"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Van Bölge Adliye Mahkemesi 2. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2022/1106 E., 2023/815 K.
İLK DERECE MAHKEMESİ : Ahlat Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2020/28 E., 2022/139 K.
Taraflar arasındaki menfi tespit davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davalı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın davacı ... yönünden açılmamış sayıldığının tespitine, davacı ... yönünden reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacılar vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacılar vekili; davalı tarafından müvekkileri aleyhine Ahlat İcra Müdürlüğünün 2016/196 E. sayılı takip dosyasına konu 11.12.2013 keşide tarihli 250.000,00 TL bedelli bonodan dolayı icra takibi başlatıldığını, davacı ...'nin davalıya üzerinde ipotek olan bir çiftlik satmak üzere anlaştığını, aralarında sözleşme yapıldığını, taşınmaz üzerindeki ipotek kaldırılıncaya dek teminat niteliğinde boş olarak davalıya senet verildiğini, daha sonra asli unsurları doldurularak icraya konulduğunu, senedin arkasında teminat senedi olduğunun yazılı olduğunu, taraflar arasında alacak verecek durumu olmadığını, muhtemel zararı güvence altına almak için senedin söz konusu olduğunu, zarar gerçekleşmediğini beyan ederek, borçlu olmadığının tespitine, senedin iptaline, ödediği bedelin istirdadına karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili; dava konusu senedin kambiyo senedi olduğunu, kayıtsız şartsız borç ikrarını içerir nitelikte ve kanuni vasıflarını haiz olduğunu, neyin teminatı olduğunun açıkça belirtilmesi gerektiğini, "teminat senedidir" ibaresinin senedin vasfını etkilemediğini, senedin sonradan doldurulduğu iddiasının da asılsız olduğunu, vekil edenin senet karşılığında davacı yana mal sattığını, senet üzerindeki malen kaydının da bu durumu doğruladığını, senedi talil etmenin davacıların ispat yükü altında olduğunu iddia ederek, davacılar aleyhine kötü niyet tazminatına hükmedilmesine karar verilmesini ve davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
1. İlk Derece Mahkemesinin 2018/1 E., 2019/121 K. sayılı kararı ile; dava konusu senede ilişkin alacaklının icra takibinde alacağından vazgeçmesi nedeni ile icra dosyası kapandığından, dava konusunun ortadan kalkması nedeni ile konusuz kalan davada davacı ... yönünden karar verilmesine yer olmadığına; davacı ...'in duruşmaya mazeretsiz katılmaması nedeni ile dosyanın işlemden kaldırıldığı, kanuni müddet içinde yenileme talebinde bulunmaması nedeni ile davacı ... yönünden davanın açılmamış sayılmasına karar verilmiştir.
2. Kararın davalı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine Bölge Adliye Mahkemesinin 2020/24 E., 2020/37 K. sayılı kararı ile, davalı vekilinin icra takip dosyasındaki "borçtan vazgeçiyoruz" yönündeki beyanının açık bir feragat beyanını içermemesi, davacı vekilinin dava dilekçesinde borçlu olmadığının tespiti, bono ve takibin iptaline karar verilmesini talep etmiş olduğu, takip dayanağı bononun halen davalı alacaklı elinde olduğu, açıkça alacaktan veya takipten feragat edilmediğine göre, bono nedeni ile davacının borçlu olmadığının tespitini istemekteki hukuki yararının halen devam ettiği, bu durumda, davanın konusuz kalmasından bahsedilemeyeceği, buna göre açıkça feragat sonucunu doğurmayan beyanın feragat olarak nitelendirilmesi sonucu davanın konusuz kaldığından bahisle yargılama giderlerinden davalının sorumlu tutulması doğru görülmediği gerekçesiyle, davalı tarafın istinaf başvurusunun kabulü ile İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasına, dosyanın İlk Derece Mahkemesine iadesine karar verilmiştir.
3. İlk Derece Mahkemesinin ilam başlığında tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; takibe konu senedin teminat senedi olduğu, ipoteğin terkin edilerek tapunun davalı alacaklıya verildiği, bu nedenle teminat sebebinin ifa edildiği, gerekçesi ile keşidecisi ... ve lehtarı ... olan, 11.12.2013 düzenleme tarihli, 01.01.2014 ödeme tarihli 250.000,00 TL değerindeki bono yönünden davacı ...'un borçlu olmadığının tespiti ile davacının anılan icra takibi nedeniyle davalıya ödemek zorunda kaldığı 33.013,00TL’nin davalıdan istirdadına; takibin iptaline ilişkin talebin, takip dosyası "geri alma" neticesinde kapandığından karar verilmesine yer olmadığına karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı, süresi içinde davalı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davalı vekili, Mahkemenin değerlendirmesinin hatalı olduğunu, vekil edenin takipten feragat etmediğini, vazgeçtiğini, vazgeçme durumunda yeniden takip yapılabileceğini, vekil edenin takipte haklı olduğunu, davacı yanın teminat iddiasını kanıtlayamadığını, vekil edenin feragat gibi yargılama giderlerinden sorumlu tutulmasının doğru olmadığını ileri sürerek; İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasına karar verilmesini talep etmiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin ilam başlığında tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; davacının senedin teminat senedi olduğunu iddia ettiği, bu iddiasını yazılı belge ile ispat etmesi gerektiği, ancak senedin teminat senedi olduğuna dair senede vade ve miktar itibari ile atıf yapan yazılı belge sunulmadığı, her ne kadar davacı tarafça " ...Arsasını satanın yıl sonuna kadar ipoteği kaldıracağı, ipoteği kaldırana kadar arsayı satın alan tarafa ikiyüzellibin TL'lik senet vereceği, senedin teminat senedi olduğu, üçüncü şahıslara ciro edilemeyeceği, ipotek kaldırıldığı takdirde iade edileceği"ne ilişkin belge sunulmuş ise de davalının anılan belgedeki imzayı inkar ettiği, söz konusu belgenin fotokopi niteliğinde olduğundan üzerinde imza incelemesi yaptırılamayacağı, belgede dava konusu senede miktar ve vade itibari ile açıkça atıf da bulunmadığı, bu durumda senedin teminat senedi olduğu iddiasının davacı tarafça yasal delillerle ispat edilemediği gerekçesiyle mahkemece davanın reddine karar verilmesi gerektiğinden, İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılarak yeniden karar verilmek suretiyle, davanın davacı ... yönünden açılmamış sayıldığının tespitine; davacı ... yönünden reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı, süresi içinde davacılar vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davacılar vekili, senedin teminat senedi olduğu, üçüncü şahıslara devredilemeyeceği, İcra dosyasında verilen borçtan vazgeçme dilekçesinin icra takibinden feragat niteliğinde olduğu bu nedenle davada haklı oldukları, davalı tarafın icra dosyasına borçtan vazgeçme dilekçesi verdikten sonra 23.11.2018 tarihinde tahsil harcı yatırdığından feragatin, geçerli şekilde tamamlandığı, senedin teminat senedi olduğundan iade edilmesi gerektiği, evrak aslı bulunmadığından fotokopi üzerinden imza incelemesi yapıldığını, Ahlat Cumhuriyet Başsavcılığı'nın 2017/876 Soruşturma numaralı dosyası kapsamında, "tutanaktır" isimli sözleşme hakkında bilgi sahibi olarak beyanına başvurulan ...'nün, 30.12.2013 tarihli "tutanaktır" ibareli yazının taraflar arasında taşınmazın satışı ile hazırlanan bir sözleşme olduğu ve kendisinin de şahit olup bu sözleşmenin bizzat kendisi tarafından yazıldığını açıkça beyan ettiğini, sözleşmenin 3 üncü maddesinde senede atıf yapıldığını ileri sürerek; kararın bozulmasına karar verilmesini talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, kambiyo senedine dayalı takip nedeni ile borçlu olunmadığının tespiti, istirdat, senedin iptali ve kötü niyet tazminatı istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
2004 sayalı İcra ve İflas Kanunu'nun 72 nci maddesi.
3. Değerlendirme
1. Dava dayanağı takip dosyasının incelenmesinde; davalı tarafından davacılar aleyhine 11.12.2013 keşide, 01.01.2014 vade tarihli 250.000,00TL bedelli bonoya dayalı olarak takip başlatıldığı, takip dayanağı bononun incelenmesinde keşidecisinin ..., lehtarının ..., aval verenin ise ..., keşide tarihinin 11.12.2013, ödeme tarihinin 01.01.2014, miktarının 250.000,00 TL olduğu, senette malen kaydı bulunduğu görülmektedir.
2. Davalı vekilinin 03.11.2020 tarihli dilekçesi ile; icra takibindeki "borçtan vazgeçiyoruz" beyanlarının geri alma niteliğinde olduğunu, feragat olmadığını bildirdiği anlaşılmıştır.
3. Yargılama safhasında davacılar vekili delil listesi ekinde "tutanak" başlıklı belge sunmuş olup incelenmesinde, arsasını satanın yıl sonuna kadar ipoteği kaldıracağı, ipoteği kaldırana kadar arsayı satın alan tarafa ikiyüzellibin TL'lik senet vereceği, senedin teminat senedi olduğu, üçüncü şahıslara ciro edilemeyeceği, ipotek kaldırıldığı takdirde iade edileceğinin kararlaştırıldığı, belgenin davacı ... ve davalı ... tarafından ayrıca iki şahit tarafından imzalandığı görülmekteyse de; belgenin fotokopi olduğu, aslının sunulmadığı, davalı tarafından belge altındaki imzanın kendisine ait olmadığını iddia ettiği, söz konusu belgenin fotokopi niteliğinde olduğundan üzerinde imza incelemesi yaptırılamayacağına dayalı Bölge Adliye Mahkemesi gerekçesi doğru görülmüştür.
4. Buna göre temyizen incelenen karar, tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere, belgede dava konusu senede miktar ve vade itibari ile açıkça atıf da bulunmadığı, bu durumda senedin teminat senedi olduğu iddiasının davacı tarafça yasal delillerle ispat edilemediği gerekçesiyle göre, davacılar vekili tarafından ileri sürülen temyiz itirazlarının reddi ile usul ve yasaya uygun kararın onanması gerekmiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle,
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun'un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Aşağıda yazılı bakiye temyiz harcının temyiz eden davacılara yükletilmesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
01.10.2024 tarihinde oybirliği ile karar verildi.