"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ :Sulh Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2021/1625 E., 2023/683 K.
Mahkemece bozmaya uyularak verilen karar davalı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili; müvekkilinin davalıya ait taşınmazı kiraladığını, taşınmazda tadilat yaptığını ancak belediyenin iş yeri ruhsatlarını iptal ettiğini ve başka bir taşınmaza taşınmak zorunda kalındığını ileri sürerek; taşınmaza yapılan 68.558,00 TL faydalı ve zorunlu masraf bedeli ile şimdilik 1.000,00 TL taşınmazda meydana gelen değer artışı bedelinin davalıdan tahsilini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili; davacı kiracının taşınmazın durumunu bilerek kiraladığını savunarak, davanın reddini istemiştir.
III. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
1. Bozmaya uyan Mahkemece verilen 09.03.2021 tarihli kararla; kira başlangıç tarihi olan 01.06.2012 tarihi ile delil tespiti tarihi olan 18.11.2013 tarihi arasında kiralananın bir sene beş buçuk ay süre ile kullanıldığı ve bu süre içerisindeki yıpranma payı oranının %10 olduğu gerekçesiyle, 52.290,00 TL'nin dava tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte davalıdan tahsiline karar verilmiş; karara karşı, taraf vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Dairece verilen 15.09.2021 tarihli ilamla; davacının tüm, davalının sair temyiz itirazlarının reddine karar verildikten sonra, "... Mahkemece bozma kararına uyulmuş ise de bozma gerekleri tam olarak yerine getirilememiş, tahliye tarihinin tespiti yapılmaksızın hatalı bir şekilde delil tespiti tarihi dikkate alınarak yıpranma payı hesaplanmış; kalan kira süresi ile orantılı olarak da herhangi bir inceleme yapılmamıştır. Buna göre, Mahkemece; uyulan bozma kararında açıklandığı şekilde bilirkişiden belirtilen hususlarda ek rapor alınarak ulaşılacak sonuca göre karar verilmesi gerekir." gerekçesiyle, karar bozulmuştur.
3. Bozmaya uyan Mahkemenin ilam başlığında tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; dosyaya kazandırılan 04.04.2023 tarihli bilirkişi raporunun Yargıtay bozma ilamına ve dosya kapsamına uygun olduğu gerekçesiyle; davanın kısmen kabulüne, 52.290,00 TL'nin dava tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte davalıdan tahsiline, fazlaya ilişkin talebin reddine karar verilmiş; karara karşı davalı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
IV. TEMYİZ
A. Temyiz Sebepleri
Davalı vekili; tadilatların faydalı ve zorunlu masraf niteliğinde olup olmadığının belirlenmediğini, bilirkişiler tarafından hatalı ve eksik hesaplamalarda ısrar edildiğini, hükme esas alınan bilirkişi raporu ile bozma öncesinde dosyaya kazandırılan bilirkişi raporlarının aynı olduklarını, yıpranma payının ne şekilde belirlendiğinin açıklanmadığını, davalının tacir olduğunu ve müvekkilin onayı ve bilgisi dışında yaptırılan tadilattan kaynaklı alacak isteminde bulunulamayacağını, kiralanan yıkıldığından değer artışı olduğunun kabul edilemeyeceğini belirterek, kararın bozulmasını talep etmiştir.
B. Gerekçe ve Değerlendirme
Uyuşmazlık, faydalı ve zorunlu masraf alacağı istemine ilişkindir.
1. Mahkemece uyulan bozma ilamının kapsamı dışında kalarak kesinleşmiş olan yönlere ilişkin ileri sürülen sebeplerin incelenmesinin artık mümkün olmadığı anlaşılmakla; davalı vekilinin aşağıdaki bendin kapsamı dışında kalan diğer temyiz itirazlarının reddi gerekmiştir.
