Logo

3. Hukuk Dairesi2023/497 E. 2023/2386 K.

Yapay Zeka Özeti

Uyuşmazlık: Davacı eczanenin, hastalardan tahsil etmesi gereken katılım paylarını almaması nedeniyle Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından uygulanan cezai işlemin iptali istemine ilişkindir.

Gerekçe ve Sonuç: Mahkemece, cezai işleme konu reçetelerin ait olduğu fatura dönemlerinin belirlenmesi, protokol hükümlerinin doğru uygulanması ve reçete bedellerinin tahsiline ilişkin hükümlerin gözetilmemesi nedeniyle bozma kararı verilmiştir.

Karar Metni

"İçtihat Metni"

MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi

SAYISI : 2020/388 E., 2022/960 K.

Taraflar arasında İlk Derece Mahkemesinde kurum işleminin iptali davasında verilen karar hakkında yapılan temyiz incelemesi sonucunda, Dairemizin 22.06.2020 tarih, 2020/642 Esas, 2020/3216 Karar sayılı ilamıyla İlk Derece Mahkemesi kararının bozulmasına karar verilmiştir.

İlk Derece Mahkemesince bozmaya uyularak yeniden yapılan yargılama sonucunda; davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.

İlk Derece Mahkemesi kararı taraflarca temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:

I. DAVA

Davacı dava dilekçesinde; ... Derman Eczanesi’nin sahibi olduğunu, Kurumca 30.06.2015 tarih ve 18650595/3436808 sayılı işlemle alması gereken ilaç katılım payları veya poliklinik katılım payını hastalardan tahsil etmediğinden bahisle Sosyal Güvenlik Kurumu kapsamındaki kişilerin Türk Eczacıları Birliği üyesi eczanelerden ilaç teminine ilişkin 2012 yılı protokolünün 5.3.6 ve 4.3.6 ncı maddeleri uyarınca 76.588,63 TL reçete bedeli ile 77.557,41 TL cezai şartın kendisinden tahsiline karar verildiğini, yapılan işlemin haksız ve hukuka aykırı olması nedeniyle iptaline karar verilmesini talep etmiştir.

II. CEVAP

Davalı cevap dilekçesinde; davacı hakkında uygulanan cezai işlemin yerinde olduğunu savunarak davanın reddini istemiştir.

III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI

İlk Derece Mahkemesinin 05.04.2016 tarihli ve 2015/430 E., 2016/373 K. sayılı kararıyla; eczacı söz konusu ücretleri hastasından almadan ödeme yapacağında zarar edeceği ve eczanesinin işletmesini devam ettiremeyeceği, dolayısıyla hiç bir eczacının bu riski göze alamayacağı ve hastasından alması gereken Kuruma peşin olarak ödediği ücretleri reçete sahibinden bir şekilde alma yoluna gideceği, bu haliyle söz konusu cezai şart ve reçete bedelinin kurum tarafından tahsilinin yerinde olmadığı anlaşılmakla davanın kabulüne Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığının 30.06.2015 tarih 98206689/SÖZLEŞME - 18650595/3436808 sayılı işleme konu 76.588,63 TL reçete bedeli ile 77.557,41 TL cezai şarta ilişkin işlemin iptaline karar verilmiştir.

IV. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ

A. Bozma Kararı

1. İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı temyiz isteminde bulunmuştur.

2. Dairemizin 22.06.2020 tarih ve 2020/642 Esas ve 2020/3216 Karar sayılı ilamıyla cezai şarta konu işlemin dayanağı dava dışı sigortalı kişilerden katılım payı alınmaması olduğuna göre, bu kişilerin de tanık olarak dinlenilmesi gerektiği, dosyaya sunulan 10.02.2016 tarihli bilirkişi kurulu raporuna yapılan itirazın ek bilirkişi raporu alınarak karşılanmamasının isabetli bulunmadığı, 04.04.2015 tarihinde yürürlüğe giren 5510 Sayılı Yasa’nın geçici 62 nci maddesinin değerlendirilmesi suretiyle davacı alacaklarından kesinti yapılıp yapılmadığının, kamu zararı oluşup oluşmadığının, bu madde hükmü gereği uygulanabilecek cezai işlem miktarının hesaplanması ve sonucuna uygun bir karar verilmesi için İlk Derece Mahkemesinin kararının bozulmasına karar verilmiştir.

