"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Konya Bölge Adliye Mahkemesi 5. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2023/17 E., 2023/209 K.
İLK DERECE MAHKEMESİ : Afyonkarahisar 2. Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2019/692 E., 2021/516 K.
Taraflar arasındaki tazminat davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Kararın taraf vekillerince istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince, tarafların istinaf başvurularının esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı taraf vekillerince temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlenerek dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili; davalı şirketin Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı "Yetişirici ile Sözleşme Yapmak Suretiyle Özel İzne Tabi Damızlık Düve İthalatı Uygulama Talimatı" kapsamında yurtdışından damızlık düve ithal etmek üzere Gıda ve Tarım Hayvancılık Bakanlığına başvurduğunu, gereken koşulları sağladığından Bakanlık tarafından farklı tarihlerde davalıya kontrol belgesi ile ithalat izni verildiğini ve sözleşme yaptığını, Bakanlığın onayladığı listede yer alan yetiştiricilere dağıtılması şartı bulunduğunu, yapılan resmi kontrollerde ve elde edilen delillerden davalının çeşitli tarihlerde farklı kontrol belgerine istinaden damızlık hayvan ithal ettiğini, ithal ettiği bu damızlık hayvanlardan toplam 295 adetini uygulama talimatına aykırı şekilde elden çıkardığını, bu suretle taahüdünü ihlal ettiğini, söz konusu 295 adet hayvanın ithal tarihlerindeki toplam fatura bedelinin 480.400,00 Euro olduğunu ileri sürerek, taahhütünü ihlal eden davalının uygulama talimatına ve noter onaylı tahhütnamesine aykırı olarak elden çıkardığı ithal hayvanların bedeli olan 480.400,00 Euro tutarındaki bedelin fazlaya ilişkin hakları saklı kalmak kaydıyla yasal faizi ile birlikte davalıdan tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili; tek taraflı hazırlanmış mukayese ve tartışma olanağı bulunmayan cezai şart ve yaptırımları içerir sözleşmelerdeki yaptırıma yönelik maddelerin geçerliliği olmadığını, kabul anlamına gelmemek kaydıyla taahhütname ile imzaya zorlanan cezai şart miktarının hakkaniyet oranlarının çok üstünde olacak şekilde fahiş olduğunu, usulsüz bir dağıtımın söz konusu bulunmadığını belirterek, davanın reddine karar verilmesini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; davalının davacı Bakanlığa verdiği taahhüte aykırı davrandığı, bu nedenle taahhütname hükümleri uyarınca cezai şart ödemesi gerektiği, borçlunun ticari defter ve bilançoları üzerinde mali müşavir bilirkişiye inceleme yaptırılarak alınan raporda, davalının ekonomik durumunun cezai şartta indirim yapılmasını gerektirdiği anlaşılmakla cezai şartta takdiren % 50 oranında indirim yapıldığı, cezai şartta mahkemece indirim yapılması nedeni ile davalı lehine karşı vekalet ücretine hükmolunmadığı gerekçesiyle davanın kısmen kabulü ile 240.200,00 Euro cezai şart alacağının dava tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile davalıdan alınarak davacıya verilmesine, fazlaya yönelik istemin reddine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuşlardır.
B. İstinaf Sebepleri
1. Davacı vekili; davalının Bakanlık ithalat programları kapsamında yaptığı ithalat miktarı toplamının 1.045.800,00 Euro olduğunu, bu kadar büyük ölçekte ithalat kapasitesi olan ve ithalat gerçekleştiren şirketin, cezai şartında yarı yarıya indirime gidilmesinin hakkaniyetle bağdaşmadığını belirterek, İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasını istemiştir.
2. Davalı vekili; ... Süt Birliği ile Ziraat bankasının olumsuz tutumları nedeniyle şirketin dağıtımı tamamlayamadığını, süt birliğinin çekilen ihtarnameye rağmen sözleşme yapmaya yanaşmadığını, süt birliğinin hayvanların teslim alınmasını engellediğini, hayvanların yurt dışındaki bakım masraflarının hayvan bedellerinden fazla bir masrafa ulaştığını, bu durumun müvekkili şirketi ekonomik yönden borca batık hale getirdiğini, müvekkili şirketin taahhütlerini yerine getirebilmek için bazı hayvanları yine Bakanlık ithal kaidelerini taşiyan firmaya devrettiğini, cezai şarttaki %50 oranındaki indirimin yeterli olmadığını, şirketin mahvına neden olacağını, davacı tarafından tek taraflı tartışılmadan hazırlanmış cezai şart maddesinin geçerliliğinin bulunmadığını, davanın kısmen reddine karar verilmesine rağmen lehlerine vekalet ücreti takdir edilmediğini belirterek, İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasını istemiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; dosya kapsamına ve toplanan delillere göre davalı edimini yerine getirmediğinden davacının cezai şart talebinin yerinde olduğu, davalı şirketin mali durumu dikkate alındığında cezai şartın tamamının tahsilinin davalının mahvına sebebiyet vereceği, %50 indirim yapılmasının makul seviyede olduğu gerekçesiyle, taraf vekillerinin istinaf başvurularının esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri temyiz isteminde bulunmuşlardır.
B. Temyiz Sebepleri
Taraf vekilleri, istinaf başvuru dilekçelerinde bildirdiği sebepleri tekrar ederek, kararın bozulmasına karar verilmesini talep etmişlerdir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, sözleşmeye aykırılık nedeniyle cezai şartın davalıdan tahsili istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu'nun 179 uncu maddesi.
3. Değerlendirme
Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, kararda belirtilen gerekçelere ve özellikle de davalının davacı Bakanlıktan damızlık sığır ithalatı için izin aldığı, davalının noter onaylı taahhütlerine aykırı davrandığı, kusurlu olan davalının taahhüt ettiği cezai şartı ödemesi gerektiği, Mahkemece cezai şarttan yapılan indirimin dosya kapsamına uygun olduğu anlaşıldığından, taraf vekillerinin temyiz itirazlarının reddi ile kararın onanması gerekmiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun'un 370 inci maddesi uyarınca ONANMASINA,
Aşağıda yazılı bakiye temyiz harcının temyiz eden davalıya yükletilmesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
05.11.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.