"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2015/162 E., 2022/343 K.
DAVACI/BİRLEŞEN DAVADA
DAVALI/BİRLEŞEN DAVADA
DAVA TARİHLERİ : 22.09.2003/16.03.2004
KARAR : Davaların kısmen kabulü
Taraflar arasındaki birleştirilerek görülen alacak davalarından dolayı bozmaya uyularak yapılan yargılama sonunda, Mahkemece davaların kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Mahkeme kararı davacı/birleşen davada davalı vekili tarafından duruşmalı olarak temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, 07.03.2023 tarihinde duruşma yapılmasına ve duruşma gününün taraflara davetiye ile bildirilmesine karar verilmiştir.
Belli edilen günde davacı/birleşen davada davalı asıl ... ve vekili Avukat ... ile davalı/birleşen davada davacı vekili Avukat ...'in sözlü açıklamaları dinlenildikten sonra işin daha derinlemesine incelenmesi ve bu konuda bir araştırma yapılması gerektiği heyetçe zorunlu görüldüğünden, Yargıtay Kanunu'nun 24/1 ve Yargıtay İç Yönetmeliği'nin 21/3 maddeleri uyarınca görüşmenin 15.06.2023 tarihine bırakılmasına karar verilerek Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlenerek dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı; davalı ile kardeş olduklarını, birlikte kazandıkları ve babalarından kalan taşınmazların paylaşımı ile ilgili "Protokol ve İş Ayrılığı Sözleşmesi" imzaladıklarını, 15.01.1995 tarihli Sulh anlaşmasının Sarıyer 2.Asliye Hukuk Mahkemesinin 1994/463 E.sayılı ilamı ile tasdik edildiğini, protokolde davalının yerine getirmekle yükümlü olduğu 1, 4, 5, 7, 8 ve ek madde ile ilgili yükümlülüklerini yerine getirmediğini, davalının taşınmazları sattığını, bedelini davacıya ödemediğini belirterek; 500.000 TL'nin tahsilini talep etmiş, 03.12.2004 tarihli ıslah dilekçesiyle talebini 11.393.708 TL'ye artırmıştır.
II. CEVAP - BİRLEŞEN DAVA
Davalı; sulh anlaşmasının tasdikine dair ilamın taraflara karşılıklı edimler yüklediğini, bunlardan üzerine düşen ve ifası mümkün olan tüm edimleri yerine getirdiğini, aksine davacının edimini yerine getirmediğini, esasen tarafların birbirlerini karşılıklı olarak ibra ettiklerini, Beşiktaş 6. Noterliğinin 15.9.2000 günlü ve 49230 yevmiye nolu sözleşmenin 8 inci bendinde “şahıslar aralarında bugüne kadar olan bütün sözleşme, protokol ve yazışmalar geçersiz kalmıştır.” denildiğini, dava dilekçesinde hayali rakamların talep edildiğini, Sarıyer İlçesi Uskumru Köyü 65 parselle ilgili talebin konusuz kaldığını, Zekeriya Köy 21 ve 22 parsellerle ilgili olarak davacının ihmali olduğunu, devrini üzerine almadığını savunarak davanın reddini istemiş, birleşen davasında ise; protokol gereğince davacının 6, 9 ve ek madde gereğince yükümlülüğünü yerine getirmediğini, zararı olduğunu ileri sürerek; fazlaya ilişkin hakları saklı kalmak üzere, 500.000 TL alacağın davalıdan tahsilini talep etmiştir.
