"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : ... Bölge Adliye Mahkemesi 25. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2021/1442 E., 2022/1917 K.
DAVA TARİHİ : 04.07.2017
İLK DERECE MAHKEMESİ : ... 17. Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2021/110 E., 2021/162 K.
Taraflar arasındaki tazminat davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın reddine karar verilmiştir.
Kararın davacı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili; ... ... Teftiş Kurulu Başkanlığı ... müfettişlerinin 07.10.2015 tarihli idari tedbir raporuna istinaden ... Teftiş ... Grup Başkanlığının 08.10.2015 tarihli ve durdurma kararı konulu heyet kararında "TTK Taşkömürü işletme müessese müdürlüğünün" tamamında işin durdurulması kararı alındığını, kararın gereğinin yapılması hususunun 09.10.2015 tarihinde ... Kaymakamlığınca kuruma bağlı ... Taşkömürü İşletme Müessesesi Müdürlüğüne bildirildiğini, aynı tarihte işin durdurularak ... Kaymakamlığına bilgi verildiğini, Kurumlarınca kararın iptali için ... Mahkemesinde süresinde başvuruda bulunduklarını, ... 2. ... Mahkemesinin 11.11.2015 tarihli ve 2015/1013 E., 2015/903 K. sayılı kararı ile işin durdurulması kararının kaldırılmasına kesin olarak karar verildiğini, bahse konu süreçte durdurma kararından itibaren üretimin olmaması nedeniyle 9.950 ton tüvenan üretim kaybı oluştuğunu, mali kayıplarının 1.000.000,00 TL'den fazla olduğunu ileri sürerek; fazlaya ilişkin hakları saklı kalmak kaydıyla, işin durdurulması sürecinde ortaya çıkan zararlara karşılık olmak üzere 1,00 TL'nin başvuru tarihinden itibaren işletilecek yasal faizi ile birlikte davalı taraftan tahsiline karar verilmesini talep etmiş, 25.12.2018 tarihli ıslah dilekçesi ile talebini 1.311.828,67 TL'ye yükseltmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili; kurum tarafından yapılan işlemlerin yürürlükteki mevzuata uygun olduğunu, işin durdurulması kararının tedbir niteliğini taşıdığını, herhangi bir cezalandırıcı işlem niteliğinde olmadığını, idareye atfı kabil bir kusur bulunmadığını savunarak, davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
1.Davanın açıldığı ... 42. ... Mahkemesinin 14.07.2017 tarihli ve 2017/337 E., 2017/489 K. sayılı, dava konusu talep hakkında idare mahkemelerinin görevli olduğuna dair kararın kesinleşmesi üzerine, ... 12. İdare Mahkemesinin 2017/1047 E., 2017/1185 K. sayılı kararı ile davaya bakmakla adli yargının görevli olduğuna karar verilmiş, Uyuşmazlık Mahkemesi Hukuk Bölümünün 26.02.2018 tarihli ve 2018/89 E., 2018/96 K. sayılı kararı ile davaya bakmakla adli yargının görevli olduğuna karar verilmiştir.
2. ... 42. ... Mahkemesinin 13.09.2019 tarihli ve 2018/67 E., 2019/432 K. sayılı kararıyla; davanın kısmen kabulüne karar verilmiş, davalı vekilinin istinaf yoluna başvurması üzerine, ... Bölge Adliye Mahkemesi 8. Hukuk Dairesinin 05.02.2020 tarihli ve 2020/12 E., 2020/197 K. sayılı kararıyla; İlk Derece Mahkemesi kararının ortadan kaldırılmasına ve davanın reddine karar verilmiş, kararın davacı vekili tarafından temyizi üzerine Yargıtay 22. Hukuk Dairesinin 09.07.2020 tarihli ve 2020/2426 E., 2020/9199 K. sayılı ilamıyla; somut uyuşmalıkta genel mahkemelerin görevli olduğu, belirtilen sebeple, İlk Derece Mahkemesi kararı ortadan kaldırılarak asliye hukuk mahkemelerine görevsizlik yönünde hüküm kurulması gerekirken, işin esasına girilerek sonuca gidilmesinin isabetsiz olduğu gerekçesiyle karar bozulmuş ... Bölge Adliye Mahkemesi 8. Hukuk Dairesinin 06.11.2020 tarihli ve 2020/1867 E., 2020/2308 K. sayılı kararıyla; ''davanın Asliye Hukuk Mahkemesinde görülmesi gerektiği halde, ... Mahkemesinde bakılması usul ve yasaya aykırı olup ... 42. ... Mahkemesinin 2018/67 E., 2019/432 K. sayılı kararının kaldırılmasına, dosyanın görevli ... Asliye Hukuk Mahkemesine gönderilmek üzere Mahkemesine iadesine'' karar verilmiştir.
