"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ :Ticaret Mahkemesi
SAYISI : 2011/111 E., 2022/320 K.
Taraflar arasında birleştirilerek görülen itirazın iptali, alacak ve menfi tespit davalarından dolayı yapılan yargılama sonunda, Mahkemece bozmaya uyularak asıl ve birleşen davaların ayrı ayrı reddine karar verilmiştir.
Mahkeme kararı asıl ve birleşen davalarda davacı ...Medikal San. Ltd. Şti. vekili ve birleşen davada davacı ...-...Medikal vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçelerinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
1. Asıl davada davacı ...Ltd. Şti. vekili; davalılar ile birlikte noterde düzenledikleri 28.08.2006 tarihli "iş ortaklığı beyannamesi" başlığı altında Çukurova Devlet Hastanesi tarafından ihaleye çıkarılan "sonuç karşılığı laboratuvar tetkik hizmet alımı" işinin bitirilmesi ve ifası amacıyla ortaklık kurduklarını, ortaklıkta ...Medikal- Birol Yargının %40, müvekkilerinin %30, Adana Tıbbi Tahliller Laboratuvarı Tic. Ltd. Şti.nin %25 ve Bay-kim Medikal İnş. San. Tic. Ltd. Şti.nin %5 ortak olduğunu, aynı sözleşmede ...Medikal -Birol Yargının pilot ortak olduğunun kararlaştırıldığını, müvekkilinin hastanede kurulan laboratuvara malzeme temini ile sonuç okuma cihazlarını temin ettiğini ve cihazları kiraladığını, ancak bunların bedellerini diğer ortakların ödemediğini, 818 sayılı Borçlar Kanunu'nun (818 sayılı Kanun) 527 nci maddesi uyarınca yaptığı masrafların tahsili için davalılar hakkında icra takibi başlattığını ancak itiraz edildiğini ileri sürerek; Adana 9. İcra Müdürlüğünün 2007/4548 esas sayılı icra takip dosyasına vaki itirazın iptalini istemiştir.
2. Birleşen 2014/63 E. ve 2014/64 E. sayılı davalarda davacı ...Ltd. Şti. vekili; dava dışı... Lab. Çöz. San. Ltd. Şti.nin müvekkili ve ortakları aleyhine açtığı itirazın iptali davasında davanın kabulüne karar verildiğini, kararın kesinleştiğini, icra dosyasına tek başına 599.988,62 TL ödediğini, diğer ortakların ödeme yapmadığını, davalı ...- ...Medikal'in ortaklığın %40 hissedarı olup payına düşen miktarı ödemediğinden 239.995,00 TL'nin dava tarihinden itibaren işleyecek avans faizi ile birlikte tahsilini, 2014/64 E. sayılı dosyasında da aynı alacak hakkında davalı Adana Tıbbi Tahliller Laboratuvarı Tic Ltd Şti'nin payına düşen 149.997,00 TL nin avans faizi ile birlikte davalı şirkettin tahsilini istemiştir.
3. Birleşen 2008/43 E. sayılı davasında davacı ...Ltd. Şti. vekili; müvekkili şirketin adi ortaklık için malzeme temini sağlayıp cihazları kiraladığını, malzeme nevi ve ücreti ile cihazların kira ücretinin faturalarda belli olduğunu, 818 sayılı Kanun'un 527 nci maddesi gereği ortaklık için yaptığı giderleri diğer ortaklardan tahsili amacıyla Adana 12. İcra Müdürlüğünün 2007/6922 E. sayılı takip dosyası ile takip başlattığını, davalıların takibe itiraz ettiklerini ileri sürerek, itirazın iptaline takibin devamına, icra inkar tazminatına karar verilmesini istemiştir.
4. Birleşen 2008/257 E. sayılı davasında davacı ...Ltd. Şti. vekili; davaya konu adi ortaklığın müşterek amaç olarak belirtilen amacına ulaşıldığından son bulduğunu ileri sürerek; adi ortaklığın tasfiyesi ile fazlaya ilişkin hakları saklı kalmak kaydıyla 10.000,00 TL kâr payı ve katılım payının davalılardan tahsiline karar verilmesini istemiştir.
