"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : ... Bölge Adliye Mahkemesi 35. Hukuk Dairesi
Taraflar arasındaki tespit davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davalı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalı vekili tarafından duruşma istemli temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyize konu edilen kararın niteliğinin duruşma istenebilecek davalardan olmadığı anlaşılmıştır.
6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin ikinci fıkrası uyarınca duruşma isteğinin reddine, temyiz dilekçesinin kabulü ile incelemenin dosya üzerinde yapılmasına karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili; davalının 14.06.2017 ve 20.02.2012 başlangıç tarihli ve beş yıl süreli kira sözleşmeleri gereğince kiracı olarak kullandığı işyeri niteliğindeki taşınmazı 26.04.2018 tarihinde satın aldığını ve sözleşmenin tarafı olduğunu, sözleşmelerde taşınmazların aylık kira bedellerinin USD olarak belirlendiğini, ancak 13.09.2018 tarihinde yayınlanan Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkındaki 32 sayılı Kararda Değişiklik Yapılmasına Dair 85 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile istisnaları belirleme yetkisi tanınan Bakanlığın 06.10.2018 tarihinde Resmi Gazete’de yayınlanan 2018-32/51 nolu ...'i çerçevesinde getirilen sözleşme bedellerini Türk Parası olarak belirlenmesiyle ilgili yasal zorunluluk nedeniyle 12.10.2018 tarihinde ek protokol düzenlendiğini, ancak taraflarca henüz imzalanmadan 16.11.2018 tarihinde Resmi Gazete’de yayınlanan 2018-32/52 nolu ...'i çerçevesinde hükümsüz kaldığını ileri sürerek; 12.10.2018 tarihli ek protokollerin hükümsüz olduğunun tespitini, bu olmadığı takdirde ifa güçlüğü sebebiyle ek protokolün feshedilmesini, kira paralarının asıl sözleşmede yazılı olduğu şekilde devamına karar verilmesini talep etmiş, 25.11.2019 tarihli ıslah dilekçesi ile dosya kapsamına alınan bilirkişi raporu doğrultusunda talebini, öncelikle ek protokolün saik hatası nedeniyle iptali ve sözleşmelerdeki kira bedellerinin 12.10.2018 tarihinden itibaren ana sözleşmede yer aldığı şekilde belirlenmesi olarak açıklamıştır.
II. CEVAP
Davalı vekili; dava konusu her üç kira sözleşmesinin tapuya işlenmiş olduğunu, davacının bu sözleşmelerden haberinin bulunduğunu, sözleşmenin ve protokollerin geçerli olduğunu, kiranın sözleşme ve kanuna uygun olarak usulünce ödendiğini, ödenen kiranın rayice uygun olduğunu, istenen kira miktarının yüksek olduğunu, ayrıca 2008-32/34 sayılı ...'de değişiklik yapan 2018-32/52 sayılı ...'in geriye yürümesinin mümkün olmadığını savunarak, davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; 12.10.2018 imza tarihi bulunan ve 13.10.2018 tarihinde geçerli olarak yürürlüğü benimsenen ek protokolde Türk Parasına dönüşün kararlaştırıldığı, ancak protokolün ikinci maddesinde 13.09.2018 tarihli 85 sayılı Cumhurbaşkanı Kararına atıf yapılarak 06.10.2018 tarihli Resmi Gazete‘de yayınlanan ...'deki zorunluluk nedeniyle protokolün düzenlendiğinin açıklandığı, öte yandan davalı tarafça düzenlenen 47723, 47724, 47725 ve 47726 yevmiye sayılı ihtarnamelerde, açıkça ... çerçevesinde 30 günlük süreçte istenen sonuca varılamadığının bildirildiği, bu durumda 12.10.2018 tarihi itibariyle protokolün imzalanmadığının anlaşıldığı, bilahare Kasım ayında 2018-32/52 sayılı ... ile 32 sayılı Kararın ilgili maddesinde değişikliğe gidilerek, yabancılar yönünden döviz ve kira sözleşmesi düzenlemesinin mümkün hale getirildiği, hal böyle olunca, davacının 2018-32/51 sayılı ... kapsamında zorunluluk nedeniyle ek protokolü düzenlediği ancak 2018-32/52 sayılı çıkan ... ile de taraflar açısından durumun önceki hale döndüğü ve önceki kira sözleşmelerindeki miktarların geçerliliğini devam ettireceği, bu nedenlerle davacının 12.10.2018 tarihli icabı ile bağlı kalmadığı gerekçesiyle; davanın kabulüne, 12.10.2018 tarihli ek protokolün hükümsüz olduğunun tespitine, 12.10.2018 tarihinden itibaren kira bedellerinin; ana sözleşmeler olan 14.06.2017 tarihli (1) sayılı kira sözleşmesi, 14.06.2017 tarihli (2) sayılı kira sözleşmesi, 20.02.2017 tarihli (3) sayılı kira sözleşmelerinde belirtilen kira bedelleri üzerinden belirlenmesine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı, süresi içinde davalı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davalı vekili; dava konusu sözleşmeler devam ederken 13.09.2018 tarihli Resmi Gazete'de yayımlanan "Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Kararda Değişiklik Yapılmasına Dair 82 Sayılı Karar" ile kira sözleşmelerindeki döviz üzerinden kararlaştırılan kira parasının TL olarak tespiti gerektiğini, bu doğrultuda taraflar arasında yapılan ilk müzakereler sırasında sonuca varılamadığını, bu durumun Üsküdar 20. Noterliğinin 12.10.2018 tarihli ve 47723, 47724, 47726 yevmiye numaralı ihtarnameleri ile davacıya bildirildiğini ve sözleşmelerdeki kira bedelinin TL'ye çevrildiğinin ihtar edildiğini, taraflarca ikinci kez müzakere yapıldığını ve 12.10.2019 imza, 13.10.2019 yürürlük tarihli ek protokolün düzenlendiğini, kiracı olarak iyi niyetli olduğunu, ek