3. ... 42. ... Mahkemesinin 24.12.2020 tarihli ve 2020/884 E., 2020/1176 K. sayılı kararıyla; ''davanın HMK 114/1-c ve 115/2 maddeleri gereğince usulden reddine, mahkemenin görevsizliğine, HMK madde 20 hükmü uyarınca karar kesinleştikten sonra iki hafta içinde talep olması halinde dosyanın görevli ve yetkili ... Nöbetçi Asliye Hukuk Mahkemesine gönderilmesine'' karar verilmiş, kararın kesinleşmesi ve talep üzerine dosya görevli Asliye Hukuk Mahkemesine gönderilmiştir.
4. İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; ... Bölge Adliye Mahkemesi 8. Hukuk Dairesinin 05.02.2020 tarih,li ve 2020/12 E., 2020/197 K. sayılı ilamında da belirtildiği üzere, 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu'nun 49 uncu maddesi gereğince, kusurlu ve hukuka aykırı bir fiil ile başkasına zarar verenin bu zararı gidermekle yükümlü olduğu, somut ihtilafta Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı Teftiş Kurulu tarafından ... Kömürü Kurumu ... İşletmesinde yapılan programlı teftiş sonucu, bir kısım ... güvenliği eksikliklerin ve mevzuata aykırılıkların tespit edildiği, daha önce ... ve ...'te meydana gelen maden kazalarında bir çok işçinin vefat etmesi üzerine, tespit edilen hayati derecede önem arz eden eksikliklerin giderilmesi sürecinde işyerinde işin durdurulmasına karar verildiği, davalı tarafça yapılan işlemlerin o günkü koşullara uygun olduğu, davalı tarafın muhtemel kazalara engel olmak düşüncesi ile işyerindeki çalışmayı durdurduğu, davalı tarafın o koşullarda haksız ve hukuka aykırı olarak hareket ettiğine ilişkin bir tespitin bulunmadığı gerekçesiyle; davanın reddine' karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin ilam başlığında tarih ve sayısı belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davacı vekili; durdurma kararından itibaren üretimin olmaması nedeniyle 9.950 ton tüvenan üretim kayıpları olduğunu, bu dönem için müessesenin mali kaybının 1 milyon TL'den fazla olduğunu, durdurma kararı ile oluşan zararın karşılanması gerektiğini, nitekim görevsizlik kararı öncesi ... Mahkemesinde görülen yargılamada davanın kabulüne karar verildiğini ileri sürerek, istinaf yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin ilam başlığında tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; öncelikle işin durdurulması kararına karşı yapılan itiraz üzerine mahkemece verilen kararın istinaf ya da temyiz denetimine tabi olmadığı, bu sebeple itiraz üzerine mahkemece bilirkişi heyeti tarafından düzenlenen rapor doğrultusunda bu rapor taraflara tebliğ edilip rapora karşı beyanları alınmadan işin durdurulması kararının kaldırılması şeklindeki kararın davalı tarafça verilmiş olan işin durdurulması kararının kusurlu şekilde verildiği anlamı taşımadığı, kaldı ki ... 2. ... Mahkemesince verilen karara karşı kanun yararına bozma yoluna gidildiği ve Yargıtay 7. Hukuk Dairesinin 01.11.2016 tarihli ve 2016/32510 E., 2016/17954 K. sayılı ilamıyla; "...Mahkemece çekişmeli yargı uyuşmazlığı kapsamında sürdürdüğü davada davalıların yokluğunda yaptığı keşif sonrası bilirkişi heyetinin düzenlediği rapora karşı 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 281 inci maddesi gereği davalılara diyeceklerini bildirmeleri için süre ve imkan tanımadan aynı Kanunun 27 inci maddesi uyarınca hukuki dinlenilme hakkını ihlal ederek karar vermesinin doğru olmadığı..." gerekçesi ile kararın sonuca etkili olmamak üzere bozulmasına karar verildiği, Maden İşyerlerinde ... Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliği'nin Ek 3 maddesinin (10.3.) bendinde 10.03.2015 tarihli ve 29291 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan değişikliklerin uygulanması için herhangi bir süre tanınmadığından bu yeni uygulamaların derhal yerine getirilmesi gerektiği, işyerinde yer altı çalışmalarında işin durdurulmasına yönelik ... Teftiş ... Grup Başkanlığının heyet kararında belirtilen hidrojensülfür sensörünün hiç bulunmadığı, diğer sensörlerin ise yetersiz olduğu, ölçülen değerlerin merkezi izleme sistemi yolu ile izlenip kontrol edilemediği belirtilmiş olup bu eksikliklerin kapatma tarihi itibariyle giderilmediği ve ... sağlığı ve güvenliğine ilişkin yasal mevzuat hükümlerine aykırı olduğu, davacıya ait işyerinde tespit edilen eksikliklerin ... Sağlığı ve Güvenliği Kanunu'nun 25 inci maddesinde düzenlenen çalışanlar için hayati tehlike oluşturabileceği, özellikle ülkemizde son zamanlarda yaşanan maden kazalarının işçi ölümleri yönünden ağır sonuçları dikkate alındığında yüksek derecede ... güvenliği riski taşıyan yeraltı madenciliği işinde davalı Bakanlığın Teftiş Kurulu aracılığı ile yapılan programlı teftiş neticesinde tespit edilen hayati derecede önem arz eden eksiklikler üzerine işyerinde işin durdurulmasına karar verilmesinde kusurlu bir davranışı bulunmadığı, bu sebeple davacı tarafın işin durdurulduğu 08.10.2015 - 13.11.2015 tarihleri arasındaki dönem için üretim kaybı sebebi ile davalı taraftan tazminat talebi yerinde görülmeyerek davanın reddine karar verilmesinin isabetli olduğu gerekçesiyle, davacının istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davacı vekili; bilirkişi raporlarında müvekkil kuruma ait işyerinde yapılan incelemede merkezi izleme sisteminin faal olduğu, işyeri ortamında metan ve karbonmonoksit ölçümlerinin sürekli izlendiğinin görüldüğü, bu gazların madencilik faaliyetlerinde patlayıcı ortam oluşturması, zehirleyicilik ve yangınların izlenmesi açısından kritik öneme sahip olduğu, ayrıca sahada yapılan kontrollerde hazırlık ve üretim işlerine nezaret eden tüm görevlilerde seyyar ölçüm cihazlarının bulunduğu, hava hızı ölçümleri ve sıcaklıkların sistematik olarak alındığı, işin durdurulması kararına esas alınan teftiş raporunda belirtilen hususun hayati tehlike oluşturduğunun belirtilmesine rağmen bu mevcut koşullarda 1 yıl boyunca çalışıldığı, bu eksik hususun bildirilmesinden sonra 186 gün boyunca çalışmaya izin verilmiş olmasının davalı yanın kararının ... sağlığı ve güvenliğine katkı yapacak nitelikte olmadığının belirtildiğini, bu raporun da göstereceği gibi kusurlu olmayan müvekkil kurumun zararının karşılanmasının gerektiğini ileri sürerek, kararın bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, davalı kurum tarafından verilen işin durdurulması kararı nedeniyle uğranılan zararın tazmini istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6331 sayılı ... Sağlığı ve Güvenliği Kanununun 25inci maddesinin dördüncü fıkrası,
2. Maden İşyerlerinde ... Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliği'nin Ek 3 üncü maddesinin (10.3.) bendi.
3. Değerlendirme
Temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere, özellikle davalı kurumun yukarıda yer verilen hukuk kuralları gereği yasal hakkını kullandığının, ... Mahkemesinde verilen durdurma kararının iptaline ilişkin kararın ise kanun yararına bozma talebi üzerine sonuca etkili olmamak üzere bozulmasına karar verildiğinin anlaşılmasına göre, davacının temyiz itirazlarının reddi ile usul ve kanuna uygun bulunan kararın onanmasına karar vermek gerekmiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 Sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Aşağıda yazılı bakiye temyiz harcının temyiz edene yükletilmesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
24.10.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.