III. MAHKEME KARARI
Mahkemenin 28.12.2004 tarihli ve 2003/1517 E., 2004/978 K. sayılı kararıyla; dava konusu 15.01.995 tarihli protokolün, Sarıyer 2. Asliye Hukuk Mahkemesinin 1994/463 E., 1994/574 K. sayılı kararıyla tasdik edilerek kesinleştiği, davalı ...'in taşınmazların aynı ile ilgili edimleri yerine getirmediği, başka şahıslara intikal ettiği anlaşılmakla; davacının ayna karşılık bedel istemekte haklı olduğu, protokoldeki 27.000.000 TL munzam zararla ilgili talebini atiye bıraktığı, birleşen dosyada, davalı ... tarafından protokolün 6 ncı maddesindeki edimin yerine getirilmediğinin 22.03.2004 tarihli dilekçede kabul edildiği, yine 9 uncu maddede belirtilen taşınmazın davacı ...'e geçtiği, bu nedenle konusuz kaldığı, ek maddeye yönelik talebinin de konusuz kaldığı, dava tarihi itibariyle değerlerinin belirlendiği gerekçesiyle; asıl davanın kabulü ile 11.393.708.000.000 TL'nin dava tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile davalı ...'ten tahsiline, 27.000.000 TL munzam zarara yönelik talebin atiye bırakıldığından hüküm verilmesine yer olmadığına, birleşen davanın kabulü ile 500.000.000.000 TL'nin dava tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile davalı ...'dan tahsiline karar verilmiştir.
IV. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Birinci Bozma Kararı
1. Mahkeme kararına karşı, taraflar temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Yargıtay (Kapatılan) 13. Hukuk Dairesince verilen 11.10.2005 tarihli ve 2005/7371 E., 2005/14968 K. sayılı ilamla; dava dilekçesinin yetki yönünden reddedilmesi gerektiğinden bahisle bozulmuştur.
B. İkinci Bozma Kararı
1. Bozma ilamı uyarınca davanın gönderildiği Kartal 2. Asliye Hukuk Mahkemesinin 08.10.2008 tarihli ve 2006/74 E., 2008/386 K. sayılı kararıyla; asıl davanın kısmen kabulü ile Sarıyer İlçesi Uskumru Köyü 65 parsel sayılı taşınmaz için 16.250 TL, Sarıyer Zekeriyaköy eski 183 yeni 300 parsel sayılı taşınmaz için 1.478.309,33 TL ve Sarıyer İlçesi Uskumru Köyü 179 parsel sayılı taşınmaz için 385.714,29 TL olmak üzere toplam 1.880.273,62 TL alacağın dava tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte davalı ...'ten tahsiline, protokolün 1 nci maddesinde belirtilen 27,00 TL alacak talebi atiye terk edildiğinden bu taleple ilgili karar verilmesine yer olmadığına, fazlaya ilişkin talebin reddine, birleşen davanın kabulü ile 500.000 TL'nin dava tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile davalı ...'dan tahsiline karar verilmiş; karara karşı, taraflar temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Yargıtay (Kapatılan) 13. Hukuk Dairesince verilen 30.06.2009 tarihli ve 2008/15959 E., 2009/9123 K. sayılı ilamla; "1-Taraflar arasında düzenlenmiş bulunan 15.1.1995 tarihli "Protokol ve iş ayrılığı anlaşması başlıklı Sulh Sözleşmesi niteliğindeki belge Sarıyer 2. Asliye Hukuk Mahkemesinin 1994/463 esas ve 1995/574 Karar sayılı ilamı ile taraflar arasında kesin hüküm halini almış ise de daha sonradan taraflar ve dava dışı Maya A.Ş biraraya gelip, 14.9.2000 tarihli "ibraname" başlıklı yeni bir sözleşme düzenlemişler ve bu sözleşmenin 7 ve 8 inci maddelerince de taraflar arasında o güne kadar yapılan tüm sözleşme ve yazışmaların geçersiz kaldığına dair hüküm koymuşlardır. Ne var ki daktilo ile yazılan anılan sözleşmenin 7 nci maddesinin sonuna kalemle yazılan "... ile ... arasındaki Maya A.Ş dışında sözleşmeler kapsam dışındadır." İbaresinin sonradan eklendiğinden bahisle Kadıköy Cumhuriyet Başsavcılığının 2005/4197 esas sayılı iddianamesi ile sanık ... (eldeki dosyanın davacısı) hakkında özel belgede sahtecilik suçundan Kadıköy 6. Asliye Ceza Mahkemesinin 2005/453 esasında kayıtlı dosyasına ceza davası açılmıştır. B.K'nun 53 maddesi hükmünce ceza hakiminin mahkumiyet kararı ile maddi vakıayı tespit eden beraat kararı hukuk hakimini bağlayacağından öncelikle ceza davasının sonucu beklenilmeli, ortaya çıkacak duruma göre karar verilmelidir. Mahkemenin bu yönü gözardı ederek eksik inceleme ile yazılı şekilde hüküm tesis etmiş olması, usul ve yasaya aykırı olduğu" gerekçesiyle karar bozulmuştur.
