"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 3. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2022/1860 E., 2023/1775 K.
İLK DERECE MAHKEMESİ : İstanbul Anadolu 1. Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2019/307 E., 2022/300 K.
Taraflar arasındaki adi ortaklığın feshi ve tasfiyesi davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın taraf vekillerince istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurularının esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı taraf vekillerince temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçelerinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili; müvekkilinin ağabeyi ...'in maliki olduğu taşınmaz üzerine kat karşılığı inşaat sözleşmesi yapmak üzere davalılardan ... ile anlaştığını ancak davalı ...'in Belediyede memur olması sebebi ile sözleşmeyi imzalamayıp bütün sorumluluğun davalı ...'e ait olmak üzere kardeşi davalı ... ile imzalanmasının kararlaştırıldığını, davalı ... ile ... arasında 05.03.2013 tarihli kat karşılığı inşaat sözleşmesi imzalandığını, tarafların gerçek iradelerini yansıtan sözleşmede inşaatın müteahhitlerinin ... ve ... olarak kararlaştırıldığını, kat karşılığı inşaat sözleşmesi yapıldıktan sonra, tarafların gerçek iradelerini ortaya koyan sözleşme şartları madde halinde kat karşılığı inşaat sözleşmesinin fotokopisi üzerine davalı ... tarafından el yazısı ile yazıldığını ve bu şekilde hazırlanan sözleşmenin taraflarca 15.11.2013 tarihinde imzalandığını, bu sözleşmeye göre; yapı müteahhitlerinin ... ve ... olduğu, inşaat yapımında yapılan tüm masrafların ikiye bölüneceği, satışla beraber elde edilecek gelirlerin de ikiye bölüneceği, inşaat bitene kadar tüm ödemelerin ... tarafından yapılacağı, taşınmazların satışıyla paranın ...'in hesabına geçeceği, yapılan masrafların hesaptan düşüleceği, ...'in yapacağı masrafın dahil olduğu, iskan işleminin sonuna kadar belli bir miktar paranın hesapta tutulacağı, yeni not edilen bağımsız bölüm numaralarının esas olduğu, sığınak alanının ve 6306 sayılı Kanun'a bağlı kira gelirlerinin müteahhitlere ait olduğu, 50.000,00 TL ...’in ihtiyaçları için ...’e verildiği, bu ödemenin inşaat harcaması kapsamında olmadığı, ilk satışta ...’in payından ...'e verileceği, daha önce ... tarafından harcanan 28.535,00 TL ruhsat harcamasının inşaat gideri olduğu hususlarının kabul edildiğini, bu sözleşmeyi ... ve ...’in de aynen kabul edip imzaladıklarını, kat karşılığı inşaat sözleşmesine eklenen bağımsız bölüm vaziyet planı üzerine, yapı müteahhidine verilecek bağımsız bölümler kısmına, davalılardan ...'in el yazısı ile "...- ..." isimlerini tek tek yazdığını, tarafların inşaatın yapılması için sözleşmeler gereği üzerlerine düşenleri yaptıklarını, 15.11.2013 tarihli sözleşmede yazılı olmadığı halde, sözleşmenin başından beri her türlü emeğini ortaya koyan müvekkilinin projelerin hazırlanması, bütün ruhsatların alınması ve sair her türlü işlemi yaptığını veya yaptırdığını, inşaatın yapımında da temel atmadan en son yapılan imalatlara kadar bütün safhalarda inşaatın başından hiç ayrılamadığını, anlaşmada inşaat yapım masraflarına katılma yükümlülüğünün olmadığı halde bazı harcamaları da ödediğini, binanın asansörleri için Ransan Grup firmasına 15.06.2014 tarihinde 15.000,00 TL ödediğini, tarafların elbirliği ile 2014 yılı Mart ayında binayı tamamladıklarını, 12 bağımsız bölümün kat irtifakı kurularak tapuya tescil edildiğini, davalılara güvendiğinden Kat Karşılığı İnşaat Sözleşmesi gereği devredilecek bağımsız bölümlerin tapularını inşaat bittikten kısa bir süre sonra abisi ...'i ikna ederek görünürdeki müteahhit ...’e devrini sağladığını, tapuları üzerine alan davalı ...'in bağımsız bölümleri tek tek üçüncü şahıslara satmaya başladığını, davalıların 23.06.2014 