"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Adana Bölge Adliye Mahkemesi 9. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2020/161 E., 2022/403 K.
İLK DERECE MAHKEMESİ : Adana 1. Asliye Ticaret Mahkemesi
SAYISI : 2017/287 E., 2019/861 K.
Taraflar arasındaki itirazın iptali davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davalı ... Tarım ve Sanayi Makinaları İmalat Tic. Ltd. Şti. aleyhine açılan davanın reddine, davalı ... hakkında harcı yatırılarak açılmış bir dava bulunmadığından karar verilmesine yer olmadığına karar verilmiştir.
Kararın davacı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı vekili tarafından duruşma talepli temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, 05.07.2023 tarihinde duruşma yapılmasına ve duruşma gününün taraflara davetiye ile bildirilmesine karar verilmiştir.
Belli edilen günde davacı vekili Avukat ... ile davalı vekili Avukat ... ... ... vekilinin sözlü açıklamaları dinlenildikten sonra işin incelenerek karara bağlanması için uygun görülen saat 14.00'te Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlenerek dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili; davalılardan ...'nun, diğer davalı ...'yı temsilen dava dışı ... ... vasıtasıyla şirkete ulaştığını, davalı firmanının süt üretim tesisini satmak istediğini, uygun bir komisyon karşılığında kendilerine yardımcı olup olamayacağını sorduğunu, şirketin bu kapsamda dava dışı Uta Dış Ticaret Ltd. Şti. ile görüştüğünü ve olumlu cevap alınca davalı firmaya ait süt üretim tesisinin dava dışı Uta şirketi aracılığıyla Türkmenistan'daki bir firmaya satılması hususunda anlaştıklarını, davalı firmayı temsilen şirket yetkilisi ...'yla arasında imzalanan 03.11.2014 tarihli sözleşme ile süt işletme tesisinin satış bedelinin Uta Dış Ticaret Ltd. Şti.ye fatura edileceği, işin bitiminde montajın tamamlanarak ve ödemenin tamamen yapıldığı tarihte kendisine 55.000 Euro ödeneceği hususunda anlaşıldığını, davalı şirketin dava dışı Uta Dış Ticaret Ltd. Şti. isimli firma ile aralarında imzalanan sözleşmeden kaynaklanan bütün alacağını tahsil ettiği halde kendilerine sözleşmeden kaynaklanan borcunu ödemediğini, bu nedenle İstanbul Anadolu 18. İcra Müdürlüğünün 2016/17013 E. sayılı dosyası ile takip başlatıldığını, davalı şirketin süresi içerisinde yetki itirazında bulunması ile dosyanın yetkili Adana 11. İcra Müdürlüğüne gönderilerek 2016/12171 Esasına kaydının yapıldığını, anılan icra takip dosyası kapsamında gönderilen ödeme emrine davalı şirketin imzaya ve borca itiraz ederek takibin durmasına neden olduğunu, diğer davalı ...'in ise davalı şirketin ... ortağı olan ... ...'nun yakını olduğunu, yıllardır davalı şirkette çalıştığını, davalı şirketin bilgisi dahilinde ortak ve yetkilisi gibi hareket ettiğini, davalı şirketi temsilen sözleşmeler imzaladığını, çek keşide ettiğini, bu nedenle ticari hayatta kendisinin davalı şirket yetkilisi olarak bilindiğini, davalı ...'in firmaya da kendisini davalı şirketin çalışanı ve yetkilisi olarak tanıtarak davaya konu sözleşmeyi imzaladığını belirterek davalı şirketin icra dosyasına yaptığı itirazın iptali ile takibin davalı şirket yönünden devamına, haksız ve kötü niyetli olarak itiraz edilen takibin durmasına neden olan davalı şirketin %20'den ... olmamak üzere icra inkar tazminatına mahkum edilmesine, fazlaya ilişkin haklarının saklı kalması kaydıyla 55.000 Euro'nun fiili ödeme tarihindeki Türk Lirası karşılığına mahsuben 204.263,136 TL'nin davalılardan tahsilde mükerrer olmamak kaydıyla müştereken ve müteselsilen tahsiline karar verilmesini talep etmiş, davacı vekili 02.01.2018 tarihli dilekçesi ile davayı davalı ... yönünden takip etmediklerini, harcı yatırmayacaklarını, davaya itirazın iptali davası olarak sadece davalı şirket yönünden devam ettiğini bildirmiştir.