C. Üçüncü Bozma Kararı
1. Bozma ilamına uyan Mahkemenin 07.11.2013 tarihli ve 2013/489 E., 2013/465 K. sayılı kararıyla; 2000 yılında yapılan protokol ile 1995 yılında yapılan protokolün hükümsüz kılınmadığı, 1995 tarihli protokolün hak ve borçlar doğuracağı, protokolde yer alan maddeler yönünden tarafların tazminat talepleri yönünden hüküm verilmesi gerektiğinden bahsile; asıl davanın kısmen kabulü ile, Sarıyer İlçesi Uskumru Köyü 65 nolu taşınmaz için sulh sözleşmesinin 4 üncü maddesi dikkate alınarak 374.976 TL'nin, Sarıyer İlçesi Zekeriyaköy 300 parsel sayılı taşınmaz için sulh sözleşmesinin 8 inci maddesi dikkate alınarak 914.228 TL'nin, Sarıyer İlçesi Uskumru Köyü 179 parsel sayılı taşınmaz için sözleşmesinin ek maddesi dikkate alınarak 159.024 TL olmak üzere toplam 1.448.228,TL alacağın dava tarihinden işleyecek yasal faizi ile birlikte davalı ...'ten tahsiline, fazlaya ilişkin talebin reddine, birleşen davanın kısmen kabulü ile, 309.215 TL alacağın dava tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte davalı ...'dan tahsiline karar verilmiş; karara karşı, taraflar temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Dairece verilen 27.05.2014 tarihli ve 2014/1621 E., 2014/8266 K. sayılı ilamla; "...HMK'nun 266 ncı maddesi hükmüne göre "Mahkemece, çözümü hukuk dışında, özel veya teknik bir bilgiyi gerektiren hallerde taraflardan birinin talebi üzerine yahut kendiliğinden, bilirkişinin oy ve görüşünün alınmasına karar verilir."
Bu durumda, mahkemece; raporlar arasındaki çelişkinin giderilmesi ve protokol hükümlerinin TBK'nun adi ortaklık hükümlerine göre çözümlenmesi ve tasfiyenin bu doğrultuda sağlanması amacıyla mahallinde keşif yapılarak, uzman bilirkişiler kurulu ile hüküm kurmaya yeterli, Yargıtay denetimine elverişli rapor alınarak oluşacak sonuca göre karar verilmesi gerekir.
Bilirkişi raporunda, 15.01.1995 tarihli Protokol ve İş Ayrılığı Anlaşması'nın ihtilaflı maddeleri ayrı ayrı incelenmelidir. Buna göre 4 üncü maddede; İstanbul ili Sarıyer Uskumru Köyü Kıztaşı mevkiindeki 65 nolu parselin 15.04.1982 tarihinden sonra kalan hisselerin yarısını ... satın alıp, ...'na verecektir, Daha evvel 932 m² lik kısım ...'na verildiği için yeni verilecek miktardan düşülecektir.” hükmü gereğince dava konusu 65 nolu parselde 15.04.1982 tarihinden sonra kalan hisselerde uyuşmazlık bulunduğundan, raporda kalan hisse miktarı net olarak tespit edildikten sonra davacıya kalan miktardan daha evvel verilen 932 m²'lik kısmın çıkarılarak davacıya verilmesi gereken bakiye hissenin tespit edilmesi gerekir.