tarihinden itibaren müvekkiline hiçbir bilgi vermediklerini, davalılar bu bağımsız bölümleri satarken müvekkilinin onayını almadıkları gibi satışlarla ilgili herhangi bir bilgi de vermediklerini, davalıların ...'e imzalattıkları 25.12.2014 tanzim, 10.06.2015 tarihli ve 100.000,00 TL bedelli bononun alacaklısı ... tarafından tahsile konulduğunu ve bu senedin ... tarafından 11.06.2014 tarihinde ödendiğini ileri sürerek; hesaplama yapılırken bu ödemenin de nazara alınmasını ve ortaklık sözleşmesinden doğmuş olan kâr payı alacağından fazlaya ilişkin haklar saklı kalmak üzere şimdilik 100.000,00 TL'nin dava tarihinden itibaren reeskont faizi ile davalılardan müşterek ve müteselsilen tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalılar vekili; sözleşmenin arsa sahibi ... ile ... İletişim ... arasında imzalandığını, davalının ... İletişim ... olarak gösterilmesi gerekirken, ... ve ... olarak gösterilmesi nedeniyle davanın usulden reddine karar verilmesi gerektiğini, arsa sahibi ... ile ... arasında kat karşılığı inşaat sözleşmesi imzalandığını, davacının ortak olmasının söz konusu olmadığını, inşaatın tüm aşamalarında, ... İletişim ... adına işlemlere başlandığını ve bitirildiğini, inşaat ile ilgili tüm harcamaların ... İletişim ... şahıs şirketi üzerinden yapıldığını, çalıştırdığı işçiler için SGK açılışını, bu işçilerin sigortalarını, ilgili belediyeye ruhsatlar için yaptığı başvuruları, vergisel bildirimleri, işçilere ödenen iş ücretlerini, aldığı malzemelerin bedellerini vs. tüm harcamaları ... İletişim ... şahıs şirketi üzerinden yapıldığını, adi ortaklık kapsamında bir harcamasının mevcut olmadığını, yapı kullanım izin belgesi, yapı ruhsatı, kat karşılığı inşaat sözleşmesi, ilgili ifraz işlemleri için arsa sahibi tarafından verilen düzenleme şeklinde vekaletname, Sosyal Güvenlik Kurumu Kayıtları, işçi bordroları, hafriyat toprağı taşıma belgesi ve bu taşıma sonrası yapılan ödemeler, yapı denetim evrakları, inşaat şantiye elektrik su faturalarına ilişkin ödeme dekontları, Yapı Net KÇ İnş. San. ve Tic. A.Ş. isimli şirketten alınan ve inşaatta kullanılan bilumum malzeme bedellerine ilişkin ödemeler, su, pis su ve elektrik tesisatı işlerine karşılık yapılan ödemeler, inşaatın ince işçiliği ile ilgili ödeme belgeleri, mermer alımı ve ödemesine ilişkin belgeler, marangoz imalatlarına ilişkin ödeme belgeleri, beton ve demir alımına ilişkin faturalar ve arsa sahibi ... ile imzalanmış belgeler incelendiğinde tüm işlemlerin ... İletişim ... adına yapıldığını, karşı tarafın inşaata yaptığı bir katkının olmadığını, talebi üzerine arsa sahibinin ihtiyaçları nedeniyle arsa sahibine değişik tarihlerde nakit para verildiğini, 05.03.2013 tarihli kat karşılığı inşaat sözleşmesi üzerine el yazısı ile yazılan ifadelerin hukuki hiçbir geçerliliği olmadığı gibi bu yazıların altında müvekkillerinin imzasının olmadığını savunarak, davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; alınan bilirkişi raporu doğrultusunda taraflar arasındaki adi ortaklığın feshine ve tasfiyesine, davacının alacağa ilişkin istemin ıslah edilmiş haliyle kabulüne, tasfiye alacağı olarak 701.011,11 TL'nin dava tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile davalılardan müştereken ve müteselsilen alınarak davacıya verilmesine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı, süresi içinde taraf vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
1. Davacı vekili; reeskont faizine hükmedilmesi gerekirken yasal faize hükmedilmesinin doğru olmadığını, ticari nitelikte dairelerin yapım- satımı işi olduğunu, müvekkilinin müteahhit olupunu, İstanbul Ticaret odasına kayıtlı olduğunu, işin niteliğinin de dairelerin satışından elde edilecek kazancın karı olduğunu ileri sürerek, kararın düzeltilmesini istemiştir.
