"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Bursa Bölge Adliye Mahkemesi 14. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2023/1654 E., 2023/2141 K.
İLK DERECE MAHKEMESİ : Yalova 3. Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2022/674 E., 2023/555 K.
Taraflar arasındaki alacak davasından dolayı yapılan yargılama sonunda, İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davacı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun kabulü ile İlk Derece Mahkemesi kararı kaldırılıp yeniden yargılama yapılması için dosya İlk Derece Mahkemesine gönderilmiştir.
Kararın davalı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince; başvurunun kabulüne ile İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasına, yeniden davanın kabulüne karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili; müvekkilinin talebi üzerine davalı idarece müvekkili şirkete Yalova İli Armutlu İlçesi sınırlarında kurulacak olan rüzgar enerjisinden elektrik üretim santrali projesi kapsamında ormanlık alanda kalan kısım için 16.07.2013 tarihli kesin izin olurunun verildiğini, idarece talep edilen bedellerin yatırıldığını ve 03.09.2013 tarihli Kesin İzin Taahhüt Senedi belgesinin imzalandığını, ödenen bu bedellerden ilave ağaçlandırma bedeli adı altında ödenmek zorunda kalınan kısmın kanuna ve hukuka aykırı olduğunu, ağaçlandırma bedelinin yüksek olarak belirlenmesinin nedeninin Orman Genel Müdürlüğü İzin ve İrtifak Dairesi Başkanlığının 16.07.2013 tarihli ve 880 sayılı Ayrıca Alınacak Ağaçlandırma Bedeli konulu yazısına dayandırılmakta olduğunu, bu yazının herhangi bir Kanun ve Yönetmeliğe dayanmamakla birlikte içeriğinde taahhüt senetlerinde bulunmayan yeni ve ek taahhütlerin istendiğini ileri sürerek; müvekkilinden fazla tahsil edilen ilave ağaçlandırma bedeli ile KDV bedeli 3.945.488,21 TL’nin şimdilik kısmen 50.000,00 TL’lik kısmının ödeme tarihinden itibaren yasal faiziyle birlikte davalıdan istirdatına karar verilmesini talep etmiş, 15.05.2023 tarihli dilekçesi ile dava değerini 3.945.488,12 TL olarak ıslah etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili; kesin izin taahhüt belgesi verilmesinin bir genel hizmetin yürütülmesi için yapılan ve idari sözleşme niteliği taşıyan bir uygulama olduğunu, idarece tek yanlı olarak ve kamu gücüne dayanılarak ilgili Kanun, Yönetmelik ve kesin izin taahhüt senedi hükümleri kapsamındaki ağaçlandırma veya ilave ağaçlandırma bedeli talep edilmesine ilişkin işlemden doğan uyuşmazlığın çözümünde idari yargının görevli olduğunu, davacı talebinin Orman Genel Müdürlüğü işleminin iptaline yönelik olması nedeniyle yetkili mahkemenin de Ankara Mahkemeleri olduğunu, davanın zamanaşımı ve hak düşürücü süreler içinde açılmadığını, yapılan idari işlemin ve alınan bedelin mevzuata uygun olduğunu savunarak davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
1. İlk Derece Mahkemesinin 09.12.2019 tarihli ve 2019/228 E., 2019/440 K. sayılı kararıyla; İdarece tek yanlı olarak kamu gücüne dayanılarak, 6831 sayılı Orman Kanunu, Orman Kanunu'nun 17/3 ve 18 inci maddelerinin Uygulama Yönetmeliği ve Kesin İzin Taahhüt Senedi hükümleri kapsamındaki ağaçlandırma ve ilave ağaçlandırma bedeli talep edilmesine ilişkin işlemden doğan uyuşmazlığın çözümünde idari yargı yerinin görevli olduğu gerekçesiyle, davanın reddine karar verilmiş, karara karşı davacı vekili istinaf yoluna başvurmuştur.
2. Bölge Adliye Mahkemesinin 26.09.2022 tarihli ve 2022/67 E., 2022/44 K. sayılı kararıyla; uyuşmazlıkların çözümünde görevli Mahkemenin Adli Yargı Mahkemeleri olduğu gerekçesiyle, kararın kaldırılarak davanın yeniden görülmesi için dosyanın kararı veren Mahkemeye gönderilmesine karar vermiştir.
