"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2022/189 E., 2022/468 K.
Taraflar arasındaki uyarlama davasından dolayı yapılan yargılama sonunda, Mahkemece bozmaya uyularak davanın reddine karar verilmiştir.
Kararın davacı vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine, Dairece Mahkeme kararının onanmasına karar verilmiştir.
Davacı vekili tarafından Dairece verilen kararın düzeltilmesi istenilmiş olmakla; kesinlik, süre ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, karar düzeltme dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili; devletin hüküm ve tasarrufu altında bulunan toplam 74.789,65 m² yüzölçümlü dolgu deniz sahası ve iskele alanının davacı şirketin kullanımına tahsis edildiğini, söz konusu alanına kullanım amacının münhasır liman olarak değiştirilmesinin kararlaştırıldığını, bilahare 27.03.2013 tarihli kullanım izni sözleşmesinin imzalandığını, yıllık kira bedelinin davalı idare tarafından tek taraflı olarak 1.682.768,00 TL olarak belirlendiğini, bu bedelin fahiş olduğunu, daha önce hiçbir getirisi olmayan ve belirli süre sonunda da tümü ile hazinenin olacak olan kıyı ve deniz alanının her türlü gideri ve masrafı karşılanıp yapılmak sureti ile gelir getirir hale getirildiğini, kendi imkanları ile inşa edip kullanmakta oldukları yerlerin ellerinden çıkması yahut ekonomik yönden zararlandırıcı sonuçlar doğurabileceği ve ekonomik yıkıma uğrayabilecekleri endişesi ile sözleşmeyi imzalamak zorunda kaldıklarını iddia ederek; anılan kullanım bedelinin günün ekonomik koşullarına ve emsal rayiçlerine uygun olarak 1.075.475,00 TL olarak tespitine ve bu miktara uyarlanmasına karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili; davacının kanunda belirtilen hususları bilerek herhangi bir zorlama olmadan sözleşmeyi imzaladığını, davacının açtığı davanın iyiniyet ve hukuk kuralları ile bağdaşmadığını savunarak, davanın reddini istemiştir.
III. MAHKEME KARARI
Görevsizlik kararın bozulmasına dair ilama uyan Mahkemece verilen 28.03.2019 tarihli ve 2019/25 E., 2019/134 K. sayılı kararla; aslolan ahde vefa ilkesi gereğince taraflar arasında yapılan sözleşmeye sadık kalınması ise de davaya konu sözleşmenin uzun yıllardır yenilenerek devam ettiği, bu süreçte taşınmaza davacı tarafından emek ve para harcanarak liman vasfının kazandırıldığı ve evveliyatında üç parça olarak kullanılan taşınmazın bu sayede münhasır liman olarak yeniden sözleşmeye konu olduğu, itiraza konu meblağın idare tarafından tek taraflı olarak belirlendiği göz önüne alındığında bilirkişilerce tespit edilen meblağ ile idarenin belirlediği meblağ arasında fahiş bir fark olduğu, bu durumun dürüstlük kuralı gereğince korunamayacağı gerekçesiyle; davanın kısmen kabulü ile söz konusu yere ait 2013 yılı kira bedelinin, fazla ödenen kullanım bedelinin istirdatı hakkı saklı tutularak, 1.159.239,57 TL olarak tespitine karar verilmiştir.
IV. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Bozma Kararı
1. Mahkeme kararına karşı süresi içinde davalı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Dairece verilen 02.06.2021 tarihli ve 2021/3302 E., 2021/5923 K. sayılı ilamla; basiretli davranma yükümlülüğü olan davacı tacirin münhasır limana ilişkin kullanım izni sözleşmesini imzaladığı, talebinin bu kullanım bedelinin uyarlanmasına ilişkin olduğu, 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu’nun (6098 sayılı Kanun) 138. maddesinde belirtilen uyarlama davalarında uygulanması gereken şartların davacının iddiası ve mevcut delillere göre oluşmadığı, bu doğrultuda davanın reddine karar verilmesi gerektiğinden bahisle, karar bozulmuştur.
B. Mahkemece Bozmaya Uyularak Verilen Karar
Mahkemenin ilam başlığında tarih ve sayısı belirtilen kararıyla, tacir olan davacının basiretli tacir gibi davranma yükümlülüğü çerçevesinde münhasır limana ilişkin kullanım izni sözleşmesini imzaladığı, uyarlama şartlarının davacının iddiası ve mevcut delillere göre oluşmadığı gerekçesiyle, davanın reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuran
Mahkemenin yukarıda belirtilen kararına karşı, süresi içinde davacı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Gerekçe ve Sonuç
Dairenin 17.01.2024 tarihli ve 2023/2519 E., 2024/229 K. sayılı kararıyla, Mahkemece uyulan bozma ilamında belirtilen hukuki esaslar gereğince karar verildiği, bozma ilamının kapsamı dışında kalarak kesinleşmiş olan kısımlara yönelik temyiz itirazlarının incelenmesine imkan bulunmadığı, karar tarihindeki tarifeye göre vekalet ücreti hesaplanmasının doğru olduğu anlaşılmakla, davacı vekilinin temyiz itirazlarının reddi ile kararın onanmasına karar verilmiştir.
V. KARAR DÜZELTME
A. Karar Düzeltme Yoluna Başvuran
Dairenin yukarıda belirtilen kararına karşı davacı vekili karar düzeltme isteminde bulunmuştur.
B. Karar Düzeltme Sebepleri
Davacı vekili; davalı idare tarafından tek taraflı kullanım bedeli belirlendiğini, uyarlama koşullarının oluştuğunu, bilirkişi raporu ile kullanım bedelinin fahiş olduğunun tespit edildiğini, karşı tarafın tacir olmadığı gibi sözleşmenin de ticari sözleşme olmadığını, tipik bir irtifak hakkı sözleşmesi olduğunu, daha önce aynı konuda açılıp kısmen kabul edilen kesinleşmiş uyarlama davası bulunduğunu, uyarlama davası açılabileceği yönünde kesin delil olduğunu ileri sürerek, kararın düzeltilmesini ve Mahkeme kararının bozulmasına karar verilmesini talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, irtifak hakkı kullanım bedelinin uyarlanması istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
09.05.1960 tarihli ve 21/9 ile 04.02.1959 tarihli ve 13/5 sayılı Yargıtay İçtihadı Birleştirme kararları.
3. Değerlendirme
Karar düzeltme yoluyla incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere ve özellikle Mahkemece uyulan bozma ilamında belirtilen hukuki esaslar gereğince karar verildiğinin anlaşılmasına göre, davacı vekilinin karar düzeltme taleplerinin reddine karar vermek gerekmiştir.
VII. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Davacı vekilinin karar düzeltme talebinin REDDİNE,
Aşağıda yazılı para cezasının karar düzeltme isteyene yükletilmesine,
18.12.2024 tarihinde oy birliği ile karar verildi.