"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 9. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2021/108 E., 2023/817 K.
İLK DERECE MAHKEMESİ : Bakırköy 9. Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2019/23 E., 2020/167 K.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalılar vekillerince temyiz edilmekle incelemenin duruşmalı olarak yapılması istenilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, 25.02.2025 tarihinde duruşma yapılmasına ve duruşma gününün taraflara davetiye ile bildirilmesine karar verilmiştir.
Belli edilen günde gelen davacı vekili Avukat .... ile davalı ... vekili Avukat ... ve diğer davalı .... Tic. Ltd. Şti. vekili Avukat ...'in sözlü açıklamaları dinlenildikten sonra işin incelenerek karara bağlanması için uygun görülen saat 14.00'te Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlenerek dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili; davalı şirket tarafından muhtelif tutarlarda Gelir Stopaj Vergisi tarhiyatı yapıldığı ve vergi ziyaı cezası kesildiğini, amme alacağın tahsili amacıyla asıl borçlu davalı şirket adına ödeme emirleri düzenlendiğini, şirketten tahsil edilemeyen alacaklar hakkında hukuka uygun olarak şirketin ortağı ve genel şirket müdürü diğer davalı ... adına takip işlemlerine başlandıktan sonra ilgili tarafından sorumlu olduğu borç tutarının 15.11.2017 tarihinde ödendiğini, davalı ... tarafından Vergi Mahkemesine açılan davanın kabulüne karar verilmesi üzerine ... adına 883.767,48 TL iade alacağının doğduğunu, söz konusu iade alacağı ile ilgili olarak 150.343,45 TL'lik tutarın ödemeyi yapan davalı ... hesabına 17.01.2018 tarihinde aktarıldığını, kalan 733.424,03 TL'lik tutarın ise davalılar arasındaki alacak borç ilişkisi kapsamında başlatılan Bakırköy 17. İcra Dairesnin 2017/9731 E. sayılı dosyasına gönderilen haciz ihbarnamesine istinaden 22.01.2018 tarihinde sehven ödendiğini, Bakırköy 17. İcra Müdürlüğü tarafından 25.06.2018 tarihli muhtıra ile sehven ödenen paranın iadesi alacaklı ...'e tebliğ edilmesine rağmen ilgili tarafından herhangi bir cevap verilmediği gibi ödemeninde yapılmadığını ileri sürerek, icra dosyasında gönderilen 15.01.2018 tarihli haciz ihbarnamesine istinaden borçlu olmadığının tespiti ile haciz ihbarnamesi dolayısıyla borçlu olunmadığı halde sehven ödenen 733.424,03 TL'nin davalılardan müştereken ve müteselsilen istirdatı ile ödeme tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile tahsiline karar verilmesini istemiştir.
II. CEVAP
1. Davalı ... vekili; müvekkilinin hatalı ödeme yapılan icra dosyasının alacaklısı olduğunu, icra dosyası alacaklısına karşılık İİK 89/5 maddesine göre istirdat davası açabilmesi için kötü niyetli olması gerektiğini, müvekkilinin kötü niyetli olmadığını hatta defalarca bu işlemin yapılmaması için yazılı ve sözlü olarak uyarıda bulunduğunu, vergi dairesinin hatalı işlemleri nedeniyle müvekkilinin zenginleşmediğini aksine zarara uğradığını, davanın sadece diğer davalı Şirkete karşı açılması gerektiğini savunarak, davanın reddine karar verilmesini istemiştir.
2. Davalı ... Şirketi vekili; davacının açıkça kanuna aykırı hatalı işlem tesis etmesinde davalı müvekkili şirkete atfı kabil bir kusur olmadığı gibi tam aksine kendilerini hatalı işlemleri sebebiyle uyardığı ve düzeltme girişimlerine vesile olduğunu, icra dosyasına gönderilen para üzerinde hak iddia etmediğini, şirket borcuna mahsup etmemelerini hataen gönderene iade olunması gerektiğini savunarak, davanın reddine karar verilmesini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; davacı İdarenin esasen davalı Necmettin Şimşek'e iade etmesi gereken 733.424,03 TL'yi İİK.89/1. maddede düzenlenen haciz ihbarnamesine istinaden davalı Necmettin Şimşek'in alacaklı, diğer davalı şirketin ise borçlu olduğu Bakırköy 17.İcra Dairesinin 2017/9731 sayılı dosyasına gönderdiği, davalı şirketin davacı idarede herhangi bir alacağı olmadığı halde davalı Necmettin'e ait alacağın yine davalı Necmettin'in davalı şirketten alacağını tahsil için başlattığı icra dosyası kapsamına haciz ihbarnamesine istinaden göndermesinden kaynaklı davalı Necmettin'in zarara uğradığı ve idarenin de davalı borçlu şirketin idarede herhangi bir alacağı olmamasına rağmen sehven 733.424,03 TL'lik ödeme yaptığı anlaşılmakla bu miktarın davalı şirketten tahsili ile diğer davalı yönünden kötü niyet ve borçlu davalı şirketle işbirliği içinde olduğunu gösterir belge bilgi elde edilemediğinden bu davalı yönünden davanın reddine karar verilmiş; karara karşı davacı vekili ile davalı ... Şirket vekili tarafından istinaf başvurusunda bulunulmuştur.