Yine anlaşmanın 5 inci maddesinde “...'ndan 21 veya 22 parseldeki alınmış olan hisselerin satın alınma işlemlerinin bitirilmesi müşterek olarak takip edilecek ve ...'na teslim edilecektir." hükmü gereğince dava konusu 21 ve 22 parsellerin her ikisinin protokol kapsamında olup olmadığı "veya" ibaresi ile ikisinden birinin kastedilip edilmediği taraflardan sorularak, oluşacak sonuca göre raporda değerlendirilmesi gerekir.
Protokolün 8 inci maddesinde ise; "Sarıyer, Zekeriyaköy'de mevcut eski 183, yeni 300 parsel sayılı arsa ...'na kayıtlı olmakla yarı yarıya ... ve ...'nun müşterek malı olup, Azimet tarafından satılarak parası alınmıştır. Bu sebeple... 8905/ 241350 hisse payına isabet eden arsa m²'sinin yarısı kadar arsayı ...'a verecektir." hükmü gereğince dava konusu taşınmazın protokolün düzenlendiği 15.01.1995 tarihindeki m² değerinin belirlenmesinden sonra davacı ...'ın payı tespit edilmeli ve önceki bilirkişi raporları arasındaki çelişkinin giderilmesi yönünde ayrıntılı ve açıklayıcı olmalıdır.
Ek madde de; "Sündüz Pehlivan'dan ...'a gelecek hisse ... tarafından mahkemeye verilecek, bilumum masrafları kendisi karşılayacak. Dava kazanıldıktan sonra, daha önce kazanılan yerle birleştirilecek. ... ve... arasında eşit taksim edilecektir." Madde gereğince; taraflara verilmesi gereken hissenin ayrıntılı bir şekilde tespit edilmesi, protokolün 1. maddesinde yazılı bedelin atiye terk edilip edilmediği,
6 ncı madde de yer alan " Sarıyer, Zekeriyaköy'de kain 22 parsel arsa... üzerine tescilli olmakla beraber 2'şer dönümlük hisse halinde ... ve...'e ait idi. Bu arsayı ... satıp, parasını kendisi aldığı için o muhitten bu arsanın 2 dönümüne mubadil 1 arsayı alıp...'e verecektir." hükmüne göre davacının davalıya vermesi gereken arsa için, davalı (karşı davacı)'nın talebini tazminata dönüştürdüğü dikkate alınarak taşınmazın protokol tarihindeki değerinin emsal taşınmazlarda dikkate alınarak tespit edilmeli ve böylece 15.01.1995 tarihli protokolden kaynaklanan, taraflara yüklenen hak ve borçların ayrıntılı bir şekilde açıklanarak, ihtilafları çözen hüküm kurmaya yeterli, Yargıtay denetimine elverişli rapor alınmalıdır.
Yukarıda açıklanan usul ve yönteme uygun, ihtilafı halledecek şekilde rapor alındıktan sonra, davacı-(k.davalı)nın, davalı-(k.davacı)nın, 500.000 TL talebi ile ilgili kabulü olup olmadığı da araştırılarak ve ayrıca ek maddedeki şartın yerine getirilmemesi halinde TBK'nun 97.(BK'nun 81.)maddesi de dikkate alınmak suretiyle, mahkemece; karar verilmesi gerekirken, yazılı şekilde hüküm kurulması doğru görülmemiştir." gerekçesiyle, karar bozulmuştur.