II. CEVAP
Davalılar vekili; öncelikle davanın ... yönünden husumet nedeniyle reddine karar verilmesi gerektiğini, davacının şirket hakkındaki iddialarının ise tamamen haksız ve kötüniyetli olduğunu, şirketi mağdur etme amacına yönelik olduğunu, davacının dilekçesinde de belirttiği üzere iş bitiminde montajın tamamlanarak ödemenin yapıldığı tarihte komisyonun ödeneceğinin kararlaştırıldığını, davacının şirketten fatura karşılığı 55.000 Euro talep hakkının dava dışı Uta firması tarafından şirkete kurulacak tesis nedeniyle ödemenin tamemen yapıldığı tarihte olabileceğini, yani şirketin sözleşme konusu işe ilişkin paranın tamamı aldığında davacı şirkete ödeme yapacağını, davacı şirket ile arasında akdedilmiş ve paranın tamamı alınmaksızın ödeme yapılacağına ilişkin yazılı veya sözlü herhangi bir sözleşme olmadığını, dava dışı Uta firmasının Türkmenistan'da kurulacak tesisine ilişkin işin tamamlanmamış olduğunu, ödemesinin de halen yapılmadığını, ödemenin tamamının yapıldığı takdirde sözleşme hükümlerine uygun olarak şirket tarafından davacı şirkete komisyon ödemesi yapılacağını belirterek davanın reddini talep etmiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; davalı defterleri üzerinde yapılan inceleme ile davalı ... şirketinin dava dışı Uta Dış Ticaret Ltd. Şti.den 241.256,68 TL alacağının olduğu, Uta Dış Ticaret Ltd. Şti. tarafından gönderilen cari hesap dökümünde Uta Dış Ticaret Ltd. Şti.nin davalının sözleşme içi kararlaştırılan bedelinin tamamını havale etmediğinin görüldüğü ve dava dışı Uta Dış Ticaret Ltd. Şti.ye yazılan müzekkereye verilen cevapta tarafların edimlerini yerine getiremedikleri, davalı ... tarafından Türkmenistan Aşkabat'ta kurulacak olan Zamana Süt Ürünleri Fabrikası üretim hattındaki makinaların yapımı montajı ve devreye alınıp müşteriye tesliminin; Türkmenistan'da yaşanan bürokrasi sorunları nedeniyle Berrak Kimya yetkilileri ve çalışanlarının vize işlemlerinde yaşadıkları problem nedeniyle tamamlanamadığı, iş tesliminin yapılamadığı ve fabrikanın teslim alınamadığı, bu kapsamda dava tarafları arasında düzenlenen 03.11.2014 tarihli sözleşmenin 2 nci maddesinde belirtilen koşulların henüz sağlanamadığı, davaya konu Süt İşletme Tesisinin montajının tamamlanmadığı ve ödemenin tamamen yapılmadığı anlaşıldığından davalı ... Tarım ve Sanayi Makinaları İmalat Tic. Ltd. Şti. aleyhine açılan davanın reddine, davalı ... hakkında harcı yatırılarak açılmış bir dava bulunmadığından karar verilmesine yer olmadığına, koşulları oluşmayan kötü niyet tazminatı talebinin reddine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı, süresi içinde davacı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davacı vekili; davaya konu 55.000 Euro komisyon alacağının davalı şirket ile dava dışı Uta Dış Ticaret Limited Şirketi arasında akdedilen süt işleme tesisi yapılmasına dair KDV hariç toplam 570.000 Euro'luk satış sözleşmesinden kaynaklanmakta olduğunu, davacının 55.000 Euro komisyon alacağının vadesi süt işleme tesisinin montajının tamamlanarak alıcı tarafından 570.000 Euro ödemenin tamamen yapıldığı tarih olduğunu, taraflar arasında akdedilen 03.11.2014 tarihli sözleşme hükmü uyarınca yerel mahkemece sadece süt üretim tesisi ile ilgili 570.000 Euro'nun dava dışı Uta Dış Ticaret Limited Şirketi tarafından davalı şirkete ödenip ödenmediğine değer verilmesi gerektiğini, 22.09.2014 tarihli 570.000 Euro bedelli sözleşmenin 5.1 ... ve 16 ncı maddesinde sözü geçen iki sayfadan ibaret makinaların satıldığı ve parasının tahsil edildiğinin davalı defterlerinde kayıtlı olduğunun bilirkişi tarafından tespit edildiğini, mahkemece ödendiği kabul edilen 82.800 Euro'luk mal satışının davacının komisyon alacağı ile bir ilgisi