2. Kural olarak bozma kararına uyulmakla; orada belirtilen biçimde işlem yapılması yolunda, lehine bozma yapılan taraf yararına kazanılmış hak, aynı doğrultuda işlem yapılması yolunda mahkeme için zorunluluk doğar. Öte yandan, bozma kararı dışında kalan yönler ise kesinleşir. Belirtilmelidir ki; bir mahkemenin Yargıtay Dairesince verilen bozma kararına uyması sonunda, kendisi için o kararda gösterilen şekilde inceleme ve araştırma yaparak, yine o kararda belirtilen hukuki esaslar gereğince hüküm verme yükümlülüğü doğar. Usuli kazanılmış hak olarak tanımlanan bu olgu mahkemeye, hükmüne uyduğu Yargıtay bozma kararında belirtilen çerçevede işlem yapma ve hüküm kurma zorunluluğu getirmektedir (09.05.1960 gün ve 21/9 sayılı YİBK). Bu kazanılmış hak yeni bir hükümle ortadan kaldırılamaz. Bu ilke kamu düzeni ile ilgili olup, Yargıtay tarafından kendiliğinden dikkate alınması gerekir. Hâkimin değişmesi dahi açıklanan bu hukuki ilkeye etki yapamaz.
3. Yukarıdaki açıklamalar ışığında somut olay incelendiğinde; Mahkemece hükme esas alınan bilirkişi raporunda, faydalı ve zorunlu masraf alacağının KDV hariç 58.100,00 TL üzerinden %10 yıpranma payı düşüldükten sonra 52.290,00 TL olduğu, yıpranma oranının geçen süreye göre makul seviyede olduğu, sözleşme 01.06.2012 başlangıç tarihli ve 5 yıl süreli olup 31.05.2017 tarihinde sonlanacağı, tahliyenin gerçekleştiği 06.04.2015 tarihine göre kalan sürenin 2 yıl 55 gün olduğu, faydalı ve zorunlu imalatlar erken tahliye dolayısı ile kalan kira süresi kadar davacı tarafından kullanılamamış olduğu, kalan kira süresi kadar da yapılan imalatların yıpranacağı hususları birlikte düşünüldüğünde herhangi bir hak kaybına uğranılmayacağı, 06.04.2015 tahliye tarihi esas alınarak ve yıpranma payı düşülerek hesaplanan KDV hariç 52.290,00 TL bedelin etkilenmeyeceği belirtilmiştir.
4. Dairemizin 15.09.2021 tarihli bozma ilamında, davacı kiracı tarafından yapılan zorunlu ve faydalı masraf niteliğindeki tadilatların imalat tarihi itibariyle yıpranma payı düşülmüş bedellerinin kalan kira süresi ile orantılı olarak tespiti ile sonucuna göre karar verilmesi gerektiği belirtildiği halde, bozma gereği tam olarak yerine getirilmemiştir. Bilirkişi tarafından hesaplanan bedelin, kalan kira süresi bakımından oranlama yapılarak değerlendirilmesi gerekir.
5. Buna göre, Mahkemece; uyulan bozma ilamında açıklandığı şekilde bilirkişiden belirtilen hususlarda ek rapor alınarak ulaşılacak sonuca göre karar verilmesi gerekirken, uyulan bozma kararının gereği yerine getirilmeden eksik inceleme neticesinde yazılı şekilde karar verilmiş olması usul ve kanuna aykırı olup, bozmayı gerektirmiştir.
V. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1. Davalı vekilinin diğer temyiz itirazlarının REDDİNE,
2. Temyiz olunan Mahkeme kararının 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun Geçici 3. maddesi atfıyla 1086 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu'nun (1086 sayılı Kanun) 428. maddesi uyarınca davalı yararına BOZULMASINA,
Peşin alınan temyiz harcının istek halinde temyiz edene iadesine,
1086 sayılı Kanun'un 440. maddesi uyarınca karar düzeltme yolu kapalı olmak üzere,12.02.2025 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.