"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Konya Bölge Adliye Mahkemesi 5. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2023/1147 E., 2024/19 K.
İLK DERECE MAHKEMESİ : Konya 3. Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2021/709 E., 2023/411 K.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı, davalı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü: I. DAVA
Davacı vekili; müvekkilinin Necmettin Erbakan Üniversitesi Meram Tıp Fakültesi Hastanesi Cerrahi Tıp Bilimleri Bölümü Göz Hastalıkları Ana Bilim Dalında Profesör ünvanı ile görev yapmakta iken Selçuk Üniversitesinde görevlendirildiğini, 25.02.2016 tarihinden 25.02.2020 tarihine kadar Selçuk Üniversitesinde öğretim üyesi olarak görev yaptığını, belirtilen tarihler arasında YÖK Kararı ile Selçuk Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi Başhekim Yardımcılığı görevine getirildiğini, başhekim yardımcısı olarak dört yıl görevini bifiil icra ettiğini, Selçuk Üniversitesinin 18.06.2021 tarihli yazısı ile müvekkilinin başhekimliği yardımcılığı görevi nedeni ile döner sermaye gelirinden yönetici payı olarak ayrılan tutardan ek ödeme ve mesai içi çalışmalar nedeni ile yersiz ödeme yapıldığının iddia edildiğini, değerlendirmede kamu zararının oluşmadığının tespit edildiğini, fakat takip ve tahsil edilmesi gereken bir alacağın oluştuğu iddiası ile 2016-2020 yılları arasındaki döneme ilişkin müvekkiline 383.880,74 TL fazladan ödeme yapıldığını iddia ederek tahsilini talep ettiğini, müvekkilinin usulüne uygun görevlendirilmediği iddialarının gerçek dışı olduğunu, müvekkilinin göreve başladığı tarihten itibaren bilfiil görevini en iyi şeklide icra ettiğini, davalı tarafça müvekkiline yöneltilen talebin kamu zararının tahsiline ilişkin usul ve esaslar hakkında yönetmelik hükümlerine de aykırılık teşkil ettiğini ileri sürerek; müvekkilinin davalı Üniversite nezdinde herhangi bir borcunun bulunmadığının tespitine karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili; 2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu'nun (2547 sayılı Kanun) 40/b maddesine göre görevlendirilen öğretim üyelerine rektör yardımcılığı, dekan yardımcılığı, enstitü yardımcılığı, yüksekokul müdür yardımcılığı, bölüm başkanlığı gibi görevlerin verilmesi için yeni kurulan üniversitede olması ve yeterli öğretim üyesinin mevcut olmaması gerektiğini, Yükseköğretim Kurumlarında Döner Sermaye Gelirlerinden Yapılacak Ek Ödemenin Dağıtılmasında Uygulanacak Usul ve Esaslara İlişkin Yönetmeliğe göre haksız olarak ek ödeme aldıkları tespit edilenlerden bu ödemelerin geri alınacağının belirtildiğini, Selçuk Üniversitesi Sağlık Uygulama ve Araştırma Merkezi Yönetmeliğinde yapılan değişiklikten sonra, başhekim yardımcısı olarak görevlendirilecek tıp doktorlarında aranacak şartlardan olan tıp fakültesinde görev yapan öğretim üyesi olma şartını taşımayan ilgilinin, başhekim yardımcısı olarak usulüne uygun olarak görevlendirildiği yerde fiilen görev yapmadığı, rektör yardımcısı olarak görev yaptığı, bu nedenle ilgiliye görevlendirildiği birimde elde edilen döner sermaye gelirlerinden yönetici payı olarak ayrılan tutarlardan ek ödeme yapılmasının uygun olmadığının değerlendirildiğini, bunun üzerine de Selçuk Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi Başhekimliğinin konu hakkında açıklama yaparak 15.06.2021 tarihli itibari ile güncel faizli ek ödeme tutarının 383.880,74 TL olduğunun belirtildiğini, müvekkili Üniversite tarafından davalıya ödeme bildiriminde bulunulduğunu ancak davacının söz konusu alacağı ödemediğini savunarak, davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; alınan asıl ve ek bilirkişi heyet raporlarına göre, geçici görevle Selçuk Üniversitesi Tıp Fakültesinde görevlendirilen davacının, Üniversite Rektörü tarafından tedviren Rektör Yardımcılığı, Dekan vekilliği ve Başhekim Yardımcılığı görevlerine verildiği, davacının kendisine verilen bu görevi fiilen yapması, bunun karşılığında ise söz konusu görevler için ilgili döner sermaye mevzuatından kaynaklanan "Yönetici Payı" ve "Kurumsal Katkı Payı (A)" adı altında ek ödeme almasında adı geçenin herhangi bir hileli ve aldatıcı davranışının bulunmadığı, kendisine verilen bu görevleri fiilen yürüttüğü, Anayasanın angaryayı yasaklayan hükümleri de dikkate alındığında, üst amiri tarafından verilmiş görevi yerine getirdiğinden bu görevin karşılığında kendisine ek ödeme yapılmasının kamu zararına neden olmadığı, alınan bilirkişi kök ve ek raporlarının hükme esas almaya yeterli nitelikte olduğu gerekçesiyle; davanın kabulü ile davacının 18.06.2021 tarihli yazıda belirtilen 383.880,70 TL nedeniyle davalı Üniversiteye borçlu olmadığının tespitine karar verilmiş, karara karşı süresi içinde davalı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
IV. İSTİNAF
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; davacının rektör yardımcılığı, dekan yardımcılığı ve baş hekim yardımcılığı görevlerine yasal mevzuata uygun olarak getirilmediği anlaşılmakla birlikte, bu görevleri fiilen yapmadığının davalı Üniversite tarafından ispatlanamadığı, 2547 sayılı Kanun ve Döner Sermaye Gelirlerinin Dağıtımına İlişkin ilgili Yönetmelikte bu görevlere usulüne uygun olarak getirilemeyenlere ödeme yapılmayacağına ilişkin açık bir düzenleme olmadığı, bu yönde 18 seri nolu genel tebliğde hüküm bulunmakta ise de, davalı Üniversitenin ilgili yönetmeliğin 10. maddesi kapsamında tüm kontrol ve denetimleri sağlayarak davacıya ödemeleri yapmış olması ve davacıya yerine getirdiği bu görevler dolayısıyla ödeme yapılamayacağının kabulünün Anayasa ile hüküm altına alınan angarya yasağı ilkesine aykırılık oluşturacağı gerekçesiyle, istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiş; karara karşı, süresi içinde davalı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Sebepleri
Davalı vekili; Mahkeme ara kararına aykırı olarak talimat Mahkemesince bilirkişi kurulu oluşturulduğunu, bilirkişilerin emekli Sayıştay uzmanı olmadıkları gibi döner sermaye konusunda da uzman olmadıklarını, Yüksek Öğretim Kurumlarında döner sermaye konusunda uzman bilirkişilerden yeniden rapor alınarak karar verilmesi gerektiğini, davacının 29.02.2016 - 13.10.2018 tarih aralığında Üniversitenin kadrolu öğretim elemanı olmadığını, bu tarihten sonrada Öğretim Üyesi olarak Üniversitede fiilen ders vermediğini, ayrıca göz hastalıkları bölümünde gelir getirici bir faaliyetinin de bulunmadığını, davacıya yönetim şemasında baş hekim yardımcısı olarak protokol biriminin bağlandığını, ancak hastanede protokol biriminin bulunmadığını, rektör yardımcısı olarak görevlendirildiğini, bu nedenle tıp fakültesinde görev yapmayan mesleki faaliyeti de bulunmayan ilgilinin baş hekim yardımcısı olarak 19.01.2019 tarihinde yapılan görevlendirmesinin de usule uygun olmadığını, Yüksek Öğretim Kurumu Başkanlığı Yürütme Kurulunun 15.09.1994 tarihli kararı uyarınca davacının atandığı dönemde Üniversitenin yeni kurulmuş bir üniversite olmaması nedeniyle 2547 sayılı Kanunun 40/b maddesi kapsamında görevlendirilen davacının baş hekim yardımcılığına getirilmesinin de mümkün olmadığını, 18 Seri nolu Yükseköğretim Kanunu ve Yükseköğretim Personel Kanunu Genel Tebliğinin 3. nolu bendinde; döner sermaye gelirlerinin elde edildiği birimlerde usulüne uygun olarak görevlendirilenlere döner sermaye payı ödeneceği, kadrolarının bulunduğu birim dışındaki bir birimde usulüne uygun olarak görevlendirilmemiş iseler görevlendirildikleri birim tarafından ödeme yapılamayacağının belirtildiğini, yine 9 ve 10 nolu bentlerde, idari görevleriyle doğrudan ilişkili yapmış oldukları yurt içi ve yurt dışı geçici görevlendirmeleri dışındaki nedenlerle görevlerini fiilen yapmadıkları sürelerde anılan ödemenin yapılmaması gerektiğinin belirtildiğini, 2547 Sayılı Kanunun 58. maddesine göre, gelir getirici mesleki faaliyeti bulunmayan yöneticilere (.......başhekime...) döner sermayeden ek ödeme yapılabildiğini, ancak bu yönetim görevlilerine usulüne uygun görevlendirme yapılmış olsa bile söz konusu ödemenin yapılabilmesi için ilgili görevlerin fiilen yerine getirilmesi gerektiğini, fiilen görev yapılmadan döner sermaye gelirlerinden pay verilmesinin mümkün bulunmadığının hüküm altına alındığını, 18 seri nolu genel tebliğin halen yürürlükte olduğunu, ve 2547 sayılı Kanunun 58. maddesinde genel tebliğ hükümlerini geçersiz kılacak bir düzenleme yapılmadığını, davacının fiilen görev yapma şartını yerine getirmediğini, tıp fakültesi göz hastalıkları bölümünde fiilen ders vermediğini, herhangi bir sağlık hizmeti sunmadığını, başhekim yardımcısı olarak da fiilen görev yaptığını kanıtlayan bir belge sunmadığını, bu sebeple davacıya yönetici payı ödemesi yapılmasının doğru olmadığını, davacının fiilen Rektör Yardımcılığı görevini yaptığını, ayrıca kanuna göre en fazla üç Rektör Yardımcısı atanabileceğini, davacının dördüncü Rektör Yardımcısı olarak atandığını, ayrıca ilgiliye döner sermayeden aylık maaşı dışında sabit bir ek ödeme de yapıldığını, ayrıca yönetici payı almasının hakkaniyete aykırı olduğunu, ayrıca göz hastalıkları alt biriminde çalışan gelir getirici faaliyetleri karşılığında oluşan puan ortalaması ve tüm birim çalışanlarının gelir getirici faaliyetleri karşılığında oluşan puan ortalaması üzerinden A kurumsal katkı puanı hesaplanması ve bu puan dikkate alınarak döner sermaye gelirlerinden ek ödeme yapılmasının mümkün bulunmadığını, davacıya 29.12.2016 - 13.10.2018 tarihleri arasında Profesör ünvanı dikkate alınarak 3,50 katsayı hesaplaması yerine 4.00, kat sayı ile yapılan hesaplama doğrultusunda fazla ödeme yapılmasının doğru olmadığını ileri sürerek, kararın bozulmasını istemiştir.
B. Değerlendirme ve Gerekçe
Uyuşmazlık,davacı tarafın davalı Kurum bünyesinde görevlendirildiği süre zarfında ödenen bedellerin yersiz olduğu iddiası yönünden davacının davalı Kuruma borçlu olmadığının tespiti istemine ilişkindir.
1.2547 sayılı Kanunun 13/3 (Değişik birinci cümle: 20/8/2016-6745/14 md.) maddesinde; Rektör, çalışmalarında kendisine yardım etmek üzere, üniversitenin aylıklı profesörleri arasından en çok üç kişiyi kendi rektörlük görev süresiyle sınırlı olmak kaydıyla rektör yardımcısı olarak seçer.
Ancak, merkezi açıköğretim yapmakla görevli üniversitelerde, gerekli hallerde rektör tarafından beş rektör yardımcısı seçilebilir.'' denilmektedir.
2. Aynı Kanunun 40/b maddesinde; Öğretim üyeleri, ihtiyacı olan üniversitenin isteği ve kendi arzusu üzerine ve ilgili yönetim kurullarının görüşü, rektörün önerisi ile Yükseköğretim Kurulu tarafından, istekte bulunan üniversitenin birimlerinde en az bir eğitim-öğretim yılı için görevlendirilebilirler. Bu şekilde görevlendirilenlerin kadroları beş yıl süre ile saklı tutulur.
Açık bulunan bir öğretim üyeliği kadrosuna yapılacak atamada adayların niteliklerinde eşitlik olduğu durumlarda gelişmekte olan bölgelerdeki yükseköğretim kurumlarında toplam en az beş yıl bu şekilde veya kadrolu olarak hizmet yapan öğretim üyelerine öncelik verilir.
Vakıf yükseköğretim kurumlarına yapılacak görevlendirmeler toplam iki yılı geçemez ve bu şekilde görevlendirilen öğretim üyelerine idari görev verilemez. '' düzenlemesine yer verilmiştir.
3. Aynı Kanunun 58. maddesinin (f) bendi; Rektör, rektör yardımcısı ve genel sekreterlere gelir getirici katkılarına bakılmaksızın, üniversite yönetim kurulunun uygun gördüğü birimin döner sermaye hesabından yönetici payı olarak ayrılan tutardan ek ödeme yapılır. Yapılacak ek ödemenin tutarı ek ödeme matrahının, rektörler için yüzde 600’ünü, rektör yardımcıları için yüzde 300’ünü, genel sekreterler için yüzde 200’ünü geçemez. (Ek cümle: 15/4/2020-7243/10 md.) Bu kimselere döner sermaye gelirleri dışında üniversitenin; teknokent, teknopark, teknoloji transfer ofisi, iktisadi işletmeler ve iştirakleri gibi gelir getirici müesseseler ve birimleri sebebiyle ayrıca huzur hakkı, yönetici payı, koordinatörlük, danışmanlık ve benzeri ücret ödenmez.'' şeklindedir.
4. 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununun 71. maddesinde ise; Kamu zararı; kamu görevlilerinin kasıt, kusur veya ihmallerinden kaynaklanan mevzuata aykırı karar, işlem veya eylemleri sonucunda kamu kaynağında artışa engel veya eksilmeye neden olunmasıdır.
şeklinde ifade edilmiştir.
5. Yukarıdaki açıklamalar ışığında somut olay incelendiğinde; hükme esas alınan ve denetime elverişli bulunan kök ve ek raporlarda da açıkça vurgulandığı üzere, dava konusu olayda geçici görevle Selçuk Üniversitesi Tıp Fakültesinde görevlendirilen davacıya, Üniversite Rektörü tarafından Rektör Yardımcılığı (Tedviren), Dekan Vekilliği ve Başhekim Yardımcılığı görevlerinin verildiği, davacının kendisine verilen bu görevleri fiilen yerine getirdiği, bunun karşılığında ise söz konusu görevler için ilgili döner sermaye mevzuatından kaynaklanan "Yönetici Payı" ve "Kurumsal Katkı Payı (A)" adı altında ek ödeme almasında davacının herhangi bir hileli ve aldatıcı davranışının bulunmadığı, 2709 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının angaryayı yasaklayan hükümleri de nazara alındığında üst amiri tarafından verilmiş görevi yerine getiren davacıya bu nedenle yapılan ödemelerin yersiz ödeme ve kamu zararı olarak kabul edilemeyeceği anlaşılmakla, davalı vekilinin temyiz itirazlarının reddi ile kararın onanmasına karar vermek gerekmiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 370/1 maddesi uyarınca ONANMASINA,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
23.01.2025 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.