bulunmadığını, dava dışı Uta Dış Ticaret Limited Şirketinin mahkemeye gönderdiği yazı ekindeki tabloda, davacının alacağının kaynağının sözleşme içi olduğunu, sonradan ihtiyaca göre alınan diğer malları ise sözleşme dışı olarak tasnif ettiğini, mahkemenin davanın reddine gerekçe yaptığı Türkmenistan'daki fabrikanın montajının yapılmadığı görüşü Yargıtayın müstakar hale gelmiş, itiraza uğramayarak ticari defterlere kaydedilmiş faturanın malın alındığını, işin yapıldığını ispat eder şeklindeki kararlarına aykırı olduğunu, dava dışı Uta Dış Ticaret Limited Şirketinin yazısında bahsettiği Zamana Süt Fabrikasının montajının tamamlandığını, alıcısına teslim edildiğini ve 01.01.2016 tarihinden bu yana faaliyette olduğunu, bu hususun Zamana şirketi ile davalı ... şirketinin web sayfalarından anlaşıldığını, sözleşmenin feshi ve cezai şartlar başlıklı 13 üncü maddesindeki fesih ve ceza maddeleri kullanılmadığına göre taraflar arasındaki sözleşmenin tam olarak ifa edildiğini kabul etmek ve buna göre hüküm kurmak gerektiğini ileri sürerek; İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasını istemiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; geciktirici şarta bağlı olarak yapılmış sözleşmelerde şartın gerçekleşmesinin beklenmesi gerektiği, taraflar arasındaki sözleşmede davacının komisyon alacağı için süt üretme tesisinin montajının tamamlanarak ödemenin tamamen yapılmasının şart olarak belirtildiği, bu durumda davacı tarafça davalı ... Tarım Limited Şirketi tarafından süt üretim tesisinin montajının tamamlandığı ve dava dışı Uta Şirketi tarafından davalı ... Tarım Limited Şirketine sözleşme bedeli olan 570.000 Euro'nun ödendiğini usulüne uygun deliller ile ispatlanması gerektiği, dava dışı Uta Dış Ticaret Limited Şirketi tarafından montaj işleminin Berrak Kimya tarafından tamamlanamadığı, iş tesliminin yapılamadığı ve fabrikanın teslim alınamadığının belirtildiği, İlk Derece Mahkemesince alınan bilirkişi raporunda dava dışı Uta Dış Ticaret Limited Şirketinin dava tarihi itibariyle davalıya 241.256,68 TL borcu olduğunun belirlendiği, ayrıca dava dışı Uta Dış Ticaret Ltd. Şti. tarafından gönderilen belgelerde de dava dışı Uta Dış Ticaret Limited Şirketi tarafından sözleşme içi 570.000 Euro değerinde mal bedelinden 498.600 Euro havale edildiğinin belirlenmesi karşında davacının davalı tarafından süt üretme tesisinin montajının tamamlandığının, davalıya sözleşmeden kaynaklı ödemenin tamamen yapıldığının ispat edilemediği, süt fabrikasının montajının tamamlandığının web sayfasından anlaşıldığı ve sözleşmedeki fesih ve cezai şart maddeleri kullanılmadığından sözleşmenin tam olarak ifa edildiğinin kabulü gerektiği belirtilmiş ise de; her iki hususun süt üretim tesisi montaj işinin davalı tarafından yerine getirdiğini ispatlar deliller niteliğinde olmadığı, İlk Derece Mahkemesince davanın reddine karar verilmesinde usul ve yasaya aykırı bir yön bulunmadığı, davacı vekilinin bu yönlere ilişkin istinaf sebeplerinin yerinde olmadığı gerekçesiyle, davacının istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı, süresi içinde davacı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davacı vekili; istinaf dilekçesinde bildirdiği sebepleri tekrarlayarak kararın bozulmasına karar verilmesini talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, geciktirici şarta bağlı komisyon sözleşmesinden kaynaklanan alacağın tahsili için başlatılan icra takibine itirazın iptali istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu'nun (6098 sayılı Kanun) "Genel Olarak" başlıklı 170 ... maddesi şöyledir:
"Bir sözleşmenin hüküm ifade etmesi, gerçekleşip gerçekleşmeyeceği bilinmeyen bir olguya bırakılmışsa, sözleşme geciktirici koşula bağlanmış olur.