5. Birleşen 2008/47 E. sayılı davada; davacı ...Ltd. Şti. vekili; müvekkili şirketin adi ortaklık için malzeme temini ve cihazları kiraladığını, malzeme nevi ve ücreti ile cihazların kira ücretinin faturalarda belli olduğunu, 818 sayılı Kanun'un 527 nci maddesi gereği ortaklık için yaptığı giderlerin diğer ortaklardan tahsili amacıyla Adana 3. İcra Müdürlüğünün 2008/303 E. sayılı takip dosyası ile takip başlattığını, davalıların takibe itiraz ettiklerini ileri sürerek; itirazın iptaline takibin devamına, icra inkar tazminatına karar verilmesini istemiştir.
6. Birleşen 2011/173 E. sayılı davada davacı Adana Tıbbi Tahliller Laboratuvarı Tic. Ltd. Şti.; davalılar tarafından iş ortaklığın feshi ve tasfiyesi istenildiğini ileri sürerek, adi ortaklığın feshi ve tasfiyesi sonucunda müvekil şirketin zararlarının karşılanması için fazlaya ilişkin hakları saklı kalmak kaydıyla davalılardan 10.000,00'er TL tahsiline karar verilmesini istemiştir.
7. Birleşen 2008/3 E. sayılı davada davacı ...- ...Medikal vekili, Adana 14. İcra Müdürlüğünün 2007/7326 E. sayılı icra takibinden dolayı borçlu olmadığının tespitine ve kötüniyet tazminatına karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Asıl ve birleşen davalarda davalılar; davanın reddini istemişlerdir.
III. MAHKEME KARARI
Mahkemenin 13.10.2009 tarihli ve 2007/359 E. 2009/381 K. sayılı kararıyla; davalıların Adana 9. İcra Müdürlüğünün 2007/4548 E. sayılı dosyasına yapmış oldukları itirazın kısmen iptaline, ...Medikal-... yönünden 147.442,46 TL, Adana Tıbbi Lab. Ltd. Şti. yönünden 92.151,54 TL ve Baykim Medikal İnş. San. Ltd. Şti. Yönünden 18.430,30 TL asıl alacak üzerinden takibin devamına ve takip tarihinden itibaren asıl alacağa avans faizi yürütülmesine, birleşen 2008/43 E. sayılı davasında davalıların Adana 12. İcra Müdürlüğünün 2007/6922 E. sayılı dosyaya yapmış oldukları itirazın kısmen iptaline, ...Medikal-... yönünden 22.240,00 TL, Adana Tıbbi Tah. Lab. Ltd. Şti. yönünden 13.900,50 TL ve Baykim Medikal İnş. San. Ltd. Şti. yönünden 2,780,10 TL asıl alacak olmak ve takip tarihinden itibaren asıl alacağa faiz yürütülmek suretiyle takibin devamına, davacının inkar, davalılardan ...Medikal-... ve Adana Tıbbi Tah. Lab. Şti.'nin ise kötü niyet tazminatı istemlerinin reddine karar verilmiştir.
IV. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Birinci Bozma Kararı
1. Mahkeme kararına karşı süresi içinde davalılardan Adana Tıbbi Tahliller Laboratuvarı Tic. Ltd. Şti. ile ...-...Medikal tarafından temyiz edilmiştir.
2. Yargıtay (Kapatılan) 13. Hukuk Dairesinin 28.12.2010 tarihli ve 2010/4968 E., 2010/18139 K. sayılı ilamıyla; "1-HUMK’nun 45/1.maddesinde“aynı mahkemede görülmekte olan davalar, aralarında bağlantı bulunması halinde, davanın her safhasında, istek üzerine veya mahkemece kendiliğinden birleştirilebilir” hükmü mevcut olup, 45/3 üncü Maddede ise, davaların aynı sebepten doğması veya biri hakkında verilecek hükmün diğerini etkileyecek nitelikte bulunması halinde bağlantı var sayılır” hükmü bulunmaktadır.