D. Mahkemece Bozmaya Uyularak Verilen Karar
Mahkemenin ilam başlığında tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; 09.05.2018 tarihli bilirkişi raporu hükme esas alınarak, davacı/birleşen davada davalının 500.000 TL talep ile ilgili bir kabulünün olmadığı, taraflar arasındaki 15.01.1995 tarihli protokolde taraflar arasındaki alacak-borç ilişkilerinin tasfiyesi için birçok konuda edimlerin beraberce veya karşılıklı olarak ifa edilmesinin öngörüldüğü, tarafların ise karşılıklı olarak bazı edimlerini yerine getirmedikleri, bu nedenle de birbirlerinden karşılıklı olarak alacaklı ve borçlu oldukları, protokol kapsamı bir bütün olarak değerlendirildiğinde ek madde dışındaki protokol maddeleri nedeni ile de tarafların birbirlerinden karşılıklı olarak alacaklı ve borçlu oldukları, protokolde sadece ek maddenin düzenlenmediği ve ek maddenin müstakil olarak dava konusu olmadığı tespit edilerek ek maddedeki şartın yerine getirilmemesi nedeniyle TBK'nın 97. maddesinin davada uygulanamayacağı, protokol 1 inci maddesinde belirtilen 27.000,00 TL alacak için munzam zarar talebinin atiye terk edildiği, 4 üncü maddesi uyarınca İstanbul İli Sarıyer İlçesi Uskumru Köyü Kıztaşı Mevkiinde kain 65 nolu parsel sayılı taşınmaz için davacı-birleşen dosya davalısına 2,27 m² fazladan yer verilmiş olduğu tespit edilerek bu parsel yönünden bir değerlendirme hesaplama yapılmasına gerek olmadığı, 5 inci maddesi uyarınca protokol tarihi olan 15.01.1995 tarihi itibariyle ...'ndan alınabilecek olan bir hisse mevcut bulunmadığından ve protokolde de arsa verme mükellefiyetinden değil alınmış olan hisselerin satın alınma işlemlerinin bitirilmesinin müştereken takip edilmesinden bahsedildiğinden davacı-birleşen dosya davalısının bu parseller yönünden herhangi bir alacağının bulunmadığı, protokol 8 inci maddesi uyarınca Sarıyer Zekeriyaköy'de kain eski 183 yeni 300 parsel sayılı taşınmaz için 4.223,74 m² davacı-karşı davalıya verilmesi gereken bakiye olarak hesap edildiği, protokolün düzenlendiği 15.01.1995 tarihindeki m² 2,5 TL, n4.223,74 m² x 2,5 TL=10.559,35 TL olarak hesap edildiği, protokol ek madde uyarınca Sarıyer, Uskumru Köyü 7 pafta 179 parsel sayılı taşınmaz için 160,71 m² davacı-karşı davalıya verilmesi gereken bakiye olarak hesap edildiği, protokolün düzenlendiği 15.01.1995 tarihindeki m² değerinin 1 m² bedel 3,00 TL, 160,71 m²x3 TL=482,14 TL olarak hesap edildiği, davacı-birleşen dosya davalısının, davalı-karşı davacıdan protokol tarihi itibariyle toplamda 11.041,49 TL alacaklı olduğu, birleşen karşı dava yönünden protokol 6 ncı madde uyarınca Sarıyer, Zekeriyaköy, 1 pafta 22 parsel sayılı taşınmaz için 2.000 m² davalı-karşı davacıya verilmesi gereken bakiye olarak hesap edildiği, protokolün düzenlendiği 15.01.1995 tarihteki değerinin 1 m² bedel 3,00 TL, 2.000 m²x 3 TL=6.000 TL alacaklı olduğunun tespit edildiği gerekçesiyle; asıl davanın kısmen kabulü ile 11.041,49 TL alacağın dava tarihinden işleyecek yasal faizi ile birlikte davalı ...'ten tahsiline, fazlaya ilişkin talebin reddine; birleşen davanın kısmen kabulü ile 6.000 TL alacağın dava tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte davalı ...'dan tahsiline, fazlaya ilişkin talebin reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuran
Mahkemenin yukarıda belirtilen kararına karşı, süresi içinde davacı/birleşen davada davalı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davacı-birleşen davada davalı vekili; bozma kararının dikkate alınmadığını, 21.11.2019, 12.03.2020 ve kronolojiyi içeren dilekçelerinin incelenmediğini, raporda 4 üncü maddedeki 65 parsel için davacıya 2,27 m² fazla yer verildiği belirtilerek hesaplamaya gerek olmadığının ifade edildiği, protokole göre 16.875 m² yerin yarısı 8.437,5 m²'nin sadece 932 m² sinin alındığının raporda dikkate alınmadığını, önceki tespitlerin aynen yazıldığını, dava konusu protokolün 15.04.1982 tarihli mal paylaşımına atıf yapılarak düzenlendiğini, hisse durumunun tespit edilmediğini, verilen 932 m² sonrası bakiye 7.505,5 m² lik kısmın verilmesi gerektiğini, 14.02.1991 tarihinde davacı ...'ın üzerindeki 128/144 hisseyi kendisinin satın aldığını, davalı tarafından satın alınıp devredilmediğini, buna rağmen bozmaya uyulmadığını, davalının satın alması gereken 72/144 hisse olduğunu, 1991 değil 1982 tarihinin dikkate alınması gerektiğini, protokolün 5. Maddesine göre 15.01.1995 tarihi itibariyle Tahir'den alınmış hisse olmadığı, ilgili madde de arsa mükellefiyeti değil, alınmış hisselerin işlemlerinin bitirilmesinden bahsedildiğinden bu yönden alacak bulunmadığına dair tespitin doğru olmadığını, bozma ilamında taraflara sorulmasından bahsedildiğini, Yargıtay kararıyla bu iki parselde hak sahibi olduğunun kesinleştiğini, 15.04.1982 tarihli protokolün 2 nci maddesinin (e) bendinde taşınmaz ve hisselerin gösterildiğini, kastedilenin iki parsel olduğunun davalı tarafından gönderilen ihtar, icra emirlerinden bahsedilerek açıklandığını, 30.03.1988 tarihli protokolün 8 nci maddesinde hak sahipliğinin yazıldığını, Kadıköy 5. İcra Müdürlüğünün 1997/831 sayılı icra dosyasıyla başlatılan takipte davalı tarafından 21 ve 22 parsellerde davacı ...'ın hak sahibi olduğu belirtilerek ücret istendiğini, davalının 16.06.2004 tarihli beyan dilekçesinin ikinci sayfasında iki parselin davacıya ait olduğunun ikrar edildiğini, davacı tarafından parasının ödenerek alındıklarını, 25.2.1977 tarihinden itibaren Tahir'e otlak olarak kiraya verildiğini, her iki parselin değerinin hesaplanarak kabulü gerektiğini, hukuki mütalaada davalı tarafından edimin yerine getirilmediğinin belirtildiğini, 8 inci maddeye göre eski 183 yeni 300 parsel sayılı taşınmaz için 504.068,91 TL hesaplamayı kabul etmediklerini, gerçeği yansıtmadığını, TBK 122 nci maddesinin uygulanması gerektiğini, faizle karşılanmayan zararı olduğunu, aşkın zarara ilişkin güncel değerin belirlenmesini, 2003 tarihinin baz alınamayacağını, protokolün ek maddesine ilişkin taşınmazın Uskumruköy 7 pafta 179 parsel sayılı taşınmaz olduğunı, imar uygulaması ile 235 ada 2 parselin 02.11.2004 tarihli tapu yazısına göre davalı ... tarafından oğlu Alper Tunga'ya satıldığını, oğluna satılması nedeniyle davacının dava etme imkanı kalmadığını, maddenin bu şekilde yorumu gerektiğini ancak raporda yer almadığını, Beşiktaş 5. Noterliğince düzenlenen 28.06.1988 tarihli taahhütname ile davalının Muazzez'den gelen 1/2 hissesini davacı ...'a 5.000 TL bedelle sattığını, daha sonra protokolde de hisselerin tamamının yarısını taahhüt ettiğini, ardından Maya A.Ş.ye sattığını, 15.09.2000 tarihli protokolde anlatıldığını, 03.11.2004 tarihli rapordaki birim fiyatlarının davacı açısından usuli kazanılmış hak teşkil ettiğini ileri sürerek; kararın bozulmasına karar verilmesini talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, müşterek malların paylaşımı ile ilgili 15.01.1995 tarihli protokol hükümlerinin yerine getirilmesine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu'nun (6098 sayılı Kanun) 620 nci maddesinin birinci fıkrasına göre; "Adi ortaklık sözleşmesi, iki ya da daha fazla kişinin emeklerini ve mallarını ortak bir amaca erişmek üzere birleştirmeyi üstlendikleri sözleşmedir.".