Aksi kararlaştırılmamışsa, geciktirici koşula bağlı sözleşme, ancak koşulun gerçekleştiği andan başlayarak hüküm ifade eder."
2. 6098 sayılı Kanun'un "Dürüstlük Kuralına Aykırı Engelleme" başlıklı 175 ... maddesi şöyledir:
"Taraflardan biri, koşulun gerçekleşmesine dürüstlük kurallarına aykırı olarak engel olursa, koşul gerçekleşmiş sayılır.
Taraflardan biri, koşulun gerçekleşmesini dürüstlük kurallarına aykırı biçimde sağlarsa, koşul gerçekleşmemiş sayılır."
3. 6098 sayılı Kanun'un "Hak Etme Zamanı" başlıklı 521 ... maddesinin ikinci fıkrası şöyledir:
"Simsarın faaliyeti sonucunda kurulan sözleşme geciktirici koşula bağlanmışsa ücret, koşulun gerçekleşmesi hâlinde ödenir."
4. Yargıtay 3. Hukuk Dairesinin 27.03.2018 tarihli ve 2017/1201 E., 2018/3030 K. sayılı ilamı.
5. Yargıtay Hukuk Genel Kurulunun 10.06.2015 tarihli ve 2014/19-1 E., 2015/1539 K. sayılı ilamı.
3. Değerlendirme
Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere ve özellikle dava dosyasının incelenmesinde; davacı ve davalı şirket arasında imzalanan 03.11.2014 tarihli sözleşmenin yukarıda açıklanan yasa hükümleri ve Yargıtay içtihatlarına göre geciktirici şarta bağlı olarak düzenlendiği, geciktirici şartın ise davalı şirket ile dava dışı Uta Dış Ticaret Ltd. Şti. arasında imzalanan 22.09.2014 tarihli sözleşmede yer ... 570.000 Euro bedelin dava dışı Uta Dış Ticaret Ltd. Şti. tarafından davalı şirkete ödenmesi ve 22.09.2014 tarihli sözleşmede yer ... makinelerin montajı da tamamlanarak teslimi olduğu, davalı şirketin usule uygun olarak tutulan ticari defterlerinin incelenmesi sonucunda düzenlenen 11.10.2018 tarihli bilirkişi raporunun ve davalı şirket ile dava dışı Uta Dış Ticaret Ltd. Şti. arasında düzenlenen 22.09.2014 tarihli sözleşme ve ekinde yer ... makine listesinin ve yine 18.02.2019 havale tarihli dava dışı Uta Dış Ticaret Ltd. Şti.nin yazı cevabının birlikte değerlendirilmesi sonucunda 22.09.2014 tarihli sözleşmede yer ... 570.000 Euro bedelin yalnızca 498.600 Euro'luk kısmının davalıya ödendiği, makinelerin montajının tamamlanarak henüz teslim edilmediği, kaldı ki davalı şirket ile dava dışı Uta Dış Ticaret Ltd. Şti.nin geciktirici koşulun gerçekleşmesini dürüstlük kuralına aykırı olarak engellediğinin de dosya kapsamında mevcut delillere göre ispat edilemediği anlaşılmakla davacı vekilin temyiz sebeplerinin reddi ile usul ve kanuna uygun olan hükmün onanması gerekmiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Davacı vekilinin yerinde bulunmayan temyiz itirazlarının reddiyle usul ve kanuna uygun Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun’un 370 ... maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
8.400 TL Yargıtay duruşması vekalet ücretinin davacıdan alınıp davalıya verilmesine,
Aşağıda yazılı bakiye temyiz harcının temyiz edene yükletilmesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
05.07.2023 tarihinde oy birliği ile karar verildi.