Davalı ...-...Medikal yargılama aşamasında, adi ortaklığın fesih ve tasfiyesi ile ilgili olarak Adana 2. Ticaret Mahkemesinin 2008/257 sayılı dosyasında dava açıldığını, eldeki davanın o dosya ile birleştirilmesini talep etmiştir. Eldeki davanın adi ortaklık sözleşmesinden kaynaklandığı, taraflar arasındaki adi ortaklığın fesih ve tasfiyesi ile ilgili olarak da az yukarıda belirtilen davanın açıldığı anlaşılmaktadır. Davaların aynı sebepten doğması ve eldeki davadaki taleplerin açılmış bulunan fesih ve tasfiye davasında değerlendirilerek tasfiye kapsamında sonuçlandırılması gerekir. Hal böyle olunca her iki dava dosyasının birleştirilerek hasıl olacak sonuca uygun karar verilmesi zorunludur. Mahkemece değinilen bu yön gözetilerek eldeki dava dosyası ile, Adana 2.Ticaret Mahkemesinin 2008/257 Esas sayılı dava dosyasının birleştirilerek yargılama yapılmak suretiyle hasıl olacak sonuca uygun bir karar verilmesi gerekirken yazılı şekilde karar verilmiş olması usul ve yasaya aykırıdır. Bozmayı gerektirir. 2-Bozma nedenine göre davalıların diğer temyiz itirazlarının incelenmesine gerek görülmemiştir." gerekçesiyle, karar bozulmuştur.
B. Mahkemece Bozmaya Uyularak Verilen Karar
Mahkemenin ilam başlığında tarih ve sayısı belirtilen kararıyla, taraflar arasında Çukurova Devlet Hastanesinin "sonuç karşılığı labaratuar tetkik hizmet alımına" ilişkin ihalesine katılmak ve alınacak işin ifa edilerek bitirilmesi amacıyla Adana 14. Noterliğinde düzenlenen "iş ortaklığı beyannamesi" başlıklı belge ile adi ortaklık kurulduğu, ortaklıkta davacının %30, davalı ...'nın %40, davalı Adana Tıbbi Tahliller Lab. Ltd. Şti.nin %25 ve davalı Baykim Ltd. Şti.nin ise %5 oranında hissesi olduğu, ...'nın pilot ortak olarak atandığı, tarafların koydukları ya da koyacakları sermayenin belirtilmediği, ihalenin ortak girişim tarafından alındığı, iş bitirme belgesine göre sözleşmenin 01.09.2006, işin bitirildiği tarihin 31.12.2007 olduğu, ...Medikal San. Ltd. Şti.nin ortaklık için yaptığı harcamalardan dolayı düzenlediğini beyan ettiği faturalar için 4 ayrı icra takibi başlattığı, bunlardan 3 tanesi için itirazın iptali davası açıldığı, bir tanesine (Adana 14. İcra Dairesinin 2007/7326 esas) karşı ... tarafından menfi tespit davası açıldığı, davacının ortaklığın alacaklısına yaptığı ödemeden dolayı Adana Tıbbi Tahliller Ltd. Şti. ile ...'nın payına düşen masrafların tahsili için açılan davaların bu dosya ile birleştirildiği, ...Medikal San. Ltd. Şti.nin ayrıca diğer şeriklere karşı ortaklığın tasfiyesi ve bu tasfiyeden dolayı alacak talebinde bulunduğu, Adana Tıbbı Tahliller Ltd. Şti., ...Ltd. Şti. ile ... hakkında açtığı davada ortaklığın sona ermesinden dolayı bu ortaklıktan kaynaklanan alacaklarının tahsili talebi ile ayrı bir dava açtığı ve bu davaların da birleştirildiği, 11.10.2013 tarihli bilirkişi raporunda; pilot ortak ...'nın dosyaya ibraz ettiği hesap dökümü ile adi ortaklık defterlerinin farklılık arz ettiği, bu farkın ...'nın adi ortaklıktaki alacağı ve pilot ortak ücretinden kaynaklandığı, ...'nın ortaklıktan 492.950,26 TL alacaklı olduğunu beyan ettiği halde defterlerde 252.775,88 TL alacağının görüldüğü, ayrıca 454.033,00 TL pilot ortak ücretinin defterde kayıtlı olmadığı, adi ortaklığın 2006, 2007, 2008 yıllarında zarar ettiği, toplam zararının 974.019,67 TL, şirketin varlığının 268.848,79 