IV. İSTİNAF
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; icra dosyasına davacı tarafından yapılan 733.424,033 TL ödemenin davalı takip alacaklısı ... tarafından takip borçlusu davalı .... Tic. Ltd. Şti.'nin davacı vergi dairesi tarafından ödenmesi gereken bir alacak olmadığı, söz konusu meblağın bizzat kendisine ödenmesi gereken tutar olduğunu bildiği halde icra dosyasına yatırılan parayı çekmesi nedeni ile kötüniyetli olduğunun kabulü gerektiğ, diğer davalı borçlu .... Şirket yönünden ise davacı idare tarafından yapılan 733.424,033 TL ödeme kadar borcu sona erdiği için sebepsiz zenginleştiği gerekçesiyle, davalı .... Şirketi vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine, davacı vekilinin istinaf başvurusunun kabulüyle, Mahkemesi kararının kaldırılarak, yeniden hüküm kurularak, davanın kabulüne, davacı İdarenin Bakırköy 17. İcra Dairesinin 2017/9731 sayılı takip dosyasında ödemiş olduğu 733.424,03 TL'nin ödeme tarihi olan 22.01.2018 tarihinden işleyecek yasal faizi ile birlikte (tahsilde tekerrür olmamak kaydıyla) davalılardan müştereken ve müteselsilen tahsili ile alınarak davacı idareye ödenmesine karar verilmiş; karara karşı davalılar vekilleri tarafından temyiz yoluna başvurulmuştur.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Sebepleri
Davalı ... vekili; İcra İflas Kanununun 89/5 maddesi gereğince alacaklıya karşı istirdat davası yönetilebilmesi için kötü niyetli olması şartı arandığını, müvekkilinin kötü niyetli olmadığını, müvekkilinin sürecin başından sonuna kadar her aşamasında iyi niyetli davrandığını, davacının vergi dairesini sözlü ve yazılı olarak birçok kereler yapılan işlemin hatalı olacağı yönünde uyardığını, Vergi dairesinin icra dosyasına ödeme yapmasının kendi hatasından kaynaklandığını, İcra dosyasına yapılan ödemenin icra müdürlüğü tarafından re'sen alacaklıya ödendiğini, bu durumdan müvekkilin kötü niyetli olduğu sonucu çıkarılamacağını belirterek, kararın bozulmasını istemiştir.
Davalı Şirket vekili; davaya konu paranın icra dosya borcuna mahsup edilmediğini, bu konuda icra müdürlüğüne beyanda bulunduklarını, davacının sehven ödediğini iddia ettiği parayı dava açmadan kanun hükmü gereği geri alma hakkı olduğunu belirterek, kararın bozulmasını istemiştir.
B. Değerlendirme ve Gerekçe
Uyuşmazlık, davacı İdare tarafından sehven icra dosyasına ödenen paranın 2004 sayılı İcra İflas Kanunu'nun 89/5 maddesinde yer alan düzenleme gereğince davalılardan tahsili istemine ilişkindir.
1- İcra İflas Kanununun 89/5. maddesinde; “Üçüncü şahıs, kusuru olmaksızın bir mani sebebiyle müddeti içinde haciz ihbarnamesine itiraz etmediği takdirde 65. madde hükmü uygulanır. (Değişik son cümle: 17/7/2003-4949/22 md.) Her hâlde üçüncü şahıs, borçlu ile kötü niyetli alacaklıya karşı dava açarak ödemek zorunda kaldığı paranın veya teslim ettiği malın iadesini isteyebilir.” şeklinde düzenleme yer almaktadır.
2- Bakırköy 17. İcra Dairesinin 2017/9731 E. sayılı dosyasında alacaklı sıfatı ile yer alan davalı lardan Necmettin Şimşek'in talebi üzerine davacı İdareye birinci haciz ihbarnamesinin tebliğ edilmesi nedeniyle esasen davalı Necmettin'e ödenmesi gereken paranın sehven davacı tarafından 22.01.2018 tarihinde icra dosyasına ödendiği anlaşılmıştır.
3- Burada üçüncü kişinin (davacının) kötü niyetli alacaklıya karşı açtığı davanın sebebi haksız fiildir. Borçlu aleyhine açılan davanın hukuki sebebi ise sebepsiz zenginleşmedir. Ancak borçlu, alacaklının kötü niyetli eylemine katılmış ise, borçluya karşı açılan davanın hukuki sebebi, aynı zamanda haksız fiildir. Ancak bu geri alma davasında alacaklı ve borçlu mecburi dava arkadaşı değildirler. Bu nedenle, üçüncü kişi yalnız borçlu veya kötüniyetli alacaklı aleyhine de geri alma davası açabilir.
4- Bölge Adliye Mahkemesince, hukuki ilişkinin ve bu ilişki nedeniyle ortaya çıkan uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kurallarının doğru şekilde belirlendiği, davalı şirketin davacı tarafça yapılan ödeme kadar sebepsiz zenginleştiği, diğer davalı ...'in ise icra müdürlüğü tarafından kendisine gönderilen muhtıraya rağmen parayı iade etmediği anlaşıldığından davalılar vekillerinin tüm temyiz itirazlarının reddi ile usul ve kanuna uygun olan kararın onanmasına karar vermek gerekmiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeple;
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 370/1 maddesi uyarınca ONANMASINA,
28.000,00 TL Yargıtay duruşması vekalet ücretinin davalılardan alınıp davacıya verilmesine,
Aşağıda yazılı bakiye temyiz harçlarının temyiz edenlere yükletilmesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,25.02.2025 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.
GN - SÇ - SŞ - MÜ