protokolün imzalanmadığı ve yürürlüğe girmediği iddiasının asılsız olduğunu, ek protokol üzerinde her iki tarafın imzasının bulunduğunu, davacının ek protokolü haklı gerekçe sunulmadan teslim almaktan imtina ettiğini, Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 sayılı Karara İlişkin ...'de değişiklik yapılmasına dair ...'in (2018-32/52), ek protokolün yürürlüğe girmesinden sonra yayınlandığını, Mahkemece taleple bağlılık ilkesine aykırı olarak değerlendirme yapıldığını, davacının ıslah dilekçesini kabul etmediklerini, davacının 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu'nun (6098 sayılı Kanun) 32 nci maddesinde düzenlenen saikte yanılmaya dayanmasının mümkün olmadığını, somut işlemlerde esaslı hata bulunmadığını, uyarlama şartlarının da oluşmadığını, davacının basiretli tacir olarak hareket etmesi gerektiğini, 13.09.2018 tarihinden önce akdedilmiş olan gayrimenkul kiralama sözleşmelerinin istisna kapsamında kalması halinde bu tarih ile 16.11.2018 tarihi arasında sözleşmede döviz cinsinden tespit edilen bedellerin TL'ye çevrilmesi halinde yeniden döviz cinsinden tespit yapılmasının tarafların açık rızasıyla mümkün olduğunu ileri sürerek, İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasını istemiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; davalı kiracı şirketin ... kaydında ve ... 27.12.2012 tarihli sayısında tek pay sahipli şirket olduğu, tek pay sahibinin ... B.V. olduğu, dolayısıyla kiracı şirketin 2018-32/52 sayılı ...'in ilgili fıkralarında düzenlenen istisna kapsamında bulunduğu, tarafların kira bedelinin TL'ye dönüşmesine ilişkin zorunluluk kapsamında protokol hazırladıkları ancak protokole ilişkin mutabakat sağlanamadığı, tarafların kira bedelinin ne şekilde Türk Lirasına dönüşeceğine yönelik iradelerinin uyuşmadığı, 12.10.2018 tarihli protokolün her iki tarafın imzalaması ile sonuç doğuracağı, bu protokolün 16.11.2018 tarihli Resmi Gazete'de yayımlanan TL'ye Dönüşecek Kira Sözleşmelerine İlişkin ... Hükümlerinde Değişiklik Yapılmasına ilişkin ... ile taraflar yönünden kira bedelinin TL olarak belirlenmesi zorunluluğunun ortadan kalktığı, tarafların döviz veya döviz cinsinden kira sözleşmesi yapabilecek kişiler olması nedeniyle protokolün de imzalanıp yürürlüğe girmemesi nedeniyle tarafları bağlamadığı ve kira bedelinin sözleşmede belirtildiği şekilde devam edeceğine yönelik kararın yerinde olduğu gerekçesiyle, davalı vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı, süresi içinde davalı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalı vekili; istinaf dilekçesinde bildirdiği sebepleri ileri sürerek, kararın bozulmasını istemiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, 12.10.2018 tarihli ek protokolün iptali ile kira bedellerinin USD cinsinden belirlenmesi istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 sayılı Karar, 12 Eylül 2018 Tarihli, Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 sayılı Karara İlişkin ... (... No: 2008-32/34), Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 sayılı Karara İlişkin ... (... No: 2008-32/34)’de Değişiklik Yapılmasına Dair ... (... No: 2018-32/51), Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 sayılı Karara İlişkin ... (... No: 2008-32/34)’de Değişiklik Yapılmasına Dair ... (... No: 2018-32/52)
3. Değerlendirme
Temyizen incelenen kararda belirtilen gerekçelere ve 13.09.2018 tarihinde yayımlanan Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkındaki 32 sayılı Kararda Değişiklik Yapılmasına Dair 85 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile getirilen zorunluluk gereği, davacı tarafça sözleşmedeki kira bedellerinin revize edilerek TL üzerinden yeniden belirlendiği 12.10.2018 tarihli ek protokolün hazırlanarak e-mail yoluyla davalıya gönderildiği, ne var ki dosya içerisinde mevcut yazışmalarından işbu protokolün 22.11.2018 tarihi itibariyle davalı tarafça henüz imzalanmadığı, bu esnada Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 sayılı Karara İlişkin ... (... No: 2008-32/34)’de Değişiklik Yapılmasına Dair 2018-32/52 nolu ...'in, 16.11.2018 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdiği, bu çerçevede davalı kiracı şirketin 2018-32/52 nolu ...'in 8 inci maddesinin 3 üncü ve 19 uncu fıkralarında düzenlenen istisna kapsamında bulunduğu ve taraflar yönünden kira bedelinin TL olarak belirlenmesi zorunluluğunun ortadan kalktığı, bu nedenlerle Kanun ile getirilen zorunluluk gereği hazırlanan ve henüz imzalanmadan yine Kanun gereği düzenlenme zorunluluğu ortadan kalkan ek protokolün geçersiz olduğunun tespitine yönelik verilen kararda bir isabetsizlik bulunmadığının anlaşılmasına göre, davalı vekilinin temyiz itirazlarının reddi ile kararın onanmasına karar vermek gerekmiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeple;
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun'un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Aşağıda yazılı bakiye temyiz harcının temyiz edene yükletilmesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
13.12.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.