B. İlk Derece Mahkemesince Bozmaya Uyularak Verilen Karar

İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile 8 adet reçete karşılığı hastanın eczaneye ödemesi gereken bedeli ödemediği anlaşılmışsa da 5510 Sayılı Yasanın geçici 62 nci maddesi uyarınca 77.557,41 TL tutarındaki ceza miktarı 2015 yılı brüt asgari ücretin (Brüt asgari ücret 2015 yılının ilk altı ayında 1.201,50 TL) 5 katını geçemeyeceğinden 1.201,50 X 5=6.007,50 TL ceza uygulaması gerektiğinden davanın kısmen kabulüne; Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığının 30.06.2015 tarih 98206689/SÖZLEŞME-18650595/3436808 sayılı işleme konu 77.557,41 TL cezai şarta ilişkin işlemin kısmen iptali ile cezai şartın 6.007,50 TL olduğunun tespitine davacının fazlaya ilişkin talebinin reddine karar verilmiştir.

V. TEMYİZ

A. Temyiz Yoluna Başvuranlar

İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraflar temyiz isteminde bulunmuşlardır.

B. Temyiz Sebepleri

1. Davacı temyiz dilekçesinde, hiçbir maddi faydası olmayan ve cezai şart rizikosu taşıyan bahse konu olayın gerçekleştirilmesinin hayatın olağan akışına aykırı olduğunu, muayene katılım payı ve ilaç katılım payının emekli kişilerin emekli aylığından doğrudan kesilmekte olup 25 yaşından ... erkek üniversite öğrencilerinin ve evli olmayan kız çocuklarının da muayene katılım payı ve ilaç katılım payı ebeveyninin emekli aylığından kesileceğinden yerel mahkeme tarafından bu duruma ilişkin bir değerlendirme yapılmadan hüküm kurulduğunu, hükme esas alınan bilirkişi raporunda zarara ilişkin bir açıklama yapılmadığını, belirtilen dönemde eczaneden binlerce hasta ilaç almış ve ücretini ödemiştir ancak bunların arasında 6 kişinin ücret ödemediğini belirtmenin hayatın olağan akışına aykırı olduğunu, Kurum ile imzalanan tip sözleşmelerin maddelerinde eyleme karşılık gelen cezaya ilişkin değişiklikleri gözetmeden karar verildiğini, lehine hatalı vekalet ücreti hesaplandığını belirterek kararın bozulmasını talep etmiştir.

2. Davalı temyiz dilekçesinde, tesis edilen dava konusu işlemde herhangi bir hukuka aykırılık bulunmadığı, işlem tesis edilirken ilgili mevzuat hükümleri ile taraflar arasında akdedilen sözleşme hükümlerine uygun olarak işlem tesisi yoluna gidildiğinden aksi yönde açılan haksız ve hukuki dayanaktan yoksun davanın tamamen reddine karar verilmesi gerektiğini belirterek kararın bozulmasını talep etmiştir.

C. Gerekçe

1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme

Uyuşmazlık, davacının Kuruma faturalandırdığı reçeteler nedeniyle hastalardan tahsil etmesi gereken katılım paylarını almadığı gerekçesiyle hakkında Kurumca uygulanan cezai işlemin iptali istemine ilişkindir.

2. İlgili Hukuk

1. Sosyal Güvenlik Kurumu kapsamındaki kişilerin Türk Eczacıları Birliği üyesi eczanelerden ilaç teminine ilişkin 2020 yılı protokolünün 5.3.6 ncı maddesi şu şekildedir;

“Kurumun mahsup suretiyle tahsilini yaptığı haller hariç olmak üzere, alınması gereken ilaç katılım payları ve/veya ayakta tedavide hekim ve diş hekimi muayenesi katılım paylarını, ve/veya eşdeğer ilaç uygulaması nedeniyle oluşan fiyat farklarını tahsil etmeyen veya hastaya iade eden eczacılara, ilk tespitte 500 (beşyüz) TL cezai şart uygulanarak eczane yazılı olarak uyarılır, yazılı uyarıya rağmen tekrarı halinde sözleşme feshedilir ve 1 (Bir) ay süre ile sözleşme yapılmaz. Tespit işlemi Kurumca yapılabileceği gibi ilgili eczacı odası tarafından da yapılabilir. Tespit işleminin, ilgili eczacı odası tarafından yapılması ve Türk Eczacıları Birliği Merkez Heyetince onaylanarak Kuruma yazılı olarak bildirilmesi halinde Kurum tarafından madde hükümleri uygulanır. Eczacı odası tespiti ve TEB Merkez Heyeti onayına istinaden yapılan işlemlerin yargı kararı ile haksız yapıldığına karar verilmesi durumunda, eczacının uğradığı her türlü maddi ve manevi zarar, tespiti yapan eczacı odası ile Türk Eczacıları Birliğince müteselsilen karşılanır. Ancak Kurum aleyhine dava açılması halinde, açılan dava Türk Eczacıları Birliğine ihbar edilir. Eczacı tarafından, ayakta tedavide hekim ve diş hekimi muayenesi katılım paylarının, tahsil edilmemesi veya iade edilmesi halinde uygulanacak cezai şart tutarının hesaplanmasında (6.17) numaralı madde hükmünün son fıkrası uygulanmaz.”

