"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ :ASLİYE HUKUK MAHKEMESİ
Taraflar arasındaki sözleşmenin iptali ve tazminat davasının mahkemece yapılan yargılaması sonucunda, davanın kısmen kabulüne yönelik olarak verilen hükmün, süresi içinde davalı tarafından temyiz edilmesi üzerine; temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten sonra, dosya içerisindeki bütün kağıtlar okunup gereği düşünüldü:
Y A R G I T A Y K A R A R I
Davacı, ... olduğunu ve besi hayvancılığı işi ile uğraştığını, yetiştirmiş olduğu mısır vs bitkilerden yem yapabilmek amacıyla bir yem makinesi almaya karar verdiğini, bu amaçla davalıya 15.07.2010 tarihinde Karadeniz Marka “Sabit Sistem Yem Kırma ve Karma Makinesi” için teklif verdiğini, bu teklifi kabul eden davalıdan makineyi 25.07.2010 tarihinde satın aldığını, kurulduğunda randımansız çalıştığını ve mısır saplarını kırmadığını gözlemlediğini, bu durumdan davalının haberdar edildiğini ancak davalının kendisini oyaladığını, bir buçuk yıl sonra bakımı yapıldıktan sonra makinenin çalışmadığını, makinenin arızalı olduğunu belirterek sözleşmenin iptali ile ödediği 35.000,00 TL’nin yasal faizi ile birlikte kendisine ödenmesini talep ve dava etmiştir.
Davalı ,davanın reddini dilemiştir.
Mahkemece, bozma ilamına uyularak davanın kısmen kabulü ile; 12.000,00 TL'nin davalı şirketten alınarak 25/07/2010 tarihinden işleyecek yasal faizi ile birlikte davacıya ödenmesine, karar verilmiş; hüküm, davalı tarafından temyiz edilmiştir.
Bozma öncesi Mahkemece, dava konusu makinede satın alma işleminden sonra kullanım esnasında meydana gelen gizli ayıbın davalıya ihbar edildiği ve davalı tarafça onarım ve bakım yapıldığı tarafların kabulünde olduğundan, davacının derhal ihbar yükümlülüğünü yerine getirdiği, dava konusu makinedeki ayıbın gizli ayıp olduğu, davacıda bulunan yem karma makinesinin güncel değerinin 12.000 TL olduğu belirtilerek davanın kısmen kabulü ile, 12.000,00 TL'nin davalı şirketten alınarak 25/07/2010 tarihinden işleyecek yasal faizi ile birlikte davacıya ödenmesine, karar verilmiş, hükmün davalı tarafından temyizi üzerine Yargıtay(Kapatılan) 13. Hukuk Dairesi’nin 26/12/2018 günlü, 2016/21043E., 2018/12819K. sayılı ilamı ile; taraflar arasındaki ilişkinin mesleki amaçlı satım olup, davacının Yasada tanımlanan şekilde tüketici olmadığı anlaşıldığından mahkemece, davaya Borçlar Kanunu hükümleri uygulanmak suretiyle oluşacak sonuca uygun bir karar verilmesi gerekirken, Tüketicinin Korunması Hakkındaki Kanun hükümlerinin uygulanması suretiyle yazılı şekilde karar verilmiş olmasının usul ve yasaya aykırı olduğu gerekçesi ile kararın bozulmasına karar verilmiştir.
Mahkemece, bu bozma ilamına uyularak, davanın kısmen kabulü ile; 12.000,00 TL'nin davalı şirketten alınarak 25/07/2010 tarihinden işleyecek yasal faizi ile birlikte davacıya ödenmesine, karar verilmiştir.
Davacı, davalıdan satın aldığı yem makinesinin ayıplı olduğunu ileri sürerek satış sözleşmesinin iptali ile ödediği bedelin iadesini istemiştir. Davalı Şirket ise, davacının hibe desteğinden yararlanmak için kendilerinden fiyat teklifi aldığını, proforma faturanın teklif mahiyetinde düzenlendiğini ancak satış işleminin gerçekleşmediğini savunmuştur. Davacının dosyaya sunmuş olduğu 22.07.2010 tarihli proforma fatura davalı şirket tarafından düzenlenmiş olup, Yem Hazırlama Ünitesi’nin fiyatı ise KDV hariç 35.000,00 TL olarak belirlenmiştir. Uygulamada sıkça rastlanan ve sözleşmenin imzalanmasından önce malın fiyatını, özelliklerini vs. göstermek amacıyla düzenlenen proforma fatura icap niteliğindedir. Geçerli satış sözleşmesinin bulunmadığı hallerde, düzenlenen böyle bir belge fatura niteliği taşımaz, ancak icap mahiyetinde olabilir. Dolayısıyla davacı, dava konusu yem karma makinesini davalıdan aldığını ispat etmelidir. Davalı tarafça makinenin onarımının yapılmış olması işbu makinenin davalı tarafça davacılara satıldığı anlamına gelmemektedir.