2. Adi ortaklığın sona ermesi ile birlikte ortaklık tasfiye aşamasına girer. Ortaklar arasındaki hukuki bağ, tasfiye tamamlanmadan ortadan kalkmış kabul edilemez. Tasfiye, ortaklar arasındaki ortaklık ilişkisinin tamamen sona erdirilmesine yönelik kanuni bir usuldür. Tasfiye ile artık ortaklık malvarlığı para haline dönüştürülecek, borçlar ödenecek, sermaye değerleri ortaklara iade edilecek ve geri kalan meblağ ortaklar arasında kar ve zararın paylaşılması esasına göre dağıtılacaktır.
3. Adi ortaklığın tasfiyesi ya tarafların anlaşması suretiyle ya da bizzat mahkemece yapılır. Taraflar tasfiye konusunda anlaşmadığı takdirde ortaklığın tasfiyesinin mahkemece 6098 sayılı Kanun'un 642 vd. madde hükümlerine uygun olarak yapılması gerekir.
4. Bir mahkemenin Yargıtay Dairesince verilen bozma kararına uyması sonunda, kendisi için o kararda gösterilen şekilde inceleme ve araştırma yaparak, yine o kararda belirtilen hukuki esaslar gereğince hüküm verme yükümlülüğü doğar. Usuli kazanılmış hak olarak tanımlanan bu olgu mahkemeye, hükmüne uyduğu Yargıtay bozma kararında belirtilen çerçevede işlem yapma ve hüküm kurma zorunluluğu getirmektedir (09.05.1960 tarihli ve 21/9 sayılı YİBK).
5. Bundan başka, Yargıtay tarafından bozulan bir hükmün, bozma kararının kapsamı dışında kalmış olan kısımları kesinleşir. Bozma kararına uymuş olan mahkeme kesinleşen bu kısımlar hakkında yeniden inceleme yaparak karar veremez. Bir başka anlatımla, kesinleşmiş olan bu kısımları lehine olan taraf yararına usuli kazanılmış hak oluşturur (04.02.1959 tarihli ve 13/5 sayılı YİBK).
6. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun (6100 sayılı Kanun) 266 ncı maddesi "Mahkeme, çözümü hukuk dışında, özel veya teknik bilgiyi gerektiren hâllerde, taraflardan birinin talebi üzerine yahut kendiliğinden, bilirkişinin oy ve görüşünün alınmasına karar verir."
7. 6100 sayılı Kanun’un 281 inci maddesi; "Taraflar, bilirkişi raporunun, kendilerine tebliği tarihinden itibaren iki hafta içinde, raporda eksik gördükleri hususların, bilirkişiye tamamlattırılmasını; belirsizlik gösteren hususlar hakkında ise bilirkişinin açıklama yapmasının sağlanmasını veya yeni bilirkişi atanmasını mahkemeden talep edebilirler.
Mahkeme, bilirkişi raporundaki eksiklik yahut belirsizliğin tamamlanması veya açıklığa kavuşturulmasını sağlamak için, bilirkişiden, yeni sorular düzenlemek suretiyle ek rapor alabileceği gibi, tayin edeceği duruşmada, sözlü olarak açıklamalarda bulunmasını da kendiliğinden isteyebilir.
" hükümlerini içermektedir.
3. Değerlendirme
1. Dava konusu 15.01.1995 tarihli protokol ile taraflar arasındaki malların paylaşımına ilişkin hükümler düzenlenmiştir. Protokolün başlangıç kısmında, protokol tarihinden evvel yapılmış bütün protokollerin feshedildiği ancak protokolde sıralanan maddelerin geçerli olacağı, protokolde yer alan konular dışında geçmişe ait hiçbir alacak, verecek ve her hangi bir konusunun tartışılmasının söz konusu edilmeyeceği kararlaştırılmıştır.