2. Davalı vekili; ... Noterliğince düzenlenen 05.03.2013 tarihli sözleşme üzerindeki el yazısının müvekkilleri tarafından kabul edilmediğini, her sayfanın altında müvekkilinin imzasının olmaması nedeniyle hukuken bir geçerliliğinin bulunmadığını, ... ile ... arasında 05.03.2013 tarihli sözleşme gereğince ...'in yerine getirmesi gereken edimi yerine getirdiğini, inşaatın yapımının iskan alacak şekilde tamamlandığını, arsa sahibi yüklenici olarak ... dışında birisini belirlemek isteseydi onu da noter huzurunda yapılan sözleşmede göstereceğini, noter huzurunda yapılan kat karşılığı inşaat sözleşmesinin davalılardan ... ile yapıldığını ve ...'e yükümlükler yüklediğini, davacının veya oğlunun sadece inşaatın sahibi ile aracı olması onu adi ortak konumuna koymayacağını, davacının ne emek ne de mal olarak bir katkıda bulunmadığını, ...'in sözleşme üzerinde el yazısı ile yazılan beyanların son sayfasında şahit olarak imza attığını, davacı tarafın iddiasını ispatlayamadığını, taraflar arasında bir adi ortaklık varsa bu adi ortaklığın ..., ... ve ... arasında olması gerektiğini, ortada adi ortaklığa dair taraflar arasında bir sözleşme olmadığı halde el yazısı ile yazılan ibarelerin tek taraflı yorumlanarak sadece ... 'in adi ortak olarak kabul edilip, ...'in sırf devlet memuru olduğu için adi ortak kabul edilmemesinin hakkaniyete uygun olmadığını, bilirkişi raporlarındaki itirazlarının dikkate alınmadığını, kat karşılığı inşaat sözleşmesi üzerine adi ortaklığa ilişkin el yazısı ile yazılan 6 numaralı maddede: " 50.000,00 TL ...'ın ihtiyaçları için ...'a verilmiştir. ..." ibaresi olmasına ve söz konusu inşaat kapsamında verilen bir bedel olmasına rağmen bilirkişinin bu konuda bir değerlendirmede bulunmadığını, bilirkişi raporunda yapılan imalatların hatalı ve eksik olarak hesaplandığını, yıkımı yapılan inşaat alanının eksik hesaplandığı, müteahhit kârı eklenmeden kâr hesabı yapıldığını, fark maliyetlerinin alacak olarak hesaba katılmadığını, kira gelirlerinin rayiç oranlar dikkate alınarak hesaplanmasının gerektiğini, 17.10.2015 tarihinde kısmi dava olarak açılan davadaki bakiye alacağın zamanaşımına uğradığını, davacı tarafın Bölge Adliye Mahkemesi kararından sonra ıslah talebimde bulunmasını kabul etmediklerini savunarak, kararın kaldırılmasını istemiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; Sultanbeyli .... Noterliğinin 05.03.2013 tarihli kat karşılığı inşaat sözleşmesinde, sözleşmenin arsa sahibi ... ile ... İletişim ... ünvanlı firma adına ... arasında arsa niteliğindeki taşınmaz üzerinde krokide belirlenmiş şekilde zemin kat dahil 4 katlı ve her katta 3 bağımsız bölüm bulunmak üzere toplam 12 bağımsız bölümlü bir bina inşa edileceğinin kararlaştırıldığı, davacı tarafça dayanılan ve adi ortaklığa esas olduğu iddia edilen sözleşmeye; kat karşılığı inşaat sözleşmesinin 1/2. sayfasının alt kısmına el yazısı ile; "bu kat karşılığı inşaat sözleşmesinde yapı müteahhidi ... ve ...'dir.” yazılı olduğu, bu sayfanın imzalı olmadığı, sözleşmenin teknik ve özel şartlara ilişkin sayfasının altında "inşaat bitene kadar tüm ödemeleri ... yapacaktır. satışla para ...'in hesabına geçecektir.” yazılı olduğu, bu sayfanın da taraflarca imzalanmadığı, sözleşme ek emlak vergisi bildirimine ilişkin noter makbuzunun yanına, sayfa boşluğuna yanlamasına "3-yapılan masraf hesaptan düşülecektir. ...'ın yapacağı dahildir. iskan işleminin sonuna kadar belli bir miktar para hesapta tutulacaktır.” yazıldığı ve taraflarca imzalanmadığı, noter sözleşmenin paylaşım krokisinin altına "4-yeni not edilen bağımsız bölüm numaraları esastır. sığınak alanı müteahhitlere aittir. 5-6306 sayılı yasaya bağlı kira gelirleri müteahhide aittir." cümlelerinin yazıldığı, taraflarca imzalanmadığı, ayrıca ayrı bir kağıda başlık olmaksızın "6-50.000,00 TL ...'ın ihtiyaçları için ...'a verilmiştir. bu ödeme inşaat harcaması kapsamında değildir. ilk satışta ...'ın payından ...'e verilecektir. 7-daha önce ... tarafından harcanan 28.535,00 TL ruhsat harcaması inşaat gideridir. ikiye bölünecektir. 8-özet olarak harcama ve gelir ortaklığı esastır. (not: inşaat bitene kadar) harcamaları ... yapacaktır. ilk gelirler- her satışta- ...'in durumu öncelikli olacaktır. gelirden ...'