise; kiracının araçları teslim almaya yetkili kıldığı şahısların ad ve soyadlarını, bu şahısların ehliyet fotokopilerini ve bu şahısları yetkili kıldığına dair beyanını kiraya verene bildireceği belirtilmiştir.
5. Davacı şirket; 12.06.014 tarihi sonrası söneme ait kira bedellerinin davalı tarafından ödenmediğini, öncesinde fatura bedellerini düzenli ödediğini iddia etmektedir. Sözleşmenin üçüncü maddesinde teslim alacak şahısların kiraya verene bildirileceği yönündeki hüküm, kiracının yükümlülüğünü düzenlemekte olup, kiracının yükümlülüğünü yerine getirmemesi halinde kiraya verene araçları teslim etmeme yetkisini vermektedir. Bu durumda davalı tarafça cevap dilekçesi sunulmayıp araçların teslim alınmadığına dair savunmada bulunulmadığı da dikkate alındığında, araç kira bedellerine ilişkin faturaların davalı şirketin ticari defterlerine kaydedilmiş olması yahut 12.06.2014 tarihi öncesi döneme ait aynı araçlara ilişkin faturaların ödenmiş olması halinde karine olarak araçların teslim edildiğinin kabulü gerekmektedir.
6. Hal böyle olunca, İlk Derece Mahkemesince; sözleşmenin feshi ve iade talebi yönünden yıllık kira bedeli üzerinden eksik harcın tamamlanması için davacıya süre verilmesi, harç tamamlanmadığı takdirde dosyanın işlemden kaldırılması, yasal süresi işleyen harç tamamlanarak yenilenmediği takdirde davanın açılmamış sayılmasına karar verilmesi, harç tamamlandığı takdirde ise; alanında uzman bilirkişiden delil olarak bildirilen şirket kayıtları, faturalar ve diğer deliller ile taraf şirketlerin ticari defterleri incelenmek suretiyle, öncelikle uyuşmazlık konusu araçların kira bedellerine ilişkin faturaların davalının ticari defterlerine kayıtlı olup olmadığı, uyuşmazlık konusu ... öncesi fatura bedellerinin davalı tarafça ödenip ödenmediği, teslim alan kişilerin yetkilendirilip yetkilendirilmediği hususlarında rapor alınması, yetkisiz temsil ile yapılan işlemin şirketçe onanması halinde bağlayıcı olacağı da gözetilerek sonucuna göre bir karar verilmesi gerekirken, eksik inceleme ile yazılı şekilde karar verilmesi usul ve kanuna aykırı olup bozmayı gerektirmiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1. Temyiz olunan, İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunun reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun'un 373 üncü maddesinin birinci fıkrası uyarınca ORTADAN KALDIRILMASINA,
2. İlk Derece Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun'un 371 inci maddesi uyarınca davacı yararına BOZULMASINA,
Peşin alınan temyiz harcının istek halinde temyiz edene iadesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
20.12.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.