2. Somut uyuşmazlıkta; protokolün 4 üncü maddesindeki 65 parsele ilişkin dava dilekçesinde 2.000 m² talep edildiği, ıslah dilekçesinde 927 m² üzerinden talebin artırıldığı, temyiz dilekçesinde ise 7.505,5 m² yerin istendiği, 65 parselin iki parsele ifraz edildiği, ifraz neticesinde davacı ...'ın 14.875,55 m² hisse aldığı, sözleşmede belirtilen 932 m² dikkate alındığında davacıya fazla pay verildiğinin belirlendiği, 5 inci maddedeki 21-22 parsellere ilişkin protokol tarihinde ...'ndan alınabilecek hisse bulunmadığının tespit edildiği, ek maddeye göre de davacıya verilmesi gereken hisse miktarının hesaplandığı, protokol tarihinden önceki tüm hususların tartışılmayacağının kararlaştırıldığının anlaşılmasına göre, sair temyiz itirazlarının reddi gerekmiştir.
3. Hükme esas alınan bilirkişi raporunda; protokolün 8 inci maddesinde yer alan taşınmazın m² birim fiyatının dava tarihi itibariyle 100 TL belirlenmesinin ardından geriye dönük TEFE verileri ile protokol tarihinde 2,5 TL hesaplandığı, ek maddede yer alan taşınmazın da dava tarihi itibariyle 140 TL belirlenmesinin ardından TEFE ile 3 TL olarak tespit edildiği, bu miktarlar üzerinden taşınmazların bedellerinin tahsiline karar verildiği görülmektedir.
4. Her ne kadar protokolün 8 inci maddesine ilişkin bozma ilamında, protokolün düzenlendiği 15.01.1995 tarihindeki m² değerinin belirlenmesinden sonra davacı ...'ın payının tespit edilmesi ve önceki bilirkişi raporları arasındaki çelişkinin giderilmesi yönünde belirleme yapılmış ise de; önceki kararlarda dava tarihi itibariyle m² birim fiyatının 350 TL üzerinden değerlendirildiği, sadece 07.11.2013 tarihli kararda DOP kesintisi yapılarak sonuca gidildiği anlaşılmakla m² birim değeri yönünden yeni bir çelişki meydana gelmiştir.
5. Ek maddedeki taşınmaz için de önceki kararlarda m² değeri 400 TL olarak belirlendiği, sadece 07.11.2013 tarihli kararda DOP kesintisi yapıldığı, bu taşınmaz yönünden de değer tespitiyle ilgili çelişkin oluştuğu anlaşılmaktadır.
6. Buna göre Mahkemece: protokolün 8 ve ek maddesinde belirtilen taşınmazların m² fiyatlarının belirlenmesinde çelişki olduğu dikkate alınarak, ilgili taşınmazların belirlenen m² miktarları dahilinde birim fiyatlarının bozma ilamı kapsamında tespit edilmesi amacıyla dosyanın bilirkişiye tevdi ile mukayeseli rapor alınarak oluşacak sonuca göre karar verilmesi gerekirken; yazılı şekilde 3 ve 2,5 TL üzerinden bedellerin tahsiline karar verilmesi doğru görülmemiş, bozmayı gerektirmiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle,
1. Davacı/birleşen davada davalı vekilinin sair temyiz itirazlarının reddine,
2. Temyiz olunan Mahkeme kararının 1086 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu'nun (1086 sayılı Kanun) 428 inci maddesi gereğince davacı/birleşen davada davalı yararına BOZULMASINA,
8.400 TL vekalet ücretinin davalı/birleşen davada davacıdan alınarak davacı/birleşen davada davalıya verilmesine,
Peşin alınan temyiz harcının istek halinde temyiz edene iadesine,
6100 sayılı Kanun'un Geçici 3 üncü maddesi atfıyla 1086 sayılı Kanun'un 440 ıncı maddesi gereğince kararın tebliğinden itibaren 15 günlük süre içinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere,
15.06.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.