ın yapması gereken harcamalar ve ...'in payına düşen harcama tutarı (...'e verilecektir. kalan tutar iskânın durumuna bağlı değerlendirilecektir.” cümlelerinin yazıldığı, alt kısımda ise müteahhit ..., müteahhit ... tarafından imzalandığı ve şahit olarak ... ve ... tarafından imzalandığı, arka sayfasının ise yine aynı şekilde imzalandığının görüldüğü, Mahkemece dinlenen tanık beyanları ile sözleşme sayfa boşluklarına yazılan adi ortaklık sözleşmesine ilişkin düzenlemeler birlikte değerlendirildiğinde davalı ...'in belediyede memur olarak çalışması nedeniyle inşaat işleriyle kardeşi ...'in ilgilendiği, kat karşılığı inşaat sözleşmesinde yüklenici ... olduğu halde inşaatın yapılması konusunda adi ortaklık hususunda anlaşma yapıldığı, bu nedenle davalıların sübuta yönelik istinaf itirazlarının yerinde görülmediği, varlığı anlaşılan sözleşmede inşaat masraflarının ve gelirin ikiye bölüneceğinin kararlaştırıldığı, davalı ... tarafından bu belirlemelerin altına imza atılmak suretiyle sözleşmeye geçerlik tanındığı, sözleşmenin bütün olarak değerlendirilmesi sonunda bilirkişiler tarafından masrafların ve gelirin hesaplandığı, adi ortaklığın tasfiye edilmemesi nedeniyle zamanaşımı süresinin dolmadığı, Mahkemece ilk verilen red kararı sonrası verilen kaldırma kararı ile tahkikata devam edildiğinden ıslahın usule aykırı olmadığı, tarafların tacir olmadığı ve davaya konu sözleşmenin ticari işten kaynaklanmadığından davacının faize ilişkin istinaf itirazları yerinde görülmediği gerekçesiyle istinaf başvurularının ayrı ayrı reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı, süresi içinde taraf vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Taraf vekilleri istinaf sebeplerini tekrar ederek, kararı temyiz etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, adi ortaklığın fesih ve tasfiyesi istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu'nun 620 vd. maddeleri.
3. Değerlendirme
1. Adi ortaklık sözleşmesi iki yada daha fazla kişinin emeklerini ve mallarını ortak bir amaca erişmek üzere birleştirmeyi üstlendikleri sözleşmedir.
2. Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararında, adi ortaklığın davalılar ve davacı arasında kurulduğu kabul edilip taraflar arasındaki sözleşmede inşaat masraflarının ve gelirin ikiye bölüneceğinin kararlaştırıldığı gerekçesiyle hazırlanan bilirkişi raporu hükme esas alındığı görülmüştür. Ancak hükme esas alınan bilirkişi raporunda yapılan hesaplamalarda davalı ...'in hesaplamalara dahil edilmediği müteahhit olarak dahi gösterilmediği sadece davacı ... ile davalılardan ... yönünden hesaplama yapıldığı halde hükümde davacının alacağı yönünden davalı ... tarafından bu belirlemelerin altına imza atılmak suretiyle sözleşmeye geçerlilik tanındığı gerekçesiyle davalı ... adi ortaklıkta ortak olarak kabul edilmediği halde sorumlu kabul edilmesi doğru görülmemiştir.
3. O halde İlk Derece Mahkemesince, davaya konu adi ortaklık ilişkisinin kimler arasında kurulduğu hususu tarafların beyanları ve tüm dosya kapsamı ile netleştirildikten sonra davacının talep edebileceği miktara ilişkin olarak, öncelikle tarafların iddia ve savunmaları doğrultusunda tarafların itirazlarını karşılayan, taraf ve Yargıtay denetimine elverişli şekilde bilirkişiden rapor alınması ve hasıl olacak sonuç dairesinde bir karar verilmesi gerekirken, eksik inceleme ve yanılgılı değerlendirme ile yazılı şekilde karar verilmesi doğru görülmemiş, bozmayı gerektirmiştir.
4. Bozma nedenine göre, davacı tarafın tüm, davalı tarafın sair temyiz itirazlarının bu aşamada incelenmesine gerek görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1. Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 373 üncü maddesinin birinci fıkrası uyarınca ORTADAN KALDIRILMASINA,
2. İlk Derece Mahkemesi kararının aynı Kanun'un 371 inci maddesi uyarınca davalılar yararına BOZULMASINA,
3. Bozma sebebine göre, davacı tarafın tüm, davalıların sair temyiz itirazlarının bu aşamada incelenmesine yer olmadığına,
Peşin alınan temyiz harçlarının istek halinde temyiz edenlere iadesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,26.09.2024 tarihinde oy birliği ile karar verildi.