Mahkemece hükme esas alınan Makine Mühendisi...’ten alınan 29.04.2014 tarihli bilirkişi raporunda; dosya arasında bulunan proforma faturadaki makinenin Sabit Sistem Yem Kırma ve Karma Makinesi olduğu, davacıda bulunan ve dava konusu edilen makinenin ise sadece Sabit Yem Karma Makinesi olduğu, dava konusu makinenin satış belgesinin olmadığı, sadece proforma faturanın olduğu, proforma faturadaki makinenin keşif esnasında görülen makinenin özelliklerini taşımadığı, davacıda bulunan ve keşif esnasında görülen makinenin U tipi, yatay helezonlu, davalıya ait olan boşaltma üniteli bir yem karma makinesi olduğu, makinenin davalı firmanın amblemini taşıdığı, keşif esnasında makinenin hem yüksüz hem de yükte çalıştırıldığı, makinenin yükü düzgün bir şekilde alamadığı, yükü dışarıya verdiği, karıştırma işlemini ise düzenli olarak yapamadığının gözlemlendiği, hazne içerisinde boşaltma işlemi esnasında yem kalabildiği, davacının makineden istenilen randımanı alamadığının keşif esnasında tespit edildiği, balyaların kısa sürede parçalanamaması, kesilememesi ve diğer kaba, kesif yemlerle karıştırılamamasının makinedeki imalat hatasından kaynaklandığı, defalarca hep aynı şikayetle davalı firmaya başvurulduğu ancak davalının onarım işlemlerini yapmasına rağmen makine ile ilgili şikayetlerin devam ettiği, bu nedenle dava konusu makinedeki ayıbın gizli ayıp olduğu ve davacıda bulunan yem karma makinesinin güncel değerinin 12.000,00 TL olduğu sonuç ve kanaatine varılmıştır.
Samsun Valiliği Gıda Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğü’nden gelen 17/01/2013 tarihli cevabi yazıda; ... ...’ın Kırsal Kalkınma Yatırımlarının Desteklenmesi “Makine ve Ekipman Alımlarının Desteklenmesi Programı” kapsamında Sabit Tip Yem Hazırlama Makinesi Hibe desteğinden yararlanmak için başvurduğu, başvurusu uygun görülerek hibe sözleşmesinin imzalandığı, hibe sözleşmesi imzalayan yatırımcıların satın alma işlemlerini 2 ay içerisinde gerçekleştirmesinin gerektiği, yatırımcı ihalesini kendisi yapar ve belgelerin uygunluğu İl Müdürlüğü İl Proje Yürütme Elemanlarından uygun görüldüğü kendisine bir yazı ile tebliğ edildiği zaman satın alma işlemlerinin gerçekleştirilebildiği, davacı ...’ın dosyasında gerçekleştirmiş olduğu bir ihale dosyasının mevcut olmadığı, yatırımcıların başvuru hazırlama dönemlerinde kabul edilebilir ve yeterli nitelikleri sağlayan başvurularının hazırlanması konusunda yatırımcılara gerekli bilgi, doküman sağlanması ve yol göstericilik görevinde bulunulmasına dayanılarak davacı ...’in şifahen ihale dosyası hazırlıkları aşamasında İl Proje Yürütme Birimine Başvurduğu ve evrakların uygunluğu açısından bilgi istediği bildirilmiştir. Yem Hazırlama Makinesi satın alma aşamasında yatırımcının yükleniciden isteyeceği teknik belgeler; garanti belgesi, satış sonrası hizmet yeterlilik belgesi(yetkili servis belgesi), deney raporu, ithal makinelerin mevcut teknik mevzuata uygun CE belgesi, teknik özellik belgesi, Türkçe bakım ve kullanma kılavuzu şeklinde sıralanmıştır. Yatırımcının, ihale aşamasını hibe sözleşmesini imzaladığı tarihten itibaren 60 gün içerisinde gerçekleştirmediği, hibe destek kapsamında satın alma işlemini de yapmadığının bildirildiği görülmüştür.
Davalı şirket tarafından akdi ilişki inkar edildiğinden somut olayda ispat yükü davacıda olup, davacı dava konusu yem karma makinesini davalıdan satın aldığını, davalı ile aralarında bu yönde bir akdi ilişki bulunduğunu ispat etmekle yükümlüdür. Mahkemece davacının sunduğu proforma fatura, garanti sözleşmesi, servis hizmet taahhütnamesi gibi belgeler, keşif sırasında keşif mahallinde bulunan Sabit Yem Karma Makinesinin üzerinde davalı firmanın amblemin olması, makineye davalı tarafça onarım ve bakım yapılması gerekçesi ile ve alınan bilirkişi raporu doğrultusunda davanın kabulüne karar verilmiş ise de; somut uyuşmazlıkta, davacının sunduğu belgeler davalı ile arasındaki akdi ilişkiyi ispatlayacak nitelikte değildir. İşbu belgeler Samsun Valiliği Gıda Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğü’nden gelen 17/01/2013 tarihli cevabi yazıda da belirtildiği üzere, yatırımcılara gerekli bilgi, doküman sağlanması ve yol göstericilik görevinde bulunulmasına dayanılarak Yem Hazırlama Makinesi satın alma aşamasında yatırımcının yükleniciden isteyeceği teknik belgeler olup, ilgili yazıda davacının hibe destek kapsamında satın alma işlemini gerçekleştirmediğinin de bildirdiği görülmüştür.
Hal böyle olunca mahkemece, ispat yükü üzerinde olan davacının davasını ispat bakımından yazılı delil sunamadığı, ayrıca yemin deliline de dayanmadığı gözetilerek ispatlanamayan davanın reddine karar verilmesi gerekirken, hatalı değerlendirme ile yazılı şekilde karar verilmiş olması usul ve yasaya aykırı olup, bozmayı gerektirir.
SONUÇ: Yukarıda açıklanan nedenlerle temyiz edilen hükmün davalı yararına BOZULMASINA, peşin alınan temyiz harcının istek halinde temyiz edene iadesine, 6100 sayılı HMK'nın geçici madde 3 atfıyla 1086 sayılı HUMK'nın 440.maddesi gereğince karar düzeltme yolu kapalı olmak üzere, 22/12/2021 tarihinde oy birliği ile karar verildi.