TL olduğu, 3 yıllık zarar ile... firmasına olan borçlar ve ... Med firmasına olan borçların toplamından varlıklar düşüldüğünde ortaklığın varlığının -1.206.658,16 TL olduğu, bu rakama ortakların adi şirketteki alacaklarının dahil olmadığının beyan edildiği, bilirkişi raporuna itiraz üzerine önceki raporu hazırlayan farklı bilirkişilerden alınan 20.05.2019 tarihli raporda; ...Medikal San. Ltd. Şti.nin başlattığı icra takiplerinin her birinden dolayı diğer ortaklardan alacaklı olduğu miktarlar ve ayrıca dava dışı... Lab. Çöz. Tic. Ltd. Şti.nin Adana 13. İcra Dairesinin 2007/5748 E. sayılı dosyasından başlattığı icra takip dosyasına yaptığı ödemeden dolayı diğer ortaklara rücu edebileceği miktarların ayrı ayrı hesaplandığı, 24.02.2021 tarihli ek raporda ise; asıl rapora yapılan itirazlarda belirtilen bir kısım yazı ve rakam yanlışlıkları düzeltildiği, heyetin tasfiye memuru olarak görevlendirilmediği için tasfiye işlemleri yapılmadığı ve tasfiye bilançosu çıkarılmadığı, Mahkemece; 08.06.2021 tarihli celsede, tasfiye memuru atanmasına ve belirlenen tasfiye memuru ücretinin davacı tarafından 2 haftalık kesin süre içinde karşılanmasına karar verildiği, 09.11.2021 tarihli bir sonraki celsede, hazır bulunan davalı ... vekiline tasfiye memuru ücretini karşılamak konusunda müvekkili ile görüşüp beyanda bulunmak üzere süre verildiği, ayrıca birleşen 2011/173 E. sayılı davada, tasfiye payının ödenmesi talebinde bulunan Adana Tıbbi Tahliller Ltd. Şti.ne tasfiye memuru ücreti konusunda kesin süreli davetiye tebliğine karar verildiğini, tasfiye memuru ücretinin karşılanmadığı ve bu konuda herhangi bir beyanda bulunulmadığı, asıl davanın açılmasından 3 ay kadar sonra adi ortaklığın sona erdiği, ortaklığın amacının gerçekleştiğinden ortaklığın tasfiye edilmesinin gerektiği, Yargıtay bozma ilamında tüm taleplerin tasfiye kapsamında değerlendirilmesinin gerektiğinin belirtildiği, bozma ilamı gereğince işlem yapılması gerektiği, bu nedenle adi ortaklık tasfiye edilmeden sadece diğer talepler hakkında karar verilmesinin mümkün olmadığı, adi ortaklık beyannamesi ile belirlenen bir tasfiye memurunun olmadığı, 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu (6098 sayılı Kanun) uyarınca tasfiyenin yapılmasının gerektiği, verilen kesin süreler içinde tasfiye memurunun ücreti karşılanmadığı için ortaklığın tasfiyesinin gerçekleştirilemediği, mevcut raporlara göre; tasfiye memuru yerine geçerek bir tasfiye bilançosu hazırlanmasının mümkün olmadığı, ...Medikal San. Ltd. Şti.nin 2008/257 E. sayılı ve ortaklığın tasfiyesi ile ortaklıktan kaynaklanan kâr payı ve sermaye hissesinin tahsiline ilişkin davanın, ayrıca Adana Tıbbi Tahliller Ltd. Şti.nin açtığı ve 2011/173 E. sayısına kaydedilen ve esasen tasfiye payına yönelik olduğu anlaşılan davaların reddine karar verilmesi gerektiği, birleşen diğer davaların ise tasfiye kapsamında değerlendirilmesi gerektiği, ortaklardan hiçbirinin sermaye koyduğunu ileri sürmediği, 6098 sayılı Kanun gereğince işlem yapılması, tasfiye sürecinde alacakların tahsil edilmesi, varlıkların paraya çevrilmesi, borçların ödenmesi, daha sonra ortakların verdiği avanslar veya ortaklık için yaptığı giderler ve varsa katılım payları ödendikten sonra kalan tutarın ortaklar arasında paylaştırılması gerektiği, dolayısıyla tasfiye yapılmadan hangi ortağın ne kadar alacaklı ya da borçlu kalacağı, zarara ne miktarda katılacakları vs. hususları belli olmadığı, bu durumda birleşen diğer davaların da reddine karar verilmesi gerektiğinden bahisle; asıl ve birleşen davaların reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuran
Mahkemenin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde asıl ve birleşen davalarda davacı ...Ltd Şti.
ile birleşen davada davacı ... - ...Medikal vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
1. Asıl ve birleşen davalarda davacı ...Ltd Şti. vekili; Mahkemece eksik inceleme ve hatalı değerlendirme neticesinde karar verildiğini, adi ortaklık kurulurken ...-...Medikal pilot ortak olarak tayin edildiği, bu bağlamda müvekkili ile taraflar arasındaki adi ortaklık hesabına gelen paralar idare yetkisi elinde bulunan ...-...Medikal tarafından kullanıldığını, müvekkilinin Çukurova Devlet Hastanesi Başhekimliğine malzeme ve ihale konusu medikal cihazların teminini sağladığını, adi ortaklığı oluşturan şeriklerden birinin şirket işleri için yaptığı masraflar veya iltizam ettiği borçlardan dolayı diğer şeriklerin ona karşı sorumlu olduğunu, bu neviden doğan alacaklar davalıların şahsi alacakları olup ortaklığın tasfiyesini beklemeye gerek olmayan alacak olduğunu, ortaklardan birinin ortaklık için yaptığı giderlerden dolayı diğer ortakların ona karşı sorumlu olduğunu, Mahkeme tarafından verilen itirazın iptali davasının reddi yönündeki kararın ve birleştirme kararının usul ve yasaya aykırı olduğunu, müvekkil şirket tarafından talep edilen alacakların adi ortaklığın tasfiyesinin beklenmesini gerektirmeyecek alacak olduğunu, davalı ...'nın dürüstlük ve iyiniyet kurallarına aykırı davranışı sebebiyle adi ortaklığın zarara uğradığını, adi ortaklık sebebiyle doğan tüm borçların müvekkili tarafından ödendiğini, haksız olarak ödeme yapılan... Lab.Çöz.San.Ltd.Şti.nin şirket kuruluşu ve yapısının incelenmesi neticesinde tespit edileceği üzere davalı ...'nın yakınlarına kurdurduğu bir şirket olduğunu, Mahkeme tarafından dava dosyasının yeterli ve titizlikle incelenmediğini, müvekkil tarafından davalılar aleyhine başlatılan takip dosyalarına yapılan itiraz dilekçelerinde davalı borçluların masraflara ilişkin itiraz etmediklerini, davalıların müvekkil şirkete borçlarının olduğunu kabul ettiklerini, buna rağmen davanın reddine karar verildiğini, müvekkilinin alacağı tespit edildiği halde Mahkemece hatalı değerlendirme sonucunda bu taleplerin reddedildiğini, adi ortaklık tarafından talep edilmemiş bir alacağın müvekkilin alacağından mahsup edilemeyeceğini, davanın adi ortaklığın genel alacak/borç ilişkisini içeren bir dava olmadığını, müvekkil şirketin adi ortaklıktan, fatura, ticari defterler ve nihayet bilirkişi raporu ile sabit olan net bir alacağa karşı açılmış bir itirazın iptali davası olduğunu, adi ortaklık tarafından herhangi bir yolla talep etmediği bir alacağın, müvekkilin alacağından mahsup edilmesinin mümkün olmadığını, hükme esas alınan bilirkişi raporunda hata yapıldığını, mahkeme tarafından usul ve yasaya uygun olarak tahkikat bitirilmeden sözlü yargılama aşamasına geçildiğini, taraflarca sunulan tüm delillerin incelenmediğini, taraflarca yemin deliline başvuru yapılmasına rağmen bu hususta taraflara bir yemin teklifine hakkı olduğu hatırlatılmadan hüküm kurulduğu ileri sürülerek, kararın bozulmasını istemiştir.
2. Birleşen davada davacı ... - ...Medikal vekili; Yargıtay bozma ilamına göre husumetin tasfiye içerisinde ele alınması gerektiğinin vurgulandığını, Mahkemece ulaşılan sonucun dosya mündericatına uygun düşmediğini, müvekkil tarafından açılan menfi tespit davasına konu olan faturaların müvekkil şirkete değil adi ortaklığa keşide edilen faturalar olduğunu, takip dosyasına konu faturanın muhatabı müvekkil olmadığından takip yolu alacağın talep edilebilmesinin mümkün olmadığını, itirazın iptali ve menfi tespit davalarının aynı anda reddedilmesinin bir çelişki oluşturduğunu, menfi tespite ilişkin davaya ilişkin tüm delillerin toplandığını, karar verilmesine engel bir hal bulunmadığını, müvekkil davalı şirketin bir ortak olarak davacı ...Şirketinin taleplerini ispat bakımından yargılama giderine katlanmasının usul hukukuna aykırı bir durum olduğunu, tasfiyenin yapılamamasının menfi tespit davası yönünden red gerekçesi yapılmasının haksız bir sonuç doğurduğunu ileri sürerek; birleşen 2008/3 E. sayılı menfi tespit davasının reddine dair kararın bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, adi ortaklığın fesih ve tasfiyesi istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
09.05.1960 tarihli ve 21/9 sayılı ile 04.02.1959 tarihli ve 13/5 sayılı Yargıtay İçtihadı Birleştirme Kararları
3. Değerlendirme
Adi ortaklığın tasfiyesi ya ortakların anlaşması suretiyle ya da bizzat mahkemece yapılır. Bunun dışında bir olanak yoktur. Taraflar arasında imzalanan iş ortaklığı beyannamesinde tasfiye usulüne dair bir madde bulunmamaktadır. Mahkemece yapılacak adi ortaklığın tasfiyesinin ise kanunda belirtilen usuller çerçevesinde tasfiye memuru tarafından yapılması gerektiğinden, asıl ve birleşen davalarda davacı ...Medikal Sanayi ve Tic. Ltd Şti., birleşen davada davacı ... - ...Medikal temyiz itirazlarının reddi ile usul ve kanuna uygun bulunan kararın onanmasına karar vermek gerekmiştir.
VII. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Temyiz olunan Mahkeme kararının 1086 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu'nun (1086 sayılı Kanun) 439 uncu maddesi uyarınca ONANMASINA,
Aşağıda yazılı bakiye temyiz harçlarının temyiz edenlere yükletilmesine,
6100 sayılı Hukuk Mahkemeleri Kanunu'nun Geçici 3 üncü maddesi atfıyla 1086 sayılı Kanun'un 440 ıncı maddesi gereğince kararın tebliğinden itibaren 15 günlük süre içerisinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere,
25.04.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.