"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 19. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2022/3187 E., 2023/1927 K.
Taraflar arasında görülen alacak davasında verilen karar hakkında yapılan temyiz incelemesi sonucunda, Dairece Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulmasına karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesince bozmaya uyularak yeniden yapılan yargılama sonucunda; davanın davalılardan Sosyal Güvenlik Kurumu yönünden husumet yokluğu nedeniyle reddine, Sağlık Bakanlığı yönünden kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacılar vekilleri ve davalılardan Sağlık Bakanlığı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçelerinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili; 5283 sayılı Bazı Kamu Kurum ve Kuruluşlarına Ait Sağlık Birimlerinin Sağlık Bakanlığına Devredilmesine Dair Kanun (5283 sayılı Kanun) ile Sosyal Sigortalar Kurumu (SSK) hastanelerinin borç ve alacaklarının Sağlık Bakanlığına devredildiğini, devir öncesi İstanbul Üniversitesi İstanbul Tıp Fakültesi (İstanbul Tıp Fakültesi) ve Cerrahpaşa Tıp Fakültesi (Cerrahpaşa Tıp Fakültesi) Hastanelerine sevk edilen hastaların tedavileri sonucu düzenlenen faturaların %75’lik kısmının ilgili dönemde Sağlık İşleri Müdürlüğü tarafından ödendiğini, geri kalan %25’lik kısmının ise sevki yapan SSK hastaneleri tarafından ödenmesinin gerektiğini, 01.01.2007 tarihinde yürürlüğe giren 5615 sayılı Gelir Vergisi Kanunu ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun'un (5615 sayılı Kanun) Geçici 3/2. maddesinde, “Üniversite hastanelerinin, Sosyal Güvenlik Kurumuna devredilen kurumlara 31.12.2006 tarihine kadar verilen tedavi hizmetleri karşılığı düzenledikleri fatura bedellerinden mahsuben yapılan ödemelerden sonra kalan tutarın %80’i, incelemesi devam eden veya incelemesi tamamlanmış ancak mutabakatı sağlanmamış fatura bedellerinin %6’sı ve varsa yapılan diğer ödemeler düşüldükten sonra kalan tutarlar terkin edilir ve terkin edilen kısım için herhangi bir alacak ve hak talebinde bulunulamaz. Bu konuda gerekli her türlü düzenleyici işlemleri yapmaya Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığı yetkilidir.” şeklinde düzenleme yapıldığını, davaya konu olan ve üniversiteye ödenmeyen 2003-2004 yıllarına ait faturaların mutabakatı sağlanmamış faturalar türünden olduğunu, bu tür faturalar için genelge gereği %6 oranında terkin yapıldıktan sonra %94 oranında ödemenin gerçekleştirilmesi gerektiğini, buna rağmen davalı kurum ve Kurum hastaneleri tarafından mutabakata varılmış olması nedeniyle faturaların imha edildiği ya da fatura tutarlarını ödedikleri gerekçesiyle haksız olarak ödemeden imtina ettiklerini ileri sürerek; davalı Kurum sigortalılarına sunulan tedavi hizmeti karşılığında düzenlenen 2003-2004 yıllarına ait faturaların, sevki yapan SSK hastaneleri tarafından ödenmesi gereken %25’lik kısmını oluşturan 19.028.826,92 TL'nin, fatura tarihlerinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte davalılardan müştereken ve müteselsilen tahsiline karar verilmesini istemiş; yargılama sürecinde 2809 sayılı Yükseköğretim Kurumları Teşkilatı Kanunu'na, 7141 sayılı Kanunun 7 nci maddesi ile eklenen Ek Madde 182 uyarınca İstanbul Üniversitesi- Cerrahpaşa Rektörlüğü isminde yeni bir üniversite kurulmuş olup, yeni kurulan İstanbul Üniversitesi - Cerrahpaşa Rektörlüğü davacı sıfatıyla davaya dahil edilmiştir.
II. CEVAP
1. Davalı SGK vekili; taraflarına husumetin yöneltilemeyeceğini, davanın zamanaşımına uğradığını savunarak, davanın reddini dilemiştir.
2. Davalı Bakanlık vekili; davanın zamanaşımına uğradığını, Bakanlığa bağlı hastaneler tarafından verilen cevabi yazılarda ve muhasebe kayıtlarında, davacı Üniversitenin alacak bakiyesinin kalmadığı ve ödemelerin yapılarak hesapların kapatıldığının tespit edildiğini savunarak, davanın reddini dilemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin 12.04.2018 tarihli ve 2012/641 E.,2018/183 K. sayılı kararıyla; davanın reddine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili ve davalılar vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin 24.12.2020 tarihli ve 2020/1208 E., 2020/7002 K. sayılı kararıyla; davacının istinaf başvurusunun reddine, davalıların istinaf başvurusunun kabulü ile İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasına, yeniden davanın reddine karar verilmiştir.
V. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Birinci Bozma Kararı
1. Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı Üniversite vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Dairenin 24.12.2020 tarihli ve 2020/1208 E., 2020/7002 K. sayılı ilamıyla; bilirkişi raporları arasındaki çelişkinin giderilmesi gerekçesiyle, karar bozulmuştur.
B. İkinci Bozma Kararı
1. Bozmaya uyan Bölge Adliye Mahkemesince verilen 24.02.2022 tarihli ve 2021/67 E., 2022/412 K. sayılı kararıyla; 23.08.2021 tarihli bilirkişi raporu doğrultusunda davanın reddine karar verilmiş; karara karşı, süresi içinde davacılar vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Dairenin 29.09.2022 tarihli ve 2022/5217 E., 2022/7147 K. sayılı ilamıyla; davacıların sair temyiz itirazları reddedildikten sonra, hükme esas alınan bilirkişi raporunda, dosya içerisinde yeşil kartlı hasta tedavi giderleri için sevk eden hastane evrakı, uygun fatura tanzimi ve sevk işlemini gerçekleştiren hastaneye faturaların teslimatı ile ilgili herhangi bir belgenin bulunmadığı, ödemelerin muhasebe müdürlüğü, saymanlık müdürlüğü veya mal müdürlüğü tarafından ödenmesi gerektiği gerekçesiyle, yeşil kartı hastalara verilen sağlık hizmeti için düzenlenen faturaların davalılardan tahsil edilemeyeceğinin belirtildiği, davacıların, davalıların her ikisinin de yeşil kartlı hastalara verilen sağlık hizmet bedellerinin ödenmesi için ayrı bütçesinin bulunduğu, ödemenin muhasebe müdürlüğü, saymanlık müdürlüğü veya mal müdürlüğü aracılığıyla yapılmasının davalıların sorumluluğunu ortadan kaldırmadığını beyan ederek bilirkişi raporuna süresinde itiraz etmesi karşısında Bölge Adliye Mahkemesince, davacıların hükme esas alınan bilirkişi raporuna itirazları karşılanmadan karar verildiği, bu nedenle 2003-2004 yıllarında yeşil kartlı hastalara üniversite hastaneleri tarafından verilen sağlık hizmet bedelinin hangi kurum ve kuruluş tarafından ödenmesi gerektiği araştırılıp davacıların itirazları karşılanarak, faturalardaki biçimsel eksikliğin veya faturaların gönderilmesine ilişkin usullerdeki eksikliğin tek başına verilen hizmet bedelinin ödenmesine engel olmayacağı da dikkate alınıp, ilgili Yönetmelik hükümleri kapsamında değerlendirme yapılarak, gerekli görülmesi halinde yeşil kartlı hastalara verilen sağlık hizmetine konu faturalara ilişkin bilirkişi raporu da alınıp sonucuna göre bir karar verilmesi gerektiği gerekçesiyle, karar bozulmuştur.
C. Bölge Adliye Mahkemesince Bozmaya Uyularak Verilen Karar
Bozmaya uyan Bölge Adliye Mahkemesinin ilam başlığında tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; bilirkişilerden 26.04.2023 tarihli kök ve rapora karşı davacıların itirazları üzerine 28.08.2023 tarihli ek rapor alındığı, buna göre her ne kadar davacı taraf alacaklarının 19.028.826,92 TL olduğunu belirterek eldeki davayı açmışsa da, tüm bilirkişi raporlarında davacı tarafın sunmuş olduğu belgeler ve faturalardan 2003-2004 yıllarına ait davacı tarafına ödenmeyen miktarın 10.353.563,94 TL olduğu, davalılar tarafından ödenmemesi gereken miktar olan 5.000.719,88 TL'nin mahsubu ile bakiye alacak bedelinin 5.352.844,06 TL olarak belirlendiği, devamla toplam fatura bedelinin 76.758.524,34 TL olduğu, toplam fatura bedelinden 5615 sayılı Kanun'un Geçici 3/2 maddesi gereği alacağın %6'sının terkin edilmesi gerektiği, ancak bilirkişi raporuna göre ödenmemesi gereken alacak miktarı 5.000.719,88 TL olmasına rağmen 6.313.617,92 TL baz alınarak ve toplam fatura bedeli olan 76.758.524,34 TL'den mahsubu ile bulunan 70.444.906,42 TL üzerinden %6'lık terkin edilecek kısmın 4.226.694,98 TL olarak hesaplandığı, davacılara ödenmesi gereken 5.352.844,06 TL'den terkin edilmesi gereken miktar olarak hesap edilen 4.226.694,98 TL mahsubu ile bulunan 1.126.149,68 TL'nin davacılara ödenmesi gereken miktar olarak belirlendiği, buna karşın bir kısım alacaklar düşüldükten sonra toplam fatura bedeli 76.127.210,11 TL olduğu, terkin edilmesi gereken %6'lık kısmının ise 4.567.632,60 TL olarak belirlendiği, ödenmeyen miktar olan 10.353.563,94 TL'den terkin edilmesi gereken %6'lık miktar olan 4.567.632,60 TL'nin mahsubu ile davacılara ödenmesi gereken miktarın 5.785.931,34 TL olduğu, yargılama devam ederken yeni kurulan ... davacı sıfatı ile davaya dahil edilmesi, her dava açıldığı tarihteki duruma göre değerlendirileceğinden her iki hastane yönünden tarafların kendi aralarındaki protokol gereği paylaşım yapmaları mümkün olduğu gerekçesiyle; davalı SGK'ya karşı açmış oldukları davanın husumet yokluğu nedeniyle reddine, davacıların davalı Sağlık Bakanlığı aleyhine açmış oldukları davanın kısmen kabulü ile 5.785.931,34 TL'nin dava tarihinden itibaren hesap edilecek yasal faizi ile birlikte davalı Sağlık Bakanlığından tahsiline karar verilmiştir.
VI. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacılar vekili ve davalılardan Sağlık Bakanlığı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
1. Davacı ... vekili; yargılama devam ederken İstanbul Üniversitesi- Cerrahpaşa Rektörlüğü isminde yeni bir üniversite kurulduğunu, ... ile ... Hukuk Müşavirliklerinin Birlikte Yürüttüğü Dosya ve Tüm İşlemlerin Ayrılması ve İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Rektörlüğüne Ait Dosyaların Devrine Dair Protokol 20.01.2021 tarihinde imzalandığını, Protokol gereği İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa Rektörlüğünün feri müdahil olarak davaya dahil edilmesi taleplerine rağmen anılan Üniversitenin davacı sıfatıyla davaya dahil edildiği, fakat kararın hüküm kısmında ayrı ayrı hüküm kurmadığı, bu nedenle kararın kendi içerisinde çelişki oluşturduğu, SSK hastanelerinin Sağlık Bakanlığına devredilmiş olmasının müşterek ve müteselsil sorumluluğu değiştirmeyeceğini, bilirkişi raporunda yapılan hesaplamalar sonucu alacağın 19.028.826,92 TL olmayıp 10.353.563,94 TL olduğu gerekçesiyle bu tutar üzerinden hesap yapıldığı, dosyaya sunulan ve taraflarca imzalanan mutabakat metinlerinde ödenmeyen fatura 2003-2004 dönemine ait ödenmeyen fatura tutarını tutarın 19.028.826,92 TL sabit olduğunu ileri sürerek, kararın bozulmasını istemiştir.
2. Davacı ... Üniversitesi - Cerrahpaşa Rektörlüğü vekili, davanın SGK yönünden husumet nedeniyle reddine karar verilmesinin ve iki Üniversite alacağının 10.353.563,94 TL olduğu kabulünün hatalı olduğunu ileri sürerek, kararın bozulmasını talep etmiştir.
3. Davalı Sağlık Bakanlığı vekili, davanın SGK yönünden husumet nedeniyle reddine karar verilmesinin hatalı olduğunu, dosya kapsamından baştan itibaren ehil kişilerden müteşekkil heyetlerden alınan bilirkişi raporlarında terkine ilişkin ilgili düzenlemeler gözetildiğinde davacıların alacaklı olmadığı sonucuna ulaşıldığını, dosyaya sunulan ilk bilirkişi raporunun tespitlerinin doğru olduğunu, Bakanlık lehine vekalet ücretine hükmedilmemesinin usul ve yasaya aykırı olduğunu ileri sürerek, kararın bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, davacılara ait hastaneler tarafından, davalı Kurum sigortalılarına verilen sağlık hizmetinden kaynaklanan alacak istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 5283 sayılı Kanun'un 4 üncü maddesi,
2. 5615 sayılı Geçici 3/2 nci maddesi.
3. 18.05.2018 tarihli 30425 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren 7141 sayılı Yüksek Öğretim Kanunu ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun(7141 sayılı Kanun).
4. 09.05.1960 tarihli ve 21/9 ve 04.02.1959 tarihli ve 13/5 sayılı Yargıtay İçtihadı Birleştirme kararları.
5. 21314 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak 13.08.1992 tarihinde yürürlüğe giren Ödeme Gücü Olmayan Vatandaşların Tedavi Giderlerinin Devlet Tarafından Karşılanması ve Yeşil Kart Uygulaması Hakkında Yönetmeliği (Yönetmelik)
3. Değerlendirme
1. Dosyadaki bilgi ve belgelere göre, özellikle 5283 sayılı Kanun uyarınca Sosyal Sigortalar Kurumuna bağlı hastanelerin Sağlık Bakanlığına devredilmesi nedeniyle aynı Kanun'un 4/c maddesi uyarınca artık hastanelerdeki tedavi hizmetlerine dair davalarda Sağlık Bakanlığının taraf olacağı, dolayısıyla davalı SGK'ya husumet yöneltilemeyeceği anlaşılmakla, davacılar vekilleri ile davalı Bakanlık vekilinin aşağıdaki bentler kapsamı dışında kalan temyiz itirazlarının reddine karar verilmiştir.
2. 5615 sayılı Kanun'un Geçici 3/2 nci maddesi ile "Üniversite hastanelerinin Sosyal Güvenlik Kurumuna devredilen kurumlara 31.12.2006 tarihine kadar verilen tedavi hizmetleri karşılığı düzenledikleri fatura bedellerinden mahsuben yapılan ödemelerden sonra kalan tutarın %80’i, incelemesi devam eden veya incelemesi tamamlanmış ancak mutabakatı sağlanamamış fatura bedellerinin %6’sı ve varsa yapılan diğer ödemeler düşüldükten sonra kalan tutarın tamamı ödenir. Bu ödemeler yapıldıktan sonra kalan tutarlar terkin edilir ve terkin edilen kısım için herhangi bir alacak ve hak talebinde bulunulamaz. Bu konuda gerekli her türlü düzenleyici işlemleri yapmaya Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığı yetkilidir." düzenlemesi getirilmiştir. Davaya konu edilen faturalar, mutabakatı sağlanmamış faturalar türünden olup, yapılması gereken; bu tür fatura bedelinin %6'sı oranında hesaplanacak kısım terkin yapıldıktan sonra, kalan tutar üzerinden ödemenin davacı Üniversitelere ödenmesi gerekmektedir.
3. Hükme esas alınan 28.08.2023 tarihli bilirkişi ek raporu ile davacılara ait hastanelerin 2003-2004 yıllarına ait verdiği hizmete ilişkin olarak toplam fatura bedelinin 76.758.524,34 TL olduğu, davacı tarafın sunmuş olduğu belgeler ve faturalardan 2003-2004 yıllarına ait davacı tarafına ödenmeyen miktarın 10.353.563,94 TL olduğu belirlenmiştir. Önceki bozma ilamı uyarınca yapılan inceleme neticesinde, ilgili Yönetmelik çerçevesinde davalı kurumların ödeme yükümlülüğü bulunmadığı, dolayısıyla fatura bedelinden terkin edilmesi gerektiği, buna göre; Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Hastanesi Yeşil Kartlılar faturaları toplamı 3.649.974,86 TL, İstanbul Çapa Tıp Fakültesi Hastanesi Yeşil Kartlılar faturaları toplamı 719.430,79 TL, Emekli Sandığı faturaları toplamı olan 77.981,50 TL, İstanbul Tıp Fakültesi Hastanesi 2003 yılı mükerrer ödemeleri 200.691,08 TL, çeşitli kamu kurumu saymanlıklarına ait alacaklar toplamı 352.641,65 TL toplamı olan 5.000.719,88 TL’nin ödenmesi gerekenden mahsup edilmesi gerektiği belirlenmiştir.
4. Ek bilirkişi raporu ile toplam fatura bedeli olan 76.758.524,34 TL üzerinden ödenmemesi gereken miktar 5.000.719,88 TL mahsup edilmesi gerekirken, kök rapor ile tespit edilen değer olan 6.313.617,92 TL mahsup edilerek 70.444.906,42 bedeline ulaşılarak, bu bedel üzerinden 5615 sayılı Kanun'un Geçici 3/2 nci maddesi gereği terkin edilmesi gereken %6 oranı uygulanmış 4.226.694,38.TL bedeline ulaşılmıştır. Yine toplam alacak bedeli olan 10.353.563,94 TL'den ödenmemesi gereken fatura bedelleri olan 5.000.719,88 TL nin ikinci defa mahsubu ile bulunan ve ödenmesi gereken fatura bedeli olan 5.352.844,06 TL den ödenmeyen toplam fatura bedeline ulaşılmıştır. Belirlenen bu bedelden 5615 sayılı Kanun gereği terkin edilmesi gereken 4.226.694,38 TL mahsup edildikten sonra alacak bedeli 1.126.149,68 TL olarak tespit edilmiştir.
5. Bölge Adliye Mahkemesince, bilirkişi raporunda yapılan hesabın doğru olmadığı, fakat hesaplamanın yeniden bilirkişi incelemesi incelemesi gerektirmediği gerekçesiyle, ilgili Yönetmelik uyarınca yeşil kartlılara ait tedavi giderlerinin de Sağlık Bakanlığınca ödenmesi gerektiği değerlendirilerek emekli sandığı faturalarının toplamı 77.981,50 TL, İstanbul Tıp Fakültesi Hastanesi 2003 yılı mükerrer ödemeleri toplamı olan 200.691,08 TL ve çeşitli kamu kurum saymanlıklarına ait alacaklar toplamı olan 352.641,65 TL olmak üzere toplam 631.314,23 TL'nin, toplam fatura bedeli olan 76.758.524,34 TL'den mahsubu ile ulaşılan 76.127.210,11 TL'den terkin edilmesi gereken %6'lık oran uygulanarak ulaşılan 4.567.632,60 TL bedelin ödenmeyen fatura bedelleri olan 10.353.563,94 TL'den çıkarılması ile 5.785.931,34 TL davacıların alacaklı olduğu tespit edilerek hüküm kurulmuştur.
6. Dava dosyasının incelenmesinden; tedavi bedellerinin %75'inin SGK Sağlık İşleri Müdürlüğü tarafından ödenmiş olduğu, bakiye kısmın 5283 sayılı Kanun ile SGK hastanelerinin borç ve alacaklarının davalı Sağlık Bakanlığına devredilmesine rağmen ödenmediği iddiası ile tahsilinin talep edildiği, 5615 sayılı Kanun'un Geçici 3/2 nci maddesi lafzından hareketle terkin edilmesi gereken kısmın, incelemesi devam eden veya incelenmesi tamamlanmış ancak mutabakatı sağlanamamış fatura bedelleri olduğu, 2003-2004 yıllarına ait ödenmeyen ve mutabakatı sağlanmamış fatura bedelinin 10.353.563,94 TL olduğunun sabit olduğu, dolayısıyla 28.08.2023 tarihli bilirkişi ek raporu ile ödenmemesi gereken miktar olan 5.000.719,88 TL mahsubu ile kalan 5.352.844,06 TL'ye %6 oranının uygulanarak bulunan 321.170,64 TL'nin terkin edilmesi ile davacıların 5.031.673,42 TL alacaklı olduğunun kabulü gerekirken, terkin edilmesi gereken oranın daha önce ödemesi tamamlanmış fatura bedelleri de dahil edilerek uygulanması suretiyle hatalı hesaplama yapılması ve sonuca göre hüküm kurulması usul ve yasaya uygun görülmemiş bozmayı gerektirmiştir.
7. Kabule göre de; istinaf yargılaması nedeniyle davalı Bakanlık lehine vekalet ücretine dair hüküm tesis edilmemiş olması da doğru değildir.
8. Bozma nedenine göre, taraf vekillerinin sair temyiz itirazlarının bu aşamada incelenmesine gerek görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1. Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı kanun'un 371 inci maddesi uyarınca BOZULMASINA,
2. Bozma nedenine göre taraf vekillerinin sair temyiz itirazlarının şimdilik incelenmesine yer olmadığına,
Dosyanın kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
25.11.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.