2. Sosyal Güvenlik Kurumu kapsamındaki kişilerin Türk Eczacıları Birliği üyesi eczanelerden ilaç teminine ilişkin 2020 yılı protokolünün 4.3.6 ncı maddesi şu şekildedir;

“Protokolün (5.3) numaralı maddesindeki fiillerin tespit edildiği reçetede fiili ilgilendiren reçete veya ilaç bedelleri ödenmez (5.3.3, 5.3.6 ve 5.3.14 maddeleri hariç). Kurumca yapılan yersiz ödemeler varsa, ödeme tarihinden itibaren hesaplanacak yasal faizi ile birlikte eczacının Kurumda tahakkuk etmiş alacağından mahsup edilir. Eczacının alacağının yersiz ödeme tutarını karşılamaması veya alacağının olmaması halinde, genel hükümlere göre tahsil edilir.”

3. Sosyal Güvenlik Kurumu kapsamındaki kişilerin Türk Eczacıları Birliği üyesi eczanelerden ilaç teminine ilişkin 2020 yılı protokolünün 6.12 nci maddesi şu şekildedir;

“Bu Protokolün yürürlük tarihinden önce herhangi bir nedenle Kurumca veya Kuruma devredilen kurumlarca sözleşmesi feshedilen ve/veya cezai şart uygulanan eczacının bu işleme karşı dava açmış olması ve açılan davanın Protokolün yürürlüğe girdiği tarihte kesinleşmemiş olması halinde yazılı talebi ile; Kurumca tespit edilen ve sözleşmesinin feshedilmesi ve/veya cezai şart uygulanmasına ilişkin fiil/fiiller için bu Protokolün (5) ve (6) numaralı maddelerinde yer ... hükümler uygulanır. Ancak Kurumca tahsil edilmiş olan cezai şart ve yersiz ödeme tutarları geri ödenmez, mahsup edilmez. Bu protokolden önceki protokollerde sözleşmenin feshi ve cezai şart gerektiren maddelerden bu protokolde kaldırılmış olanlar nedeniyle sözleşme feshi ve/veya cezai şart uygulanmış olan işlemler, konusu kalmadığından durdurulur ve işlem yapılmaz. Bu Protokolün yürürlük tarihinden önce (5.3) numaralı maddede sayılan fiillerden dolayı sözleşmesi feshedilen ve/veya cezai şart uygulanan eczanelerin yazılı talebi üzerine, bu Protokoldeki cezai şart ve fesih hükümleri uygulanır. Ancak eczanenin feshine ilişkin fiil için; bu Protokol hükümlerinde eczacının yazılı olarak uyarılması ve/veya “tekrarı halinde” ... bir yaptırım belirtilmiş ise, bu Protokolün yürürlük tarihinden önce yapılmış fesih işlemi “yazılı olarak uyarı” ve/veya fesih işlemine esas fiil ise tekrara dayalı yaptırımlar için ilk fiil olarak kabul edilir. Bu madde hükmü uygulanırken daha önce Kuruma devredilen kurumlar ile yapılan protokoller gereği sözleşmesi feshedilen eczacı için, fesih tarihinden itibaren geçen süre bu Protokol hükümlerine göre sözleşme yapılmayacak süreden düşülür”

4. Sosyal Güvenlik Kurumu kapsamındaki kişilerin Türk Eczacıları Birliği üyesi eczanelerden ilaç teminine ilişkin 2020 yılı protokolünün 6.17 nci maddesi şu şekildedir;

“Bir fatura dönemi için uygulanacak cezai şartın hesaplanması reçete bazında yapılır. Bir reçetede birden fazla usulsüz fiilin tespit edilmesi durumunda cezai şartlardan en yüksek olanı esas alınır. Bir fatura döneminde cezai işlem gerektiren birden fazla reçete tespit edilmesi halinde belirlenen cezai şartlar her bir reçetedeki tespit için ayrı ayrı hesaplanıp bu bedeller toplanmak suretiyle tahsil edilir. Cezai şartlar reçete/ilaç bedelinden az olamaz. (Bu maddenin uygulanmasında Protokolün 5.3.4, 5.3.6 ve 5.3.14 numaralı madde hükmü hariçtir.) Kurumca uygulanacak cezai şart tutarının her fiil için 250 (ikiyüzelli) TL’den az olması halinde, alınacak cezai şart bedeli 250 (ikiyüzelli) TL olarak uygulanır. Belirtilen aynı fiilin/fiillerin son 1 (bir) yıl içinde tekrarlandığının tespit edilmesi halinde uygulanacak cezai şart bedeli her fiil için 500 (beşyüz) TL olarak uygulanır."

5. Sosyal Güvenlik Kurumu kapsamındaki kişilerin Türk Eczacıları Birliği üyesi eczanelerden ilaç teminine ilişkin 2020 yılı protokolünün 1.4.12 nci maddesi şu şekildedir;.

“Fatura dönemi: ... düzenlemeler saklı kalmak kaydıyla, eczane tarafından her ayın birinci ve sonuncu günü dâhil olmak üzere verilen hizmetleri kapsayan dönemi,”

6. 5510 sayılı Sosyal Sigortalar Ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun (5510 sayılı kanun) geçici 62. maddesi şu şekildedir;

“Bu maddenin yayımı tarihinden önce, ayakta tedavide hekim ve diş hekimi muayenesi katılım paylarının eczanelerce usulüne uygun tahsil edilmemesi nedeniyle, eczacılar hakkında öngörülen cezai şart, her fatura dönemi için brüt asgari ücretin beş ... tutarını geçemez. Bu madde kapsamına giren fiiller için bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten önce tahsil edilen tutarlar iade ve mahsup edilmez.”

3. Değerlendirme

Davacı hakkında 8 adet reçetede hastadan Medula sisteminde tahsil edilmesi gerektiği belirtilen katılım payını almadığından dolayı cezai işlem uygulanmışsa da mahkemece yeniden dinlenen hastalardan iki tanesinin katılım paylarını ödediğini beyan etmiş olduğu görüldüğünden reçete sahipleri ... ... ve ... Olama’ya ait reçeteler nedeniyle Kurumca uygulanan cezai işlemin iptali gerekmektedir.

Dava konusu cezai işlemin dayanağı olan protokol maddesinde değişiklik olduğu ... olup, 2020 yılında yürürlüğe giren protokolün ilgili maddesinin olaya uygulanıp uygulanamayacağı üzerinde durulmalıdır. Sözleşmede yer ..., yukarıda bahsi geçen 6.10 uncu maddesine göre davacının dava açmakla lehine olan protokollerdeki hükümlerin uygulanmasını istediğini kabul etmek gerekir. Bu durumda davacının, kurumdan yazılı talepte bulunulup bulunmadığının araştırılmasına gerek kalmamıştır. Hal böyle olunca 2020 protokolünün 4.3.6 ncı maddesine göre katılım payı atlatma eylemine konu reçete bedellerinin Kurumca davacıdan istenemeyeceğinden 76.588,63 TL reçete bedeli tahsili işleminin iptaline karar verilmesi gerekirken yazılı şekilde yanılgılı değerlendirme ile hüküm tesisi usul ve yasaya aykırı olmuştur.

04.04.2015 tarihinde yürürlüğe giren 5510 sayılı Kanunun geçici 62 nci maddesinde eczacılar hakkında öngörülen cezai şartın her fatura dönemi için brüt asgari ücretin beş ... tutarını geçemez demesine rağmen, mahkemece bu madde uygulanırken cezai işleme konu reçetelerin kaç fatura dönemine ait olduğu 2020 protokolünün 1.4.12 nci maddesine göre belirlenmeden bir fatura dönemine ilişkin hesaplama yapılması hatalı olup bozma nedeni yapılmıştır.

VI. KARAR

Açıklanan sebeple,

1.İlk Derece Mahkemesi kararının 1086 sayılı HUMK'nın 428 ... maddesi gereğince taraflar yararına BOZULMASINA,

2. Peşin alınan temyiz harcının istek hâlinde davacıya iadesine,

Dosyanın mahkemesine gönderilmesine,

6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun Geçici 3 üncü maddesi atfıyla 1086 sayılı Kanun'un 440 ıncı maddesi gereğince kararın tebliğinden itibaren 15 günlük süre içinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere,

21.09.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.