3. İlk Derece Mahkemesinin ilam başlığında tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; alınan 27.02.2023 tarihli bilirkişi kurulu raporuna göre, OGM İzin ve İrtifak Dairesi Başkanlığının 16.07.2013 tarihli ve 880
tarihli talimatı kapsamında ağaçlandırma bedelinin KDV dahil toplam 5.115,394,97 TL olarak hesaplandığı ve bu meblağın davacı şirketten 23.08.2013 tarihinde tahsil edildiği, Orman Genel Müdürlüğünün, 31.07.2019 tarihli İlave Ağaçlandırma Bedeli 55690203-
010.07.01-E.1537968 sayılı emirlerinde; Danıştay 8. Dairesinin 2014/5904 Esasında açılan
dava sonucunda 15.05.2019 tarihli ve 2019/4614 sayılı kararı ile 16.07.2013 tarihli ve 880 sayılı Rüzgar Enerji Santralleri, Biokütle Enerji Santralleri ve Termik Santralleri İzinlerinde Ayrıca
Alınacak Ağaçlandırma Bedeli konulu 16.07.2013 tarihli ve 880 tarihli talimat iptal edildiğinden, izin raporu tanziminde ilave ağaçlandırma bedeli hesaplanmaması gerektiği talimatı verildiği, buna göre davacı şirketten olur tarihi olan 2013 yılı bedellerine göre ağaçlandırma bedelinin KDV dahil toplam 1.169.906,85 TL
olarak tahsil edilmesi gerekir iken 3.343.634,00 TL ağaçlandırma bedeli ve 601.854,12 TL KDV olmak üzere
toplam 3.945.488,12 TL'nin fazla tahsil edildiği yönünde görüş ve tespit bildirildiği, sözü edilen raporun dosya kapsamına ve hüküm vermeye elverişli olduğu gerekçesiyle; davanın kabulüne, 3.945.488,12 TL'nin 23.08.2013 tarihinden itibaren işleyecek yasal faiziyle birlikte davalıdan tahsiline karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı, süresi içinde davalı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davalı vekili; davada idari yargının görevli olduğunu, davacı talebinin Orman Genel Müdürlüğü işleminin iptaline yönelik olması nedeniyle yetkili mahkemenin Ankara Mahkemeleri olduğunu, davanın zamanaşımı ve hak düşürücü süre içinde açılmadığını, dava edilen tutara ilişkin ödeme yapıldığına dair dekont aslı ya da tasdikli suretinin bankadan celbi gerektiğini, taahhüt senedinin ... Elektrik Üretim A.Ş. tarafından imzalandığını, dava açıldıktan sonra ... A.Ş.'nin 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu'nun 155 ve 156 ncı maddelerine göre birleşme nedeniyle infisah hale geldiği belirtilerek birleştiği ... Enerji Üretim A.Ş sonradan unvan değişikliği ile ... Yenilenebilir Enerji A.Ş. olarak taraf değişikliği yapılmasının talep edildiğini, birleşmeyle devrolunan şirketin sona erdiği ve ticaret sicilinden silindiği için Taahhüt Senedinin (10.) ve (12.) madde hükümleri kapsamında iznin davam edip etmediği veya izin devri yapılıp yapılmadığının hususunun araştırılması gerektiğini, ıslah edilen tutarın 601.854,12 TL’sinin KDV'den oluşmakta olduğunu, davacı şirketin ödemesi gereken KDV tutarından indirilip indirilmediğinin araştırılması, KDV dışında kalan 3.343.634,00 TL’nin ise davacı tarafından gider gösterilerek gelir vergisinden düşülüp düşülmediğinin araştırılması gerektiğini, Danıştay iptal kararının kesinleştiği tarihten sonraki işlemler için geçerli olduğunu, iptal davasında taraf olamayan ve iptal davasının kesinleşmesinden önce yapılan tahsilatın hukuka uygun olduğunu, yapılan idari işlemlerin ve alının bedellerin mevzuata uygun olduğunu belirterek; kararın kaldırılmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; "..Taraflar arasında düzenlenen taahhüt senedinde ilave ağaçlandırma bedeli alınacağına dair bir hüküm bulunmadığı gibi, Uygulama Yönetmeliğinde de bu yönde bir hüküm bulunmadığı, davalının gerekçe olarak ileri sürdüğü 16.07.2013 tarihli Genel Müdürlük talimatının davacı açısından bağlayıcılığının bulunmadığı, kaldı ki söz konusu talimatın Danıştay 8. Dairesinin 2014/5904 E., 2019/4614 K. sayılı kararı ile iptaline karar verildiği, Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunun 12.10.2020 tarihli ve 2019/2965 E., 2020/1787 K. sayılı kararı içeriğinden anlaşıldığı üzere söz konusu kararın talimatın iptaline ilişkin kısmının temyiz edilmeksizin kesinleştiği anlaşılmakta olup, bu nedenle davacının mevzuat ve yasaya aykırı olarak alınan ilave ağaçlandırma bedelini geri istemekte haklı olduğu kabul edilmiştir.
Dosya kapsamında ihtirazi kayıtla yapılan ödemelere ilişkin dekontlar mevcut olup, yargılama sırasında davalı tarafça itiraza konu edilmeyen bu dekontların geçerliliğine yönelik istinaf sebebine itibar edilmemiştir.
İşbu davada sözleşme niteliğindeki taahhüt senedinin imzalanmasından sonraki tüm ihtilaflar özel hukuk alanını ilgilendirmekte olup, davalının Mahkemenin görevine itirazı haklı görülmediği gibi, sözleşmenin ifa yeri mahkemesinin de yetkili olması nedeniyle yetkiye ilişkin itirazları da haksızdır (Yargıtay 3 HD 01/07/2019 tarih 2017/9909 E., 2019/5980 K. sayılı emsal kararı).
Taahhüt senedinin (12.) maddesinde tüzel kişiliğin herhangi bir sebeple sona ermesi de dahil olmak üzere belirli durumlarda iznin Bakanlıkça iptal edileceği düzenlenmiş olup, davacı ... A.Ş.’nin yargılama sırasında ... Enerji Üret. A.Ş. bünyesinde birleştiği, akabinde unvan değişikliği ile ... Yenilenebilir Enerji A.Ş. olduğu anlaşılmakta ise de, davalı tarafça davacı izninin bu nedenle Bakanlıkça iptal edildiğine dair bir bilgi veya belge sunulmadığından, ... Yenilenebilir Enerji A.Ş.’nin de aktif taraf sıfatının bulunduğu kabul edilmiştir.
Taraflar arasındaki uyuşmazlık, irtifak hakkı tesisine ilişkin sözleşmeden kaynaklanmakta olup, TBK 146 ncı maddesi gereğince 10 yıllık zamanaşımına tabidir (Yargıtay 3. HD 21.01.2020 tarihli ve 2017/6340 E., 2020/425 K. sayılı emsal kararı). Somut olayda kesin izin taahhüt senedi 03.09.2013 ve ödemeler 23.08.2013 tarihli olup, gerek dava gerekse ıslah tarihi itibariyle zamanaşımı süresi dolmadığından, davalının zamanaşımı def’i haklı görülmemiştir.
Öte yandan işbu dava Orman Genel Müdürlüğüne izafeten Yalova Orman İşletme Müdürlüğüne karşı açılması gerekirken, doğrudan Yalova Orman İşletme Müdürlüğüne karşı açılması doğru görülmemiş ise de, temsilcide yanılma niteliğindeki bu hatanın maddi hata niteliğinde olduğu kabul edilerek Dairemizce karar başlığında düzeltilebileceği kanaatine varılmıştır.
Yine davalının vergisel yükümlülüklerini yerine getirip getirmediği işbu davanın konusu olmadığından, bu yöndeki istinaf sebebine de itibar edilmemiştir.
Bununla birlikte dosya kapsamında işbu davadan önce davalı idarenin temerrüde düşürüldüğüne dair bir bilgi veya belgeye rastlanılmamış olup, bu durumda Mahkemece TBK 117 nci maddesinin hükmü gözetilerek dava dilekçesinde talep edilen tutara dava tarihinden ve ıslah dilekçesinde talep edilen tutara ıslah tarihinden itibaren faize hükmedilmesi gerekirken, bu yön gözetilmeden alacağın tamamına ödeme tarihinden itibaren faize hükmedilmesi doğru görülmemiştir (Yargıtay 3. Hukuk Dairesinin 29.04.2021 tarihli ve 2020/5749 E., 2021/4910 K. sayılı ve 05.11.2012 tarihli ve 2012/19743 E., 2012/22638 K. sayılı emsal kararları).
Ancak bu husus yeniden yargılamayı gerektirmediğinden davalı vekilinin istinaf başvurusunun kabulü ile HMK 353/1-b/2 maddesi uyarınca hükmün kaldırılmasına ve faiz başlangıç tarihi yönünden düzeltilerek yeni hüküm kurulmasına karar verilmiştir." gerekçesiyle, davalı vekilinin istinaf başvurunun kabulü ile İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasına, yeniden davanın kabulü ile 3.945.488,12 TL alacağın, 50.000,00 TL'sinin dava tarihinden, 3.895.488,12 TL'sinin ıslah tarihinden itibaren işleyecek yasal faiziyle birlikte davalıdan tahsiline karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı, süresi içinde davalı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalı vekili; istinaf sebeplerini tekrarlayarak, kararın bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, davalı idare tarafından haksız olarak tahsil edilen ilave ağaçlandırma bedelinin iadesi istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu'nun 77 vd. maddeleri.
3. Değerlendirme
Taraflarca imzalanan taahhüt senedinde ve Uygulama Yönetmeliğinde ilave ağaçlandırma bedeli alınacağına dair bir hükmün yer almadığı, 16.07.2013 tarihli Genel Müdürlük talimatının iptaline dair İdare Mahkemesi kararının kesinleştiği, mevzuat ve kanuna aykırı olarak alındığı iptal kararı ile belirlenen ilave ağaçlandırma bedelini geri istemekte davacının haklı olduğu ve davalı tarafça davacı şirketin izninin birleşme ve ünvan değişikliği nedeniyle Bakanlıkça iptal edildiğine dair bir bilgi veya belge sunulmadığı anlaşılmakla, davalı vekilinin temyiz itirazlarının reddi ile usul ve kanuna uygun olan kararın onanmasına karar vermek gerekmiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanun’un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
02.12.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.