"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Gaziantep Bölge Adliye Mahkemesi 11. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2022/1282 E., 2024/111 K.
İLK DERECE MAHKEMESİ : Gaziantep 5. Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2020/282 E., 2022/89 K.
Taraflar arasındaki ticari defterlerin iadesi davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın davalı ... yönünden kabulüne, davalı ... Grup İnşaat...Ltd. Şti. yönünden reddine karar verilmiştir.
Kararın davacı vekili ve davalı ... vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvuruların esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı vekili ve davalı ... vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili; davalı ... ile müvekkili şirket arasında 10.01.2019-19.07.2019 tarihleri arasında geçerli olan mali müşavirlik hizmet sözleşmesinin yapıldığını, bu kapsamda müvekkili şirketin tüm ticari defterlerini ve müstenidatı davalı ...'e teslim ettiğini, davalı ...'in aynı zamanda diğer davalı ... Grup İnş. Müh. San. ve Tic. Ltd. Şti.'nin de mali müşavirliğini uzun yıllardan beri yürüttüğünü, müvekkili firmanın bazı şantiyelerine ait yasal işlemlerinin davalı ... tarafından zamanında yapılmaması veya hiç yapılmaması nedeniyle bir takım aksaklıklar yaşandığını, davalı ...'in diğer davalı ... firması lehine, müvekkili aleyhine işlemler tesis ettiğini, müvekkilinin 19.07.2019 tarihinde ticari defterlerini ve müstenidatını geri istediğini ancak bu talebin davalı tarafından yerine getirilmediğini, çekilen ihtarnameye rağmen müvekkili şirketin ticari defterlerinin ve müstenidatın iade edilmemesi üzerine ... aleyhine Gaziantep 2. Sulh Hukuk Mahkemesinde delil tespiti talebinde bulunulduğunu, talepleri uygun görülerek davalı ...'in adresinde 23.07.2019 tarihinde keşif icra edildiğini, keşif sırasında defterlerin ve müstenidatın, davalı ... firmasına teslim edildiğine ilişkin 04.01.2019 tarihli "Teslim Tutanağı"nın davalı tarafından mahkeme heyetine sunulduğunu, böylece müvekkili şirketin ticari defterlerinin davalı şirketin elinde olduğunun ortaya çıktığını, ... firmasının elinde bulunan müvekkili şirketin defterlerinin kötüye kullanılarak müvekkili şirketin borçlandırıldığını belirterek, fazlaya ilişkin her türlü talep ve hukuki hakları saklı kalmak üzere müvekkili şirkete ait olup davalıların elinde bulunan ve ihtara rağmen verilmeyen defterlerin ve müstenidatın iadesini istemiştir.
II. CEVAP
1. Davalı ... vekili; davacının talebi üzerine 26.07.2019 tarihinde yeni bir sözleşme yapıldığını, müvekkili ile yapılan son sözleşmenin 06.08.2019 tarihinde müvekkilinden habersizce sistem üzerinden tek taraflı feshedildiğini, müvekkilinin ... Grup İnş. Müh. San. ve Tic. Ltd. Şti.'nin uzun yıllardan beri mali müşavirlik hizmetini yürütmediğini, 16.02.2019 tarihinde mali müşavir hizmet sözleşmesinin başladığını, müvekkiline teslim edildiği iddia edilen defterler ve müstenidatının dava dilekçesi ekinde sunulan 04.01.2019 tarihli teslim tutanağından da anlaşılacağı üzere serbest muhasebeci ... tarafından başka birine teslim edildiğini, TTK'nın 82 nci maddesi gereği şirketin tüm ticari defter ve evrakların saklanması ve ibrazından tacirin sorumlu olduğunu, dolayısıyla müvekkilinin sorumlu tutulmasının yasal olmadığı gibi hukuka da aykırı olacağını savunarak, davanın reddini istemiştir.
2. Davalı ... Grup İnşaat...Ltd. Şti. vekili; olmayan bir şeyin iadesinin mümkün olmadığını, davacının bu nedenle dava açmasında hukuki yararının olmadığını, TTK'nın 82 nci maddesi gereği, şirketin tüm ticari defter ve evrakların saklanması ve ibrazından tacirin sorumlu olduğunu savunarak, davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; sözleşmesi biten muhasebecinin defterleri iade etmek zorunda olduğu, davalı ... daha önce davacı şirket için beyanname verdiği için defterlerin kendisinde sayılması gerektiği, davalı muhasebecinin defterleri teslim ettiğini ispat etmesi gerektiği, dosyada buna ilişkin bir delil olmadığı gerekçesiyle, davacının davasının davalı ... yönünden kabulü ile davacıya ait olan 2017, 2018 ve 2019 yıllarına ait yevmiye envanter defteri, defteri kebir ve envanter defteri ile 2017 ve 2018 yılı alış ve satış faturalarının tamamı, özlük dosyası, ortaklar pay defteri, genel kurul toplantı ve müzakere defteri, karar defteri, sgk dosyası, kdv, muhtasar, geçiçi vergi, gelir ve kurumlar vergisi beyannameleri, diğer yazışmalar ve muhasebe ile ilgili tüm evrakın davalıdan alınarak davacıya verilmesine, davacının davalı ... Grup İnşaat Mühendislik Sanayi ve Limited Şirketi yönünden reddine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı, süresi içinde davacı vekili ve davalı ... vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
1. Davacı vekili; davalı ... Grup İnş. Müh. San. ve Ltd. Şti. yönünden davanın reddedilmesinin doğru olmadığını, 19.07.2019 tarihinde müvekkili şirketin davalı ... ile iş ilişkisini sona erdirerek ticari defterlerini ve müstenidatını geri istediğini, bu taleplerinin davalı tarafından yerine getirilmediğini, müvekkili tarafından Gaziantep 2. Sulh Hukuk Mahkemesinde delil tespiti talebinde bulunulduğunu, taleplerinin Mahkemenin 2019/43 Değişik İş sayılı kararı ile kabul edildiğini, yapılan keşif sonucunda müvekkili şirketin tüm ticari defterlerinin ve müstenidatının davalı ... firmasının elinde olduğunun açıkça ortaya çıktığını, Mahkeme kararında diğer davalı olan ... Grup...Ltd. Şti. yönünden davanın red gerekçesine yer verilmediğini belirterek, kararı istinaf etmiştir.
2. Davalı ... vekili; SMM'lerin ticari işletmenin defterlerini muhafaza etme gibi yükümlülüğünün olmadığını, davacı şirketin Mahkemeye asılsız ve gerçekten uzak bilgiler sunduğunu, Gaziantep 2. Sulh Hukuk Mahkemesinin 2019/43 Değişik İş sayılı tespit istemine ilişkin dosyaya sunulan bilirkişi raporunun sonuç kısmında, iadesi istenilen tüm ticari defterlerin ve müstenidatların müvekkilinde olmadığının tespitinin yapıldığını, ticari defterlerini tutanak ile ...'a teslim eden davacı şirketin yine aynı ticari defterlerini müvekkiline teslim ettiğine dair herhangi bir belgeyi dosyaya sunmadığını, ticari defterlerin müvekkiline teslim edildiğine dair bir tutanak da olmadığını, müvekkilinin cevap dilekçesinde yemin deliline dayandığını fakat yemin delili için davacı asil şirket yetkililerine Mahkemece şerhli davetiye çıkartılmadığını, Mahkeme kararında 2017, 2018, 2019 yıllarına ait ticari defterin iadesine karar verilmiş olsa da müvekkili ile davacı şirket arasında hizmet sözleşmesinin 10.01.2019 tarihinde kurulduğunu, müvekkiline teslim edilmeyen defterlerin istenmesinin hayatın olağan akışına aykırı olduğunu, müvekkili tarafından tüm beyannamelerin eksiksiz, hatasız olarak zamanında ilgili vergi dairesine bildirildiğini ifade ederek, kararı istinaf etmiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; davalı ... öncesinde davacı mükellef için beyanname verdiğinden defterlerin de kendisinde sayılması gerektiği, TBK'nın 508 inci maddesi uyarınca, davalı SMMM davacı mükellefin istemi üzerine yürüttüğü işlerle ilgili belgeleri iade etmekle yükümlü olduğuna göre, Mahkemece taraflar arasındaki uyuşmazlığın somut olayın özelliklerine uygun olarak belirlendiği, delillerin takdirinde ve yasa kurallarının olaya uygulanmasında bir isabetsizlik görülmediği, kararda kamu düzenine aykırı herhangi bir husus bulunmadığı, kararın usul ve esas yönünden hukuka uygun olduğu gerekçesiyle, davacı vekilinin ve davalı ... vekilinin istinaf başvurularının ayrı ayrı esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili ve davalı ... vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
1. Davacı vekili; istinaf sebeplerini tekrar ederek kararı temyiz etmiştir.
2. Davalı ... vekili; istinaf sebeplerini tekrar ederek, davacı şirketin yetkilisi Bekir Raşe'nin müşteki sıfatıyla yapmış olduğu suç duyurusu üzerine müvekkili hakkında, "Hizmet Nedeniyle Güveni Kötüye Kullanma" suçundan kamu davası açıldığını, ceza davasının derdest olduğunu ve Gaziantep 25. Asliye Ceza Mahkemesinin 2023/351 E. sayılı dava dosyası ile yargılamanın devam ettiğini, Mahkemece ceza davası olup olmadığının dahi dikkate alınmadan karar verildiğini, ceza davasının sonucunun bekletici mesele yapılması gerektiğini ileri sürerek, kararın bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Dava, taraflar arasındaki muhasebecilik ilişkisi kapsamında davacıya ait olup davalıların elinde bulunan defterlerin ve müstenidatın iadesi istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 266 ncı maddesi,
2. 6098 sayılı Türk Borçlar Kanununun 74 üncü maddesi.
3. Değerlendirme
1. 6098 sayılı Borçlar Kanununun 74 üncü maddesi uyarınca ceza mahkemesince verilen beraat kararı; kusur ve derecesi, zarar tutarı, temyiz gücü ve yükletilme yeterliliği, illiyet gibi esasların hukuk hakimini bağlamayacaktır. Ancak hemen belirtilmelidir ki, gerek öğretide gerekse Yargıtay'ın yerleşmiş içtihatlarında, ceza hakiminin tespit ettiği maddi olaylarla ve özellikle "fiilin hukuka aykırılığı" konusu ile hukuk hâkiminin tamamen bağlı olacağı kabul edilmektedir. Diğer bir anlatımla, maddi olayları ve yasak eylemlerin varlığını saptayan ceza mahkemesi kararı, taraflar yönünden kesin delil niteliğini taşıyacaktır. Bu doğrultuda maddi vakıanın tespitine ilişkin ceza mahkemesi kararı hukuk hakimini bağlayıcı olup ceza mahkemesince bir maddi vakıanın varlığı ya da yokluğu konusundaki kesinleşmiş kabule rağmen, aynı konunun hukuk mahkemesinde yeniden tartışılması olanaklı değildir (Yargıtay Hukuk Genel Kurulunun 2017/11-92 E 2018/1362 K sayılı kararı).
2. Yukarıda yapılan açıklamalar ışığında; davalı ... hakkında açılan kamu davasının Gaziantep 25. Asliye Ceza Mahkemesinin 2023/351 E. sayılı dava dosyasında görüldüğü iddia edilmiş olmakla,
ceza mahkemesinin kesinleşmiş mahkumiyet kararı ve bu yargılama neticesinde varlığı tespit edilen maddi vakıalar hukuk hakimini bağlayıcı olduğundan İlk Derece Mahkemesince; soruşturma dosyası, soruşturma sonucu ceza davası açılmış ise bu dosyanın da getirtilerek, dosyanın bir bütün halinde konusunda uzman mali müşavir bilirkişiye tevdii ile, tarafların iddia ve savunmaları, dosya kapsamındaki tüm kayıtlar incelenerek rapor alınması ve sonucu dairesinde bir hüküm tesisi gerekirken, davalı ...'in davacı mükellef için beyanname verdiğinden defterlerin de kendisinde sayılması gerektiği varsayımına dayanılarak davanın kabulüne karar verilmiş olması usul ve yasaya aykırı olup, bozmayı gerektirir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1. Temyiz olunan, İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurularının reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 373 üncü maddesinin birinci fıkrası uyarınca ORTADAN KALDIRILMASINA,
2. İlk Derece Mahkemesi Kararının 6100 sayılı Kanun'un 371 inci maddesi uyarınca BOZULMASINA,
3. Bozma nedenine göre taraf vekillerinin sair temyiz itirazlarının incelenmesine şimdilik yer olmadığına,
Peşin alınan temyiz harçlarının istek halinde temyiz edenlere